METAL ARTIFACTS WITH CUNEIFORM AND HIEROGLYPHIC INSCRIPTIONS PRODUCED IN ANATOLIA IN 2ND MILLENIUM B.C.

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 189 - 233, 20.03.2021

Kurtuluş Kıymet

Öz

Some metal objects with cuneiform and hieroglyphic inscriptions had been found in Anatolia. Some of them are dated to the Assyrian Trade Colonies Period, most, to the Hittite Period. Most of these metal objects are produced of bronze; however, there are also silver and gold items. Most of the inscribed metal objects include seals and vessels; weapons and tools build a smaller group. Cuneiform and hieroglyphic texts on these objects are short, without any extensive historical information; the bronze tablet found in Boğazköy is the only object out of these. The original places of some of these artefacts are still unknown; however, their origins are supposed to have been Anatolia.

Anahtar Kelimeler

Metal Objects, Cuneiform, Hieroglyph, Assyrian Trade Colonies Age, Hittites

ANADOLU’DA MÖ 2. BİNDE ÜRETİLEN ÇİVİ YAZILI VE HİYEROGLİFLİ MADENİ ESERLER

Öz

Anadolu’da MÖ 2. bine ait, hiyeroglif yazılı ve çivi yazılı bazı madeni eserler bulunmuştur. Bunların bir kısmı Asur Ticaret Kolonileri Çağı’na, büyük bir kısmı da Hitit Devleti dönemine tarihlenmektedir. Çoğu tunçtan üretilen bu eserler arasında gümüş ve altın olanları da vardır. Yazıtlı madeni eserlerin büyük bir kısmını mühürler ve kaplar oluşturmakta, adak eşyası olarak kullanılan silahlar ve aletler de bulunmaktadır. Bu eserlerin üzerinde yer alan çivi yazılı ve hiyeroglif metinler kısa olup etraflı tarihi bilgiler vermekten yoksundur; bu kapsama girmeyen tek eser, Boğazköy’de bulunan tunç tablettir. Bu eserlerden bazılarının buluntu yeri bilinmemekle birlikte, tamamının Anadolu kökenli olduğu öne sürülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Madeni Eserler, Çivi Yazısı, Hiyeroglif, Asur Ticaret Kolonileri Çağı, Hititler

Kaynakça

• AKDOĞAN, R. – HAWKINS, J. D., 2009. “Kırşehir-Yassıhöyük’ten Ele Geçen Luvi Hiyeroglif Yazılı Kurşun Levha”, AMM 2007-2008, ss. 7-14.
• AKTÜRE, S., 2003. Anadolu’da Demir Çağı Kentleri, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• AKURGAL, E., 1995. Hatti ve Hitit Uygarlıkları, İzmir.
• ALP, S., 1950. Zur Lesung von manchen Personennamen auf den hieroglyphenhethitischen Siegeln und Inschriften = Hitit Hiyeroglif Mühür ve Kitabelerindeki Bazı Şahıs Adlarının Okunuşları Hakkında, Ankara.
• ALP, S., 1988. “Einige weitere Bemerkungen zum Hirschrhyton der Norbert Schimmel-Sammlung”, Imparati F. (ed.), Studi di storia e filologia anatolica dedicati a Giovanni Pugliese Carratelli, (Eothen 1) Firenze, ss. 19-23.
• ALP, S., 1993. Beiträge zur Erforschung des hethitischen Tempels. Kultanlagen im Lichte der Keilschrifttexte. Neue Deutungen, Ankara.
• ALP, S., 1994. Konya Civarında Karahöyük Kazılarında Bulunan Silindir ve Damga Mühürleri, Ankara.
• ALP, S., 1999. Hititler’de Şarkı, Müzik ve Dans. Hitit Çağında Anadolu’da Üzüm ve Şarap, Ankara.
• ALPARSLAN, M. – DOĞAN-ALPARSLAN, M., 2009. “Die Bedeutung von Zinn im Licht der Hethitischen Texte”, TÜBA-AR 12, ss. 183-188.
• ALPARSLAN, M. – DOĞAN-ALPARSLAN, M., 2011. “Symbol der ewigen Herrschaft: Metall als Grundlage des hethitischen Reiches”, Anatolian Metal V, Yalçın Ü. (ed.), Bochum, ss. 79-84.
• ALPARSLAN, M. – DOĞAN-ALPARSLAN, M., 2015. “The Hittites and their Geography: Problems of Hittite Historical Geography”, European Journal of Archaeology 18 (1), ss. 90–110.
• BAHAR, H., 1994-1995. “Konya Çevresi Tarih Araştırmaları – 1: Hititler’den Romalılar’a Kadar İsauria Bölgesi”, Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi 9-10, ss. 219-241. BAHAR, H., 1996a. “Konya-Hatip’te Bulunan Yeni Bir Hitit Anıtı”, Arkeoloji ve Sanat 73, Temmuz-Ağustos 1996, ss. 2–8.
