Relations Between Sultanate of Rum and the Empire of Nicaea According to George Akropolites’s Chronicle (1203-1261)

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 22 - 36, 25.06.2020

Okan Küsgün

Öz

Akropolites, was born (Constantinopolis) Istanbul in 1217. When he was born, Istanbul was ruled by Latins. Akropolites who had a family that cared about education, went to Iznik in 1233. In those years, Iznik was the center of a Rum state founded under the leadership of Laskaris who wanted to keep the Byzantine Empire alive. Akropolites entered government service here. Thanks to his education, he rose rapidly through the ranks of the state. On the one hand he wrote chronicle. His chronicle begins in 1204 when the Latins conquer Istanbul. Continuing by giving information aboute internal and external events of the Empire of Nicaea. He witnessed the events he described after 1233. Among the subjects in the work of the Akropolites are contacts between Gıyaseddin Keyhüsrev and III. Aleksios, relations of the Seljuk Sultans with Iznik, Antiokheia Battle, Kösedağ Battle and its reflections.
The aim of this study, to explain the relations between the Sultanate of Rum and the Empire of Nicaea according to the Akropolites’s Chronicle, to express how the battles of Antiokheia and Kösedağ affected the relations of these two state. While explaining event according to the Chronicle, from time to time additional explanations will be made for a better understanding of events. Sometimes the events described by Akropolites will be compared with the books of İbn Bibi (Selçukname) and Aksarayi (Müsameretü’l Ahbar). Thus a comparison of a Byzantine source with native sources will be made.

Georgios Akropolites Vekayinâmesine Göre Türkiye Selçukluları-İznik Rum İmparatorluğu İlişkileri (1203-1261)

Öz

Akropolites, 1217 yılında İstanbul’da doğdu. Doğduğunda İstanbul’a Latinler hâkimdi. Eğitime önem veren bir aileye sahip olan Akropolites, 1233 yılında İznik’e gitti. O sırada İznik, Bizans İmparatorluğunu yaşatmak isteyen Laskaris önderliğinde kurulan bir Rum devletinin merkeziydi. Akropolites, burada devlet hizmetine girdi. Eğitimi sayesinde devlet kademesinde hızla yükseldi. Diğer taraftan ise vekayinamesini yazdı. Yazdığı bu eserine 1204 yılında Latinlerin İstanbul’u alması ile başlar. İznik Rum Devletinin iç ve dış olayları hakkında bilgiler vererek devam eder. O,1233 yılından sonra anlattığı olaylara bizzat şahit olmuştur. Gıyaseddin Keyhüsrev’in İstanbul’a gidişi ve III.Aleksios ile tanışıklık kurması, İznik’te Bizans varisleri devlet kurulduktan sonra Selçuklu Sultanlarının İznik ile olan ilişkileri, Alaşehir Muharebesi, Kösedağ Savaşı ve yansımaları Akropolites’in eserinde yer bulur.
Bu çalışmanın amacı, Akropolites’in eserine göre Türkiye Selçukluları ile İznik Rum İmparatorluğu arasında yaşanan ilişkileri anlatmak, Alaşehir ve Kösedağ Savaşlarının bu iki devletin ilişkilerini ne yönde etkilediğini ifade etmektir. Esere bağlı şekilde olaylar anlatılırken, kimi zaman yaşananların daha net anlaşılması için ek açıklamalar yapılacaktır. Bazen de Akropolites’in anlattığı olaylar, İbn Bibi (Selçukname) ve Aksarayi’(Müsameretü’l Ahbar)nin eserleri ile karşılaştırılacaktır. Böylece bir Bizans kaynağı ile İslam kaynaklarının karşılaştırması da yapılmış olacaktır. Bunlara da dipnotlarda yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Selçukluları, İznik Rum İmparatorluğu, Alaşehir Savaşı, Kösedağ Savaşı, Moğollar

Kaynakça

• ACUN Fatma “Tarihin Kaynakları”, Tarih Nasıl Yazılır? Tarih Yazımı İçin Çağdaş Bir Metodoloji, Ed.: Ahmet Şimşek, Yeditepe Yayınevi, İstanbul, 2011.
• AKROPOLİTES Georgios, Vekayiname, Çev.: Bilge Umar, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2008.
• AKSARAYİ, Müsameretü’l Ahbar, Çev.: Mürsel Öztürk, TTK Yayınları, Ankara, 2000.
• BAYKARA Tuncer, Tarih Metodu, Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul, 2014.
• DEMİRKENT Işın, “Haçlılar” DİA., C.:14, TDV Yayınları, İstanbul, 1996.
• EMECAN Feridun, “Antalya” DİA., C.:14, TDV Yayınları, İstanbul, 1991.
• HEAD Constance, “Physical Descriptions of the Emperors in Byzantine Historical Writing” Byzantion, V.50, N.1 (Y.1980), PP. 226-240.
• İBN BİBİ, El-Evamirü’l-Ala’iyye fi’l-Umuri’l-Ala’iyye Selçukname, Çev.: Mürsel Öztürk, TTK Yayınları, Ankara, 2014.
• KALDELLİS Anthony, “George Akropolites, ‘The History’ İntroduction, Translation and Commentary by Ruth Macrides”, V.83, N.2 (Y.2008 April), PP. 459-460.
• KAYAPINAR Levent “Bizans Tarih Kaynaklarının Neşri: Dünya ve Türkiye’deki Durum”, Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Tarihçilik ve Tarih Yayıncılığı Sempozyumu, Bildiriler, Ed.: Mehmet Öz, Ankara, 2011.
• KEÇİŞ Murat, “Georgios Akropolites ve Tarih Adlı Eseri” Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, C.: 28, S.:45. Y.2009.
• KÜTÜKOĞLU Mübahat S., Tarih Araştırmalarında Usul, TTK Yayınları, Ankara, 2014.
• KYRIAKIDIS Savvas, “Accounts of Single Combat in Byzantine Historiography: 10th-14th Centuries” Acta Classica V.59 (Y.2016), PP 114-136.
• MORAVCSİK Gyula, Türk Tarihinin Bizans Kaynakları, Çev.:Hüseyin Namık Orkun, Ankara, 1938.
• NİCOL Donald M., “Constantine Akropolites A Prosopographical Note”, Dumbarton Oaks Papers, V.19 (Y.1965), PP. 249-256.
• NİKETAS, Historia, Çev.: Fikret Işıltan, TTK Yayınları, Ankara, 1995.
• OSTROGORSKY Georg, Bizans Devleti Tarihi, TTK Yayınları, Ankara, 2011.
• RUNCİMAN Steven, Haçlı Seferleri Tarihi, C.:3, TTK Yayınları, Ankara, 1987.
• TOGAN Zeki Velidi, Tarihte Usul, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2019.
• TURAN Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, Ötüken Yayınevi, İstanbul, 2011.
• TÜLÜCE Adem, Bizans Tarih Yazımında Öteki Selçuklu Kimliği, Selenge Yayınları, İstanbul, 2011.
• UMAR Bilge, Türkiye’deki Tarihsel Adlar, İnkılap Yayınevi, İstanbul, 1993.
• VASARY Istvan, “Cuman Warriors in the Fight of Byzantium With the Latins”, Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae, V.57, N.3 (Y.2004), PP.263-270.