BLAISE PASCAL’IN İMANIN RASYONELLİĞİNE DAİR DÜŞÜNCELERİ ÜZERİNE BİR ANALİZ

Yıl 2019, Cilt: 48 Sayı: 48, 155 - 174, 31.12.2019

Ö. Faruk Erdem , Abdullah Basmacı

Öz

Blaise
Pascal 17.yy’da yaşamış ünlü bir Fransız düşünür ve bilim adamı olarak
bilinmektedir. Pascal üzerine yapılan çalışmaların bir kısmında akılcı bir
filozof bir kısmında ise fideist bir filozof olduğuna dair düşünceler öne
sürülmektedir. Bir suje-obje ilişkisi olan îman konusundaki düşünceleri
üzerinde yeterince durulduğu takdirde onun bir fideist mi yoksa akılcı mı
olduğu konusuna açıklık getirilebilir.

Pascal,
iman, inanç ve akıl kavramlarını ayrı ayrı ele almakta ve her birinin içerik ve
fonksiyonunu ayrı değerlendirmektedir. Bu bağlamda onun imandan, inançtan ve
akıldan bahsederken neleri kastettiği önemli bir konu olarak karşımıza
çıkmaktadır. Örneğin akıl denildiğinde Pascal için sadece tek bir akıl türü
anlaşılmamakta matematiksel akıl, sezgisel akıl, bilimsel akıl, doğal akıl,
sahih akıl gibi farklı tasnifler karşımıza çıkmaktadır.

Bu çalışmada din felsefesinin problemlerinden biri
olan akıl-iman ilişkisi Pascal’ın düşünceleri kapsamında ele alınarak analiz
edilmeye çalışılacak ve Pascal hakkında ortaya çıkan birbirinden tamamen farklı
görüşlerin sebep oldukları kafa karışıklıklarına bir çözüm aranacaktır.

Anahtar Kelimeler

Pascal, akıl, îman, din felsefesi

Kaynakça

• AKDEMİR, Ferhat; Alvin Plantinga ve Analitik Din Felsefesi, Elis Yayınları, Ankara, 2007.ALTINÖRS, Atakan; “Düşünce İle Dil arasındaki İlişkiye Descartes’ın Yaklaşımı”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 2010/1 Sayı: 28, s. 389-401. ARİSTOTELES, Metafizik, Çev: Ahmet Arslan, Cilt 1, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir, 1985._____________, Nikomakhos’a Etik, Çev: Saffet Babür, Aytaç Yayınevi, Ankara, 1998.BAYRAKTAR, Mehmet; Pascal Oyunu, 1. Baskı, İnsan Yayınları, İstanbul, 2013.CEVİZCİ, Ahmet; Felsefe Terimleri Sözlüğü, Paradigma Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 2003.CHEVALIER, Jacqes; Pascal, Çev: Mehmet Toprak, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1961.ÇINAR, Aliye; Felsefeye Giriş Mitolojiden Kuramlara, Emin Yayınları, 1. Baskı, Bursa, 2010.DAWKINS, Richard; Tanrı Yanılgısı, Çev: Melisa Miller ve Barbaros Efe Güner, 14. Baskı, Kuzey Yayınları, İstanbul, 2006.EFİL, Şahin; “Pascal Epistemolojisinde Akıl”, Marife, Yıl 9, Güz 2009, Sayı 2, s. 185-204.__________; “Pascal Epistemolojisinde Kalbi Akla Öncelemek”, Hikmet Yurdu, yıl 3, cilt 3, sayı 6, Temmuz-Aralık, 2010, s. 135-157.ERDEM, Hüsameddin; Problematik olarak Din-Felsefe Münasebeti, 5. Baskı, HÜ-ER Yayınları, Konya, 2015.FAUCAULT, Michel; Felsefe Sahnesi Seçme Yazılar, Çev: Işık Ergüden, 1. Baskı, İstanbul, 2004.FLEW, Antony; Felsefe Sözlüğü, Çev: Nurşen Özsoy, Yeryüzü Yayınevi, 1. Basım, Ankara, 2005.JAMES, William; Selected Papers on Philosophy, Toronto, 1947. JAMES, William; The Will to Believe and Other Essays In Populer Philosophy, New York, 1912.LEBCEUF, Mathias; 32 Alıntıda Felsefe Tarihi, Çev: Alev Er, 1. Baskı, NTV Yayınları, İstanbul 2014.LEIBNIZ, G. W. ; Îmanla Aklın Uygunluğu Üzerine Konuşma, Çev: Hüseyin Batu, 2. Baskı, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1986.MİRZA, Güzde Aynur; Yeni Dinselleşme Eğilimleri ve Maneviyat Arayışları, Basılmamış Doktora Tezi, Anakara, 2014.ÖZDEN, Ömer ve Elmalı, Osman, Felsefe Tarihi 2. Yeniçağ Felsefesi Tarihi (Metinlerle), 2. Baskı, Arı Sanat Yayınları, İstanbul, 2014.ÖZMEN, Kemal; “Pascal’daki Montaigne”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Aralık, 1993. Cilt 10, Sayı 2, s. 21-44.PASCAL, Blaise; Düşünceler, Çev: Devrim Çetinkasap, 1. Basım, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2017.____________; Düşünceler, Çev: İ. Z. Eyuboğlu, 5. Baskı, Say Yayınları, İstanbul, 2011.____________; Düşünceler, Çev: Metin Karabaşoğlu, 4. Baskı, Kaknüs Yayınlar, İstanbul, 2003.____________; Pensêes, Translated: W. F. Trotter, Christian Classics Ethereal Library, Grand Rapids, 2002.ŞAHİN, Naim; Bir Bilgi Kaynağı Olarak Kur’an’da Akıl, 1. Basım, Adal Ofset, Konya, 2010.TAŞKIN, Ali ve Metin Becermen; Felsefe Tarihi II. Rönesans Yeniçağ ve XIX yy Felsefesi Tarihi, 1. Baskı, Sentez Yayınları, Ankara, 2013.TÜZER, Abdüllatif; Bir Varoluşçunun Îman Savunusu Pascal’da Fideizm ve Gazali Açısından Bir Değerlendirme, İz Yayıncılık, İstanbul, 2006.WEISCHHEDEL, Wilhelm; Felsefenin Arka Merdiveni, Çev: Sedat Umaran, 7. Baskı, İz Yayıncılık, İstanbul, 2014.