A Group of Ornamental Pins from Yukarı Göklü Necropolis

Yıl 2021, , 291 - 327, 21.09.2021

Bilcan Gökce , Fuat Türker

https://doi.org/10.33469/oannes.897927

Öz

In this study, we examine 53 ornamental pins originating from Yukarı Göklü Necropolis. These decorative pins fall into two main groups in terms of body form: simple pins with a straight shank and toggle pins with a through hole on the shank. Simple pins in this assemblage can be grouped into three main types as rolled, semiglobular, and lentoid headed pins. Toggle pins from Yukarı Göklü display a wider variety, and they can be categorized under ten main types with regards to the shape of the head: semiglobular, globular, lentoid, spool, anchor, four-leaf, sliced, single-knobbed, nested-ring and double-spiral heads. All pins examined here are made from copper. These ornamental pins were found in the M.1, M.2, and M.3 tombs of the Yukarı Göklü Necropolis. These pins must have functioned as funerary gifts, ornaments, amulets, or shroud fasteners. Close analogs of these ornamental pins have been found in Anatolia and neighboring regions. Although close parallels can be seen in neighboring regions, pins with spool, anchor, nested-ring, four-leaf, and sliced heads seem to be unique to the region. The ornamental pins examined here are dated to the Early Bronze Age.

Anahtar Kelimeler

Yukarı Göklü Necropolis, Ornamental Pins, Early Bronze Age, Copper, North Syria

Yukarı Göklü Nekropolü'nden Bir Grup Süs İğnesi

Öz

Bu çalışmada Yukarı Göklü Nekropolü’nden 53 adet süs iğnesi incelenmiştir. Süs iğneleri gövde yapılarına göre düz ve bağlamalılar olmak üzere iki gruba ayrılır. Bunlardan düz gövdeliler, baş formuna göre rulo, yarım küre ve mercimek başlılar olmak üzere 3 ana tipe; bağlamalı gövdeliler ise yarım küre, küre, mercimek, makara, çapa, dört yaprak, dilimli, tek boğumlu, iç içe halka ve çift spiral başlılar olmak üzere 10 ana tipe ayrılır. Süs iğneleri, bakır üretimidir. Yukarı Göklü Nekropolü M.1, M.2 ve M.3 mezarlarında bulunmuş olan süs iğneleri ölü armağanı, süs eşyası, nazarlık veya kefeni tutturmak gibi işlevlere sahip olmalıdır. Süs iğnelerinin yakın benzerlerine Anadolu ve çevre kültürlerde rastlanmıştır. Çevre kültürlerle yakın benzerlikler bulunmakla birlikte bağlamalı iğnelerden makara başlılar, çapa başlılar, iç içe halka başlılar, dört yaprak başlılar ve dilimli başlılar yöreye özgü görünmektedir. Süs iğneleri Erken Tunç Çağı’na tarihlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yukarı Göklü Nekropolü, Süs İğneleri, Erken Tunç Çağ, Bakır, Kuzey Suriye

