Etnoğrafya ve Anlatı Arasında Georgios Pakhymeres: Συγγραφıκαὶ Ἱστορίαι 3.3-5

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 285 - 292, 26.12.2021

Çevirmen: Canan Öztürk

Öz

Georgios Pakhymeres’in Συγγραφıκαὶ Ἱστορίαι’sı VIII. Mikhael Palaiologos ve oğlu II. Andronikos’un dönemlerini (yani 1260-1307 yıllarını) kaydeder. Üçüncü kitabında, VIII. Mikhael’in Patrik Arsenios’la olan can sıkıcı etkileşimlerinin anlatıldığı son bölümden sonra, Pakhymeres dikkatini Doğu politikasına, şöyle ki Τόχαροι (Moğollar) ve Αἰθίοπες (Memlûkler) ile diplomatik ilişkilere çevirir. Pakhymeres, Memlûk elçilerinin Konstantinopolis’e gelmelerinden bahsederken, güya ἀσύνετος “akıl yoksunu” olmasına rağmen, eski efendilerinin ἄγαν συνετοί ve sofistike Etiyopyalıların Sultanı olarak gücü eline geçiren Kuman bir kölenin garip hikâyesini anlatır. Daha sonra, şimdi çelişkili bir şekilde esmerlerin ve tembel Etiyopyalıların kralı olan bu beyaz, savaşçı Kuman, Euksenios’tan [Karadeniz] Mısır’a İskit köleleri gizlice sokarak Bizans İmparatorunu kandırmıştır. Eski köle, yeni kurduğu orduyla, acımasız gücüyle τὰ κατὰ Συρίαν “Suriye’nin aşağısında olanları” süpürüp attı ve imparatorluğu kasıp kavurdu. Çok ilginç hikâyesinin ortasında, sonlara doğru Yakın Doğu’da Bizans kayıpları için acıklı ve kızgın ağıtının arasına girdiğinde (καὶ νῦν κεῖται μὲν ἡ περιφανὴς Ἀντıόχεια ... θρηνεῖ Λαοδίκεια … τὰ μεγὰλα τῶν Ἰταλῶν ἄστεα ὡς οὐδ’ ἂν ἦσαν λογίζονται vb. “ve dikkat çekici Antakya şimdi ıstırap içerisinde bulunur … Laodikeia ağıt yakar … İtalyanların büyük şehirleri hiç [onlara] sahip olunmamış gibi sayılırlar”), Pakhymeres, “İskitlerin” ve “Etiyopyalıların” sıkıcı etnografik karşılaştırmasından uzaklaşır. Bu bölümde Pakhymeres, iki halk arasındaki farklılıkları; fiziki özellikleri (siyah/beyaz, yumuşak/sert vb.), karakterleri (sert/miskin, cesur/korkak vb.) şeklinde ikili zıtlıklar vasıtasıyla kavramsallaştırıyor, böylece onların doğal ve psikolojik karakterlerinin fizyolojik kaydına girişiyor. İleride de göreceğimiz gibi, tüm geleneksel imalara rağmen, bizzat arasözü ilk bakışta içten bir düşünce gibi gözüken curiosum [ilginç şeyler] üzerine daha da garip bir bölüm takip ediyor.

Anahtar Kelimeler

Bizans, Etnografya, Pakhymeres

Georgios Pachymeres between Ethnography and Narrative: Συγγραφικαὶ Ἱστορίαι 3.3–5

Öz