• BAHAR, H., 1996b. “Yenin Bir Hitit Anıtı”, Tarih ve Toplum Haziran 150, ss. 22-25.
• BAHAR, H., 2005. “Tarhuntašša Araştırmaları 1994-2002”, V. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri, Çorum 02-08 Eylül 2002 – Acts of the Vth International Congress of Hittitology, Çorum, September 02-08, 2002, Süel A. (ed.), Ankara, ss. 83-117.
• BAHAR, H., 2015. “Eskiçağda Konya”, Şehirlerin Sevdalısı İbrahim Hakkı Konyalı Armağanı, Editör: Hasan Bahar Konya, ss. 271-297.
• BALKAN, K., 1955. Kanis kārum’unun Kronoloji Problemleri Hakkında Müşahedeler/Observations on the Chronological Problems of the karum Kanis, Ankara.
• BEAL, R. H., 2001. “Hittite Military Rituals”, Ancient Magic and Ritual Power (RGRW 129), Ed.: P. Mirecki − M. Meyer, Leiden – New York – Köln, ss. 63-76.
• BECKMAN, G., 1996. Hittite Diplomatic Texts, Scholars Press, Atlanta.
• BİLGİ, Ö., 1989. “A Unique Spearhead From Sadber Hanım Museum”, Anatolia and the Ancient Near East. Studies in Honor of Tahsin Özgüç / Tahsin Özgüç’e Armağan, Emre K. – Mellink M. − Özgüç N. (ed.), Ankara, ss. 29-31.
• BITTEL, K., 1938. “2. Vorläufiger Bericht über die Ergebnisse der Ausgrabungen in Boğazköy im Jahre 1937”, MDOG 76, ss. 13-47.
• BITTEL, K., 1976. Beitrag zur Kenntnis hethitischer Bildkunst. Vorgetragen am 21. Juni 1975, (SitzBHeidAkWiss-PhilHistKlas Abh 1976/4), Heidelberg.
• BLACK, J. – GREEN, A., 2017. Mezopotamya Mitolojisi Sözlüğü. Tanrılar, İfritler, Semboller, Köprü Kitapları, İstanbul.
• BLANCK, H., 2000. Antikçağda Kitap, Çev.: Z. A. Yılmazer, Dost Kitapevi Yayınları, Ankara.
• BOEHMER, R. M. – GÜTERBOCK, H. G., 1987. Glyptik aus dem Stadtgebiet von Boğazköy. Grabungskampagnen 1931-1939, 1952-1978, (Boğazköy-Hattuša 14), Berlin.
• BOEHMER, R. M., 1975. “Kleinasiatische Glyptik”, Winfried Orthmann, Der Alte Orient, (Propyläen Kunstgeschichte XIV), ss. 437-453.
• BOEHMER, R. M., 1988. “Früheste Abbildungen von Lautenspielern in der althethitischen Glyptik”, Documentum Asiae minoris antiquae. Festschrift für Heinrich Otten zum 75. Geburtstag, Neu E. − Rüster C. (ed.), Wiesbaden, ss. 51-58.
• BRYCE, T., 2018. “The Annals and Lost Golden Statue of the Hittite King Hattusili I”, Gephyra 16, ss. 1-12.
• BUDGE, E. A. W., 2016. Antik Mısır Büyüleri, Çev.: Faruk Gültekin, İstanbul.
• CARRUBA, O., 2008. Annali Etei del Medio Regno, (StudMed 18) Pavia.
• CERAM, C. M., 1994. Tanrıların Vatanı Anadolu, İstanbul.
• CHANTRE, E., 1898. Mission en Cappadoce: 1893 – 1894, Paris.
• CHICHON, R. M., 1998. “Taprammi Çanağı Kompozisyonu Üzerine”, Argos Gemicileri 6, ss. 12-20.
• ÇINAROĞLU, A., 1990-1991. “Kastamonu Kökenli Bir Grup Hitit Gümüş (?) Eseri”, Müze/Museum 4, ss. 53-58.
• ÇİFÇİ, M. – HAWKINS, J. D., 2016. “A New Inscribed Bowl in Ankara Museum”, CollAn 15, ss. 238-246.
• D’ALFONSO, L., 2010. “A Hittite seal from Kavuşan Höyük”, Anatolian Studies 60, ss. 1-6.
• DARGA, A. M., 1992. Hitit Sanatı, İstanbul.
• DİNÇOL, A. M., 1983. “Adana, Hatay ve İstanbul Müzelerinde Bulunan Hitit Hieroglif Mühürleri Hethitische Hieroglyphensiegel in den Museen zu Adana, Hatay und Istanbul”, AnAr 9 ss. 173-212 / 213-249.
• DİNÇOL, A. M., 1989. “The Hieroglyphic Signs on the Spearhead” Appendix in Önder Bilgi “A Unique Spearhead From Sadber Hanım Museum”, Anatolia and the Ancient Near East. Studies in Honor of Tahsin Özgüç / Tahsin Özgüç’e Armağan, Emre K. – Mellink M. − Özgüç N. (ed.), Ankara, ss. 29-31.