Kaynakça

• ALGAZE, G. vd., 1995. “Titriş Höyük, A Small EBA Urban Center in Anatolia the 1994 Season”, Anatolica, XXI, pp. 13-64.
• ALKIM, U. B. – ALKIM, H., 1966. “Gedikli (Karahüyük) Kazısı Birinci Ön-Rapor”, Belleten, XXX / 117, ss.1-26.
• BAYKAL SEHEER, A. - OBLADEN – KAUDER, J., 1996. “Kleinfunde aus Metall”, Demircihüyük IV, pp. 313-314.
• CHARVÁT, P., 1976. “The Toggle Pins and their Diffusion throughout the Old World during the Early Bronze Age”, Památky Archeologické, 2, pp. 341- 358.
• ÇETİN, C., 2015. “Isparta Müzesi’nden Bir Grup Takı”, CEDRUS, III, ss. 1-30.
• DUNAND, M., 1937. Fouilles de Byblos I: 1926-1932, Atlas, Paris.
• DURU, R., 2013. Tilmen Höyük Kazıları I, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• EGELİ, H. G., 1989. M.Ö. 3-2. Binyıllarda Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da Maden İğneler, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• EFE, T., 1999. “Orman Fidanlığı Kurtarma Kazısı (1992-94 Yılları Arasında Yapılan Çalışmalara Ait Önrapor”, Anadolu Araştırmaları, XV, ss. 73-101.
• EFE, T., 2007. “Küllüoba 2005 Yılı Kazı Çalışmaları”, KST, 28/ 1, ss. 71-91.
• FİDAN, E., 2005. İç Batı Anadolu Orta Tunç Çağı Öncesi Metal Eserleri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• FİDAN, E., 2012. “İç Kuzeybatı Anadolu İlk Tunç Çağı Gözlü Süs İğneleri (Toggle Pin)”, Colloquium Anatolicum, XI, ss.179-205.
• KAMPSCHULTE, I. – ORTHMANN, W., 1984. Gräber des 3. Jt.v. Chr. İm Syrischen Euphrattal. Ausgrabungen bei Tawi 1975 und 1978, Bonn.
• KARADOĞAN, S. – ÖZGEN, N., 2006. “Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Tarımsal Üretimin Niteliği, Değişimi ve Dağılışının CBS Ortamında Analizi”, 4. Coğrafi Bilgi Sistemleri Bilişim Günleri, 13 – 16 Eylül, 1-9, İstanbul.
• KESKİN, L., 2009. İzmir Bölgesi Maden İşçiliği: Başlangıcından M.Ö. II. Binyıl Sonuna kadar Madeni Eser Üretimi ve Ticareti, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• KORFMANN, M., 1982. Tilkitepe, Verlag Ernst Wasmuth, Tübingen.
• KULAKOĞLU, F. - KANGAL, S., 2010. Anadolu’nun Önsözü, Kültepe Kaniş Karumu, Assurlular İstanbul’da, Kayseri.
• KLEIN, H., 1992. Untersuchung zur Typologie Bronzezeitlicher Nadeln in Mesopotamien und Syrien, Saarbrücker Dr. und Verl., Saarbrücken.
• LAMB, W., 1937. “Excavations at Kusura Near Afyonkarahisar, I”, Archaeologia, 86, pp. 1-64.
• LANGDON, S., 1924. Excavations at Kish, Paris.
• LANERI, N. 2004. I Costumi Funerari Della Media Vallata Dell'eufrate Durante Il III Millennio A.C., Naples.
• MALLOWAN, M. E. L., 1947. “Excavations at Brak and Chagar Bazar”, Iraq, 9, pp. 1-259.
• MARTIN, H. P. - MOON, J. – POSTGATE, J. N., 1985. Abu Salabikh Excavations Volume 2 Graves 1 to 99, Printed in England by Stephen Austin, Hertford.
• MARRO, C. - TİBET, A. - ERGEÇ, R., 2000. “Horum Höyük 1998 Çalışmaları”, KST, 21/1, ss. 167-184.
• MOORTGAT, A. 1960. Tell Chuera in Nordost –Syrien, Westdeutscher Verlag, Köln Und Opladen.
• MOUNT-WILLIAMS, L., 1980. Terqa Preliminary Reports. No. 8: Object Typology of The Third Season: The Third and Second Millennia, Syro-Mesopotamian Studies 3/2, pp. 1-63.
• OATES, D. – OATES, J. - MCDONALD, H., 1997. Excavations at Tell Brak Vol. 1: The Mitanni and Old Babylonian Periods, Cambridge.
• OATES, D. – OATES, J. - MCDONALD, H., 2001. Excavations at Tell Brak Vol. 2: Nagar in the Third Millenium BC., Cambridge.
• ORTHMANN, W., 1981. Halawa 1977-1979, (Saarbrücker Beitrage zur Altertumskunde 37), Bonn.
• ÖZSAİT, M., 1997. “1995 Yılı Harmanören Mezarlık Kazısı”, XVIII. KST, 1, ss. 457-475.
• ÖZGEN, E. 1990. “Oylum Höyük 1988”, XI. KST, 1, ss. 203-211.
• ÖZGEN, E. – HELWING, B. - TEKİN, H., 1997. “Vorläüfger Bericht über die Ausgrabungen auf dem Oylum Höyük”, Istanbuller Mittelungen, 47, pp. 39-90.
• PUSAT, Ü. Y., 2016. Belentepe Tunç Çağı Mezarı Eserleri, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep.
• SAGONA, A., - ZIMANSKY, P., 2015. Arkeolojik Veriler Işığında Türkiye’nin En Eski Kültürleri MÖ 1.0000.000-550, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• SCHMIDT, K., 2002. Norşuntepe Kleinfunde II Artefacte aus Felsgestein, Konochen und Geweih, Ton, Metall und Glass, Verlag Philipp Von Zabern, Mainz am Rhein.
• SCHAEFFER, C. F. E., 1962. Ugaritica IV, Paris.
• SEEHER, J., 2000. Die Bronzezeitliche Nekropole Von Demircihüyük-Sarıket, Ernst Wasmuth Verlag, Tübingen.
• SERTOK, K. – ERGEÇ, R. 1999. “A New Early Bronze Age Cemetery: Excavations Near The Birecik Dam, Southeastern Turkey Preliminary Report (1997-98)”, Anatolica, XXV, pp. 87-107.
• SPEISER, A., 1935. Excavations at Tepe Gawra I, Philadelphia.
• TEKİN, H., 2018. Madeni Eser Tipolojisi, Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara.
• YILDIRIM, T., 2006. “An Early Bronze Age Cemetery At Resuloglu, Near Uğurludağ, Çorum. A Preliminary Report of the Archaeological Work Carried out Between Years 2003-2005”, Anatolia Antiqua, XIV, 1-14.
• YILMAZ, D., 2006. “Erken Tunç Çağı’nda Güneydoğu Anadolu’da Oda Mezar Geleneği”, Anadolu/Anatolia, 31, ss. 57-69.
• ZIMMERMANN, T. – YILDIRIM, T., 2011. “Çorum ve Çankırı Arkeoloji Müzeleri’nde Bulunan Erken Tunç Çağı Madenî Buluntuların Zararsız XRF Analizi “, 26. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, ss. 251-257.