• DİNÇOL, A. M., 1990. “Neue hethitische Hieroglyphensiegel in den staatlichen Museen zu Istanbul, Ereğli, Karaman und im privaten Sadberk-Hanim-Museum”, OrNS 59, ss. 150-156.
• DİNÇOL, A. M., 1998. “The Rock Monument of the Great King Kurunta and its Hieroglyphic Inscription”, III. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri, Çorum 16-22 Eylül 1996 - Acts of the IIIrd International Congress of Hittitology, Çorum, September 16-22, 1996, Alp S. − Süel A. (ed.), Ankara, ss. 159-166.
• DİNÇOL, Ali M. – ALPARSLAN, M., 2013. “Hitit Mühürcülüğü (Gliptik)”, Hititler: Bir Anadolu İmparatorluğu / Hittites: An Anatolian Empire, (Anadolu Uygarlıkları Serisi 2), Alparslan M. − Doğan-Alparslan M. (ed.), İstanbul, ss. 392-404.
• DİNÇOL, A. M. – DİNÇOL, B., 1983. “Elazığ Müzesinde Bulunan İki Hitit Hiyeroglif Mührü”, Anadolu Araştırmaları 9, ss. 285-288, Lev. 1-2.
• DİNÇOL, A. M. – DİNÇOL, B., 1996. “Hatip Anıtı’ndaki Hiyeroglif Yazıt”, Arkeoloji ve Sanat 73, ss. 8–9.
• DİNÇOL, A. M. – DİNÇOL, B., 2002. “Große, Prinzen, Herren. Die Spitzen der Reichsadministration im Spiegel ihrer Siegel / Büyükler, Prensler, Beyler. Mühürleri Işığında İmparatorluk Yönetiminin Zirvesindekiler”, Hititler ve Hitit İmparatorluğu: 1000 Tanrılı Halk = Die Hethiter und Ihr Reich, Das Volk Der 1000 Götter, Kunst-Und Ausstellungshalle der Bundesrepublik Deutschland, 18 Januar – 28 April 2002, Jacob, Wenzel (ed), Bonn, ss. 82-87/428-431.
• DİNÇOL, A. M. – DİNÇOL, B., 2003. “Zwei hethitische Hieroglyphensiegel aus Yozgat und Konya”, Archaeological Essays in Honour of Homo amatus: Güven Arsebük İçin Yazılar, Özbaşaran M. – Tanındı O. – Boratav A. (ed.), İstanbul, ss. 67-69.
• DİNÇOL, A. M. – DİNÇOL, B., 2005. “Anadolu’da Bulunan İlk Çivi Yazılı Tunç Tablet ve Yeni Bir Hitit Kralının Ortaya Çıkışı”, Anadolu Araştırmaları 18, ss. 1-13.
• DİNÇOL, A. M. – DİNÇOL, B., 2008. Die Prinzen- und Beamtensiegel aus der Oberstadt von Boğazköy-Ḫattuša vom 16. Jahrhundert bis zum Ende der Grossreichszeit, (BoḪa 22) Mainz am Rhein.
• DİNÇOL, A. M. – YAKAR, J. – DİNÇOL, B. – TAFFET, A., 2000. “The Borders of the Appanage Kingdom of Tarhuntašša - A Geographical and Archaeological Assessment”, Anatolica 26, ss. 1-29.
• DİNÇOL, B., 1982. “Bir Alacahöyük Mührünün Okunuşu Hakkında” AnAr 8, ss. 59-60.
• DOĞAN-ALPARSLAN, M., 2011. “Anadolu’nun Kayıp Başkenti Tarhuntašša”, Aktüel Arkeoloji 21 (Mayıs-Haziran), ss. 47-56.
• DONBAZ, V., 1998. “Inscribed Spear Heads Some Tablets at the Gaziantep Archaeological Museum”, Altorientalische Forschungen 25/1, ss. 173-185.
• DÖNMEZ, S., 2013a. Hitit Döneminde Anadolu’da Değişim Aracı Olarak Kullanılan Madenler, (Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
• DÖNMEZ, S., 2013b. “Hitit Dönemi’nde Değişim Araçları Ve Ölçü Birimleri”, JASSS Volume 6 Issue 8, October 2013, ss. 813-832.
• DÖNMEZ, S., 2014. “Hititler Döneminde Askeri ve Siyasi Faaliyetlere Bağlı Metal Dolaşımı”, History Studies 6/1 January, ss. 61-79.
• DURNFORD, S. P. B., 2010. “How old was the Ankara Silver Bowl when its inscriptions were added? ”, AnSt 60, ss. 51-70.
• EHRINGHAUS, H., 2005. Götter Herrscher Inschriften. Die Felsreliefs der hethitischen Großreichszeit in der Türkei, Mainz am Rhein.
• EMRE, K. – ÇINAROĞLU, A., 1993. “A Group of Metal Vessels from Kınık-Kastamonu”, Aspects of Art and Iconography. Anatolia and its Neighbors. Studies in Honor of Nimet Özgüç, Mellink M. J. − Porada E. − Özgüç T. (ed.), Ankara, ss. 675-713.
• ERKUT, S., 2005. “Hititçe GIŠEya ve Onun Türkçe Karşılığı Hakkında”, XIV. Türk Tarih Kongresi, Ankara: 9-13 Eylül 2002, I. Cilt, Ankara, ss. 37-42.
• ERTEM, H., 2007. “Noel Ağacının Kökeni Hakkında”, Refik Duru’ya Armağan/Studies in Honour of Refik Duru, Yayına Hazırlayanlar/Editors: Gülsün Umurtak, Şevket Dönmez, Aslıhan Yurtsever, İstanbul, ss. 213-216.
• FLOREANO, E., 2001. “The Role of Silver in the Domestic Economic System of the Hittite Empire”, Altorientalische Forschungen 28/2, ss. 209-235.
• FRAMPTON, S. A., 2019. Empire of Letters: Writing in Roman Literature and Thought from Lucretius to Ovid, New York: Oxford University Press.
• GIUSFREDI, F., 2013. “Further Considerations on the Ankara Silver Bowl”, Time and History in the Ancient Near East. Proceedings of the 56th Rencontre Assyriologique Internationale at Barcelona, 26- 30 July 2010, Feliu L. − Llop J. − Albà A. M. − Sanmartín J. (ed.), Winona Lake, Indiana, ss. 665-679.
• GOODY, J., 2013. Yazılı ve Sözel Arasındaki Etkileşim. Okur-Yazarlık, Aile, Kültür ve Devlet Üzerine İncelemeler, Çev.: Osman Bulut, Pinhan Yayınları, İstanbul.
• GÜTERBOCK, H. G., 1939. “Un cachet hittite de Çorca”, RHA 5/35, ss. 91-92.
• GÜTERBOCK, H. G., 1942. Siegel aus Boğazköy 2. Teil: Die Königssiegel von 1939 und die übrigen Hieroglyphensiegel, (AfO Beiheft 7) Berlin.
• GÜTERBOCK, H. G., 1949. “Yeni Eti Hiyeroglif Yazıtları ve Mühürleri. Neue hethitische Hieroglypheninschriften und Siegel”, TTAED 5, ss. 53-60/60-65.
• GÜTERBOCK, H. G., 1965. “A Votive Sword with an Old Assyrian Inscription”, Studies in Honor of Benno Landsberger on his Seventy-Fifth Birthday, April 21, 1961, Editors: Hans G. Güterbock – Thorkild Jakobsen, (AS 16) Chicago, ss. 197-198.
• GÜTERBOCK, H. G., 1977. “The Hittite Seals in the Walters Art Gallery”, Journal of the Walters Art Gallery 36, ss. 7-16.
• GÜTERBOCK, H. G., 1981/1983. “A Note on the Frieze of the Stag Rhyton in the Schimmel Collection”, Anadolu/Anatolia XXII, ss. 1-5.
• GÜTERBOCK, H. G., 1989. “Hittite kursa "hunting bag"”, Essays in Ancient Civilization Presented to Helene J. Kantor, Leonard A. − Williams B. B. (ed.), (SAOC 47) Chicago, ss. 113-119.
• GÜTERBOCK, H. G. – KENDALL, T., 1995. “A Hittite Silver Vessel in the Form of a Fist”, The Ages of Homer. A Tribute to Emily Townsend Vermeule, Carter J. B. − Morris S. P. (ed.), Austin, ss. 45-60.
• HAAS, V., 1994., Geschichte der hethitischen Religion (HdO ), Leiden.
• HAAS, V., 2003. Materia Magica et Medica Hethitica. Ein Beitrag zur Heilkunde im Alten Orient, Berlin - New York.
• HARMANŞAH, Ö., 2015. Place, Memory and Healing: An Archaeology of Anatolian Rock Monuments, London-New York.
• HAWKINS, J. D., 1993. “A Bowl Epigraph of the Official Taprammi”, Aspects of Art and Iconography. Anatolia and its Neighbors. Studies in Honor of Nimet Özgüç, Mellink M. J. – Porada E. − Özgüç T. (ed.),Ankara, ss. 715-717.
• HAWKINS, J. D., 1995. The Hieroglyphic inscription of the sacred pool complex at Hattusa. With an archaeological introduction by Neve P., (StBoT Beiheft 3) Wiesbaden.
• HAWKINS, J. D., 1997. “A Hieroglyphic Luwian Inscription on a Silver Bowl in the Museum of the Anatolian Civilizations, Ankara”, Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi 1996 Yıllığı, ss. 7-24.
• HAWKINS, J. D., 1998. “Tarkasnawa King of Mira: 'Tarkondemos', Boğazköy sealings and Karabel”, AnSt 48, ss. 1-31.
• HAWKINS, J. D., 1999. “Karabel, "Tarkondemos" and the Land of Mira - new Evidence on the Hittite Empire Period in Western Anatolia”, Würzburger Jahrbücher für die Altertumswissenschaft 23, ss. 7-14.
• HAWKINS, J. D., 2005. “A Hieroglyphic Luwian Inscription on a Silver Bowl”, Studia Troica 15, ss. 193-204.
• HAWKINS, J. D., 2006. “Tudḫaliya the Hunter”, The Life and Times of Ḫattušili III and Tutḫaliya IV – Proceedings of a Symposioum held in Honour of J. De Roos, 12-13 December 2003, Leiden, Hout Th.P.J. van den (ed.), Leiden, ss. 49-76.
• HAWKINS, J. D. – EASTON, D. F., 1996. “A Hieroglyphic Seal from Troia”, Studia Troica 6, ss. 111-118.
• HAWKINS, J. D. − MORPURGO-DAVIES, A., 1998. “Of Donkeys, Mules and Tarkondemos”, Mír Curad - Studies in Honor of Calvert Watkins, Jasanoff J. − Melchert H. C. − Oliver L. (ed.), Innsbruck, ss. 243-260.
• HERBORDT, S., 2006. “Siegelfunde aus den Grabungen in Tal von Sarıkale”, Archäologischer Anzeiger 2006/1, ss. 183-187.
• HOGARTH, D. G., 1920. Hittite seals, with particular reference to the Ashmolean collection, Oxford.
• HOUT, Th. P. J. van den, 1989. “A chronology of the Tarhuntassa-Treaties”, JCS 41, ss. 100-114.
• HOUWINK TEN CATE, Ph. H. J., 1992. “The Bronze Tablet of Tudhaliyas IV and its Geographical and Historical Relations”, ZA 82, ss. 233-270.
• HUTTER, M., 1991. “Bemerkungen zur Verwendung magischer Rituale in mittelhethitischer Zeit”, AoF 18, ss. 32-43.
• IŞIK, F. – ATICI, M. – TEKOĞLU, R., 2011. “Die Nachhethitische Königsstele von Karakuyu beim Karabel-Pass. Zur kulturellen Kontinuität vom bronzezeitlichen Mira zum eisenzeitlichen Ionia”, Studien zum antiken Kleinasien VII, Schwertheim E. (ed.), (Asia Minor Studien 66) Münster, ss. 1-33 (Taf. 1-11).
• KANTOR, H. J., 1957. “A Syro-Hittite Treasura in the Oriental Institute Museum”, JNES 16/3, ss. 145-162.
• KARAUĞUZ, G., 2002a. Boğazköy ve Ugarit Çivi Yazılı Belgelerine Göre Hitit Devletinin Siyasi Antlaşma Metinleri, Konya.
• KARAUĞUZ, G., 2002b. Konya Arkeoloji Müzesinde Bulunan Bir Hitit Hiyeroglif Mührü”, Archivum Anatolicum 5, ss. 93-95.
• KARAUĞUZ, G., 2002c. “M.Ö. II Binde Konya Bölgesi Hitit Kaya Anıtları ve Yazıtları Üzerine Bazı Gözlemler”, AMMK 2001, ss. 54-103.
• KARAUĞUZ, G. – ÖZCAN, K., 2008. “Hitit İmparatorluk Döneminde Anadolu Yerleşme Sistemine İlişkin Hipotetik Yaklaşımlar “Tarhuntašša Eyaleti Yerleşme Sistemi””, VI Congresso Internazionale di Ittitologia, Roma, 5-9 settembre 2005, Parte II, Archi A. − Francia R. (ed.), (SMEA 50) Roma, ss. 463-477.
• KASSIAN, A. S. – YAKUBOVICH, I. S., 2007. “Muršili II’s Prayer to Telipinu (CTH 377)”, Tabularia Hethaeorum – Hethitologische Beiträge Silvin Košak zum 65. Geburtstag, Groddek D. – Zorman M. (ed.), (DBH 25) Wiesbaden, ss. 423-454.
• KLENGEL, H., 1999. Geschichte des hethitischen Reiches, (HdO ) Leiden-Boston-Köln.
• KOSSAK, S., 1982-1983. “Curatorial Reports and Departmental Accessions”, Annual Report of the Trustees of the Metropolitan Museum of Art 113, ss. 15-53.
• KOŠAK, S., 1982. Hittite inventory texts (CTH 241-250), (TH 10) Heidelberg.
• KOŞAY, H. Z., 1941. “Türk Tarih Kurumu Alacahöyük Hafriyatı 1940 Çalışmaları ve Neticeleri”, Belleten V/17-18, ss. 1-8, Levha I-XI.
• KOŞAY, H. Z. – ÜNAL, A. – ÇİZGEN, A., 1965. “1964 Alaca Höyük Kazısı Raporu”, TAD XIV/1-2, ss. 161-215.
• LAROCHE, E., 1969. “Les dieux de Yazilikaya”, RHA 27/84-85, ss. 61-109.
• LATACZ, J., 2004. Troy and Homer: Towards a Solution of an Old Mystery, Oxford.
• MARTINO, S. De, 1999. “Ura and the boundaries of Tarhuntašša”, AoF 26, ss. 291-300.
• MCCANTS, W. F., 2012. Kültür Mitleri. Tanrıları Yaratmak, Ulusları İcat Etmek, Çev.: Merve Tabur, İthaki Yayınları, İstanbul.
• MELCHERT, H. C., 2007. “The Borders of Tarhuntassa Revisited”, VITA – Festschrift in Honor of Belkıs Dinçol and Ali Dinçol, Alparslan M. − Doğan-Alparslan M. − Peker H. (ed.), İstanbul, ss. 507-513.
• MÜLLER-KARPE, A., 2006. “Hititler’de Metal Külçeler”, Uluburun Gemisi: 3000 Yıl Önce Dünya Ticareti, Editörler: Ü. Yalçın – C. Pulak – R. Slotta, Bochum, ss. 487-494.
• MORA, C., 1987. La glittica anatolica del II millennio A.C.: Classificazione tipologica. Vol 1: I sigilli a iscrizione geroglifica, (StudMed 6) Pavia.
• MORA, C., 2007. “Three Metal Bowls”, VITA – Festschrift in Honor of Belkıs Dinçol and Ali Dinçol, Alparslan M. − Doğan-Alparslan M. − Peker H. (ed.), İstanbul, ss. 515-521.
• MORDTMANN, A. D., 1872. “Entzifferung und Erklärung der armenischen Keilinschriften von Van und der Umgegend”, Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft 26, ss. 465-696.
• MUSCARELLA, O. W., 1974. Ancient art in the Norbert Schimmel Collection, Mainz.
• MUSCARELLA, O. W., 1992. “Ancient Art: Gifts from the Norbert Schimmel Collection”, The Metropolitan Museum Of Art Bulletin XLIX/4, ss. 5-64.
• NEVE, P., 1988. “Boğazköy-Hattusas 1986 Kazıları”, IX. Kazı Sonuçları Toplantısı I, Ankara 6-10 Nisan 1987, Ankara, ss. 249-269.
• OGDEN, D., 2015. Eski Yunan ve Roma’da Büyücülük. Bölüm 1: Bağlama Büyüleri. Yunan ve Roma Dünyasında Beddua Levhaları ve Voodoo Bebekleri, Çev. Çiğdem Dürüşken – Eyüp Çoraklı, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• ORESHKO, R. N., 2012. “Hieroglyphic Luwian Inscription On The Ankara Silver Bowl: An Essay Of Epigraphic And Historical Reinterpretation”, VDI (Journal of Ancient History 2 (281)), ss. 3–28, (Rusça, İngilizce özet).
• OTTEN, H., 1988a. Die Bronzetafel aus Boğazköy. Ein Staatsvertrag Tutḫalijas IV., (StBoT Beiheft 1) Wiesbaden.
• OTTEN, H., 1988b. “Die Bronzetafel”, IX. Kazı Sonuçları Toplantısı I, Ankara 6-10 Nisan 1987, Ankara, ss. 271-277.
• ÖKSE, T. – AKYURT, M. – TÖRNÜK, M., 1992. “Sivas Yöresinde Bulunan Bir Altın Yüzük Mühür”, Türk Arkeoloji Dergisi XXX, ss. 217-225.
• ÖZCAN, A., 2016a. “Hatıp Kabartması”, Hitit İmparatorluk Dönemi Kaya Anıtları, Editör: T. Yiğit, Ankara, ss. 146-149.
• ÖZCAN, A., 2016b. “Hiyeroglifli Oda”, Hitit İmparatorluk Dönemi Kaya Anıtları, Editör: T. Yiğit, Ankara, ss. 13-16 .
• ÖZGÜÇ, T., 1956. “Anitta Hançeri/The Dagger of Anitta”, Belleten 20, ss. 29-32 / 33-36.
• ÖZGÜÇ, T., 1971. Demir Devrinde Kültepe ve Civarı / Kültepe and its Vicinity in the Iron Age, Ankara.
• ÖZGÜÇ, T., 1999. Kültepe-Kaniš/Neša Sarayları ve Mabetleri. The Palaces and Temples of Kültepe-Kaniš/Neša, Ankara.
• ÖZGÜÇ, T., 2002. “Alacahöyük. İmparatorluğun Çekirdek Bölgesinde Bir Kült Merkezi/Alacahöyük. Ein Kultort im Kerngebiet des Reiches”, Hititler ve Hitit İmparatorluğu: 1000 Tanrılı Halk = Die Hethiter und Ihr Reich, Das Volk Der 1000 Götter, Kunst-Und Ausstellungshalle der Bundesrepublik Deutschland, 18 Januar – 28 April 2002, Jacob, Wenzel (ed), Bonn, ss. 172-175, 468-469, Katolog No 138.
• ÖZTAN, A., 1997. “Acemhöyük Gümüş Hazinesi”, Belleten LXI/231, ss. 233-271.
• PINCH, G., 2019. Mısır Mitolojisi. Eski Mısır Tanrıları, Tanrıçaları ve Mitleri, Çev: E. Duru, Say Yayınları, İstanbul.
• POETTO, M. – SALVATORI, S., 1981. La collezione anatolica di E. Borowski, (StudMed 3) Pavia.
• POETTO, M., 1979. “Spigolature di Luvio geroglifico”, Rivista degli studi orientali 52/1-2, ss. 1-5.
• POETTO, M., 2017. “The Hieroglyphic Luwian Inscription ANKARA 3: A New Exegetic Approach”, NABU 2, ss. 88-90.
• POETTO, M., 2018[2019]. “A Hieroglyphic graffto on a pitcher from Kültepe”, News from the Lands of the Hittites. Scientifc Journal for Anatolian Research 2, ss. 17-25.
• REEVES, L. C., 2003. Aegean and Anatolian Bronze Age Metal Vessels: A Social Perspective. Volume I: Text, A thesis submitted for the degree of Doctor of Philosophy, University of London, London.
• SALVINI, M., 1993. “Un documento del re ittita Ammuna”, SMEA 32, ss. 85-89.
• SAVAŞ, Ö. S., 2006. Çivi Yazɩlɩ Belgeler Işɩğɩnda Anadolu’da (İ.Ö. 2. Binyɩlında) Madencilik ve Maden Kullanɩmɩ, Ankara.
• SAYCE, A. H., 1882. “The Bi-lingual Hittite and Cuneiform Inscription of Tarkondemos”, Transactions of the Society of Biblical Literature 7, ss. 294-308.
• SAYCE, A. H., 1903. The Hittites. The Story of a Forgotten Empire, London.
• SCURLOCK, J., 2006. Magico-Medical Means of Treating Ghost-Induced Illnesses in Ancient Mesopotamia, Leiden-Boston.
• SEEHER, J., 1998. “Die Ausgrabungen in Boğazköy-Hattuša 1997”, Archäologischer Anzeiger, Heft 2, ss. 215-241.
• SEEHER, J., 2007. “Boğazköy/Hattuşa 2004-2005 Yılı Kazı ve Restorasyon Çalışmaları”, 28. KST 2. Cilt, 29 Mayıs – 2 Haziran 2006 Çanakkale, Ankara, ss. 27-42.
• SIEGELOVÁ, J., 1993. “Metalle und Metallurgie. A II. In den heth. Texten”, Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatischen Archäologie 8, ss. 112-119.
• SIEGELOVÁ, J. – TSUMOTO, H., 2011. “Metals and Metallurgy in Hittite Anatolia”, Insights into Hittite History and Archaeology, (Colloquia Antiqua 2) Genz H. − Mielke D.P. (ed.), Leuven-Paris-Walpole, ss. 275-300.
• SIMON, Z., 2009. “Die ANKARA-Silberschale und das Ende des hethitischen Reiches”, ZA 99, ss. 247-269.
• SIMON, Z., 2017. “Philologische Bemerkungen zur hieroglyphen-luwischen Inschrift ANKARA 3”, NABU 2, ss. 86-88.
• SINGER, I., 2002. Hittite Prayers, (SBL Writings from the Ancient World 11) Atlanta.
• SOYSAL, O., 2017. Çivi Yazılı Belgelerde ve Hitit Mühürlerindeki ziti- İsimleri Hakkında Bazı Görüşler, (Özel Yayın).
• SÜEL, A., 1985. Hitit Kaynaklarında Tapınak Görevlileri İle İlgili Bir Direktif Metni, Ankara.
• SÜEL, A., 2008. “Hitit Devleti’nin Bir Diğer Başkenti: Şapinuva”, Hazırlayanlar: Taner Tarhan – Aksel Tibet – Erkan Konyar, Muhibbe Darga Armağanı, İstanbul, 457-474. SÜEl, M., 2005. “Ortaköy-Şapinuva 'D' Yapısı Hitit Dini Mimarisinde Değişik Bir Yorum”, Süel A. (ed.), V. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri, Çorum 02-08 Eylül 2002 – Acts of the Vth International Congress of Hittitology, Çorum, September 02-08, 2002, Ankara, 687-700.
• SÜEL, A. – SÜEL, M., 2004. “2002 Yılı Ortaköy-Şapinuva Kazı Çalışmaları”, 25. Kazı Sonuçları Toplantısı, 26-31 Mayıs 2003 Ankara, II. Cilt, Ankara, ss. 229-234.
• SÜEL, A. – SÜEL, M., 2006. “Ortaköy Araştırmaları”, İdol. Arkeologlar Derneği Dergisi Yıl: 8 Sayı: 28, ss. 14-21.
• SÜEL, A. – WEEDEN, M., 2019. “A Silver Signet-Ring from Ortaköy-Sapinuwa”, “And I Knew Twelve Languages”. A Tribute to Massimo Poetto on the Occasion of His 70th Birthday, Edited by Natalia Bolatti Guzzo and Piotr Taracha, Warsaw, ss. 661-666, Fig. 1-9.
• TARACHA, P., 1996. “Two Spears on the Stag Rhyton in the Schimmel Collection”, Anadolu Arşivleri/Archivum Anatolicum 2, ss. 71-77.
• TAŞ, İ., 2012. “Haluk Perk Koleksionu’ndan 3 Yeni Hitit Mührü”, Ömer Çapar’a Armağan, Turgut Y. − Kaya M. A. − Sina A. (ed.), Ankara, ss. 323-328.
• TAŞ, İ., 2016a. “Haluk Perk Müzesi’ndeki İki Hitit Mührü”, TAD 35/60, ss. 39-43.
• TAŞ, İ., 2016b. “Anadolu’nun Kadim Uygarlığı Hititlerde Ölçü ve Ölçümleme”, Kantarın Topuzu: Teraziler, Ağırlıklar, Ölçü Aletleri, Kurator: Naim Arnas, İstanbul, 2016, ss. 59-67.
• TAŞ, İ. – İPEK, Ö., 2015. “Çorum İli, Alaca İlçesi Büyükhırka Köyü Kurşun Tablet Sureti”, 5. Çorum Kazı ve Araştırmalar Sempozyumu 10 Aralık 2015 Çorum, Yayına Hazırlayanlar: Önder İpek – Resul İbiş, Çorum, ss. 185-194.
• TAŞKIN, S., 2016. Luviya. Batı Anadolu ve Ege’nin İ.Ö. 2. binyıl Tarihi’ne Yeni Bir Bakış, İstanbul.
• TEKİN, H., 2018. Madeni Eser Tipolojisi, Ankara.
• ÜNAL, A. – ERTEKİN, A. – EDİZ, İ., 1990-1991. “1991’de Boğazköy-Hattuşa’da Bulunan Hitit Kılıcı ve Üzerindeki Akadca Adak Yazıtı – The Hittite Sword from Boğazköy-Hattusa, Found in 1991 and its Akkadian Inscription”, Müze/Musuem 4, ss. 46-49, 50-52.
• ÜNAL, A., 1993a. “Boğazköy Kılıcının Üzerindeki Akadca Adak Yazısı Hakkında Yeni Gözlemler”, Aspects of Art and Iconography. Anatolia and its Neighbors. Studies in Honor of Nimet Özgüç, Mellink M. J. − Porada E. − Özgüç T. (ed.), Ankara, ss. 727-730.
• ÜNAL, A., 1993b. “Boğazköy Metinlerinin Işığı Altında Hititler Devri Anadolu'sunda Filolojik ve Arkeolojik Veriler Arasındaki İlişkilerden Örnekler”, 1992 Yılı Anadolu Medeniyetleri Müzesi Konferansları, Ankara, ss. 11-31.
• ÜNAL, A., 1996. The Hittite Ritual of Ḫantitaššu from the City of Hurma against Troublesome Years, Ankara.
• ÜNAL, A., 2002. Hititler Devrinde Anadolu I, İstanbul.
• ÜNAL, A., 2018. Eski Anadolu Siyasi Tarihi. Kitap 1: Eski Taş Devri’nden Hitit Devleti’nin Yıkılışına Kadar (M.Ö. 60.000-1180), Ankara.
• WEEDEN, M., 2013. “After the Hittites: The Kingdoms of Karkamish and Palistin in Northern Syria ”, Bulletin of the Institute of Classical Studies 56-2, ss. 1-20.
• WERNER, R., 1967. Hethitische Gerichtsprotokolle (StBoT 4), Wiesbaden.
• WILKINSON, R. H., 2016. Eski Mısır’ın Bütün Tanrı ve Tanrıçaları, Çev.: Ahmet Fethi Yıldırım, İstanbul.
• WOUDHUIZEN, F. C., 2013. “On the Reading of the Luwian Hieroglyphic Legends of the Schimmel Rhyton”, Colloquium Anatolicum/Anadolu Sohbetleri XII, ss. 333-344.
• WOUDHUIZEN, F. C., 2015. Luwian Hieroglyphic: Texts, Grammar, Indices, Heiloo.
• YAKAR, J., 2014. “The Archaeology and Political Geography of the Lower Land in the Last Century of the Hittite Empire”, Anadolu Kültürlerine Bir Bakış/Armağan Erkanal’a Armağan, Editörler: Nazlı Çınardalı-Karaaslan – Ayşegül Aykurt – Neyir Kolankaya-Bostancı – Yiğit H. Erbil, Ankara, ss. 501-510.
• YAKUBOVICH, I., 2008. “Hittite-Luvian Bilingualism and the Development of Anatolian Hieroglyphs”, Acta Linguistica Petropolitana 4, ss. 9-36.
• YALÇIKLI, D., 2000. “Zwei Bronzegabeln aus Zentralanatolien”, Istanbuler Mitteilungen 50, ss. 113-128 (mit einem Beitrag von Aygül Süel).
• ZIMMERMANN, T. – ÖZEN, L. – KALAYCI, Y. – AKDOĞAN, R., 2010. “The Metal Tablet from Boğazköy-Hattuša: First Archaeometric Impressions”, JNES 69/2, ss. 225-229.