BURDUR’DA KADIN MERKEZLİ RİTÜELİSTİK BİR UYGULAMA KÖY SEYİRLİK OYUNU ÖRNEĞİ “DOLMA DOLDURMA

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 103 - 116, 30.06.2020

Hakan Acar , Halil Altay Göde

Öz

İnsan, yaşamı boyunca iş, ibadet, din, doğa olayları ve tarihi olaylar gibi birçok uğraşının içinde olmuştur. Ancak bu uğraşların yanı sıra insan hayatının önemli bir kısmını meydana getiren unsurlardan biri de oyun ve eğlencedir. İlk insandan bu yana her toplum kendi coğrafyası, inançları, ekonomisi ve gelenekleri gibi ölçütlere göre oyunlar ve eğlenceler tertip etmiştir. Türk toplumu da Orta Asya’da başlayan Şamanizm inancı başta olmak üzere kabul ettiği diğer dinlerin ve göç ettiği coğrafyaların da etkisiyle günümüze yansıyan eğlence kültürünü de taşımıştır.
Bu çalışmada da Burdur’un Bucak ilçesinde kadınlar tarafından düğü ve asker uğurlama törenlerinde oynanan gelin kaynana ilişkilerini mizahi bir mizansen ve dille anlatan dolma doldurma oyunu incelenecektir. Oyunun saha çalışması bizzat oyunu icra eden oyunculardan derlenerek yapılmıştır. Ayrıca bu çalışmada köy seyirlik oyunlarının kökeni, Şamanizm, kadın şamanlar, köy seyirlik oyunlarının Türk folkloruna yansımaları, oyunun oynanışı ve metni son olarak da işlevi konusunda bilgiler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Köy Seyirlik Oyunları,, Eğlence,, Şamanizm,, Kadın Şaman, Gelin, Kaynana,

Teşekkür

Bu çalışma, birinci yazarın ikinci yazar danışmanlığında hazırladığı doktora tezinden üretilmiştir

EXAMPLE OF A WOMEN-ORIENTED RITUALEL APPLICATION VILLAGE PORTION GAME IN BURDUR "FILLING UP"

Öz

Human engages in a lot of occupations like business,worship,religion,natural events and annals during his/her life. However, besides these occupations, one of the factors framing an important part of human’s life is game and entertainment. Every community has organised games and entertainments according to the criterias like their geography,faithes, economy and traditions since the first human. Also Turkish community has transferred the entertainment culture reflecting today thanks to their first religion Shamanism beginning in the Middle Asia, their other religions and the geographies which they emigrated. In this study, the game ‘Dolma Doldurma’ narrating in a humorous enactment way and language the relationships between bride and mother-in-law is played by women at the ceremonies like ‘düğü’and ‘asker uğurlama’ in the province Bucak of Burdur. The fieldwork of game was made by gathering the players proffessing themselves. On the other hand in this study, there is information about the origin of village theatrical plays, Shamanizm, woman shamans, the reflections of village theatrical plays to Turkish folklore, the style and the passage of playing the game, finally the function. 

Anahtar Kelimeler

Village Theatrical Plays, Entertainment, Shamanism, Woman Shaman, Bride, Mother-in-law

Kaynakça

• Acar, Hakan; 2013, Burdur Efsaneleri Üzerine Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süeleyman Demirel Üniversitesi, SBE, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Isparta.
• Ahonin, A. V.; 2006, Altay Şamanlığına Ait Materyaller, Kömen Yayınları, (Çev. Zekeriya Karadavut, Jannet Mayermanova), Konya.
• Aslan, Erkan; 2013, Kars’ın Selim İlçesinde Yaşayan Kapapak-Terekeme Türklerinde Mani Söyleme Geleneği, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Sayı 33, Sy. 37-57.
• Artun, Erman; 1987, 3. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, HAGEM Yay. C.3, Başbakanlık Basımevi, Ankara, s. 29-39
• Artun, Erman; 2008, Seyirlik Köy Oyunları ve Anonim Halk Edebiyatı Araştırmaları, Kitabevi Yayınları, İstanbul
• And, Metin; 1974, Oyun ve Bügü, İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara
• And, Metin; 1983, Başlangıcından 1983’e Türk Tiyatro Tarihi, İletişim Yayıncılık, Ankara
• Atlı, Sagıp;2017, Köy Seyirlik Oyunlarından “Deve Oyunu” Üzerine Bir Değerlendirme ve Balıkesir-Pamukçu Deve Oyunu” Journal of Turkish Language and Literature Volume:3, Issue:2, Spring, (16-40)
• Bascom, Wilhelm. R.; (2010). “Folklorun Dört İşlevi”. (Çeviren: Ferya ÇALIŞ). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2. (Editör: M. Öcal OĞUZ ve Selcan GÜRÇAYIR), Ankara: Geleneksel Yayınları.
• Bayat, Fuzuli; 2006, Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı, Ötüken Yayınları, İstanbul
• Berber, Oktay; 2009, “Türk Kültüründe Eğlence Birlik Unsuru Olarak Düğünler”, “Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi” 2009/2, S.10, sy:1-11).
• Boratav, Pertev Naili;1982, 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, Gerçek Yayınevi, İstanbul
• Çine, Hamit; 2003, Burdur’dan Damlalar (Folklor-Halk Bilimi), Burdur Valiliği Yay. Burdur
• Elçin, Şükrü; 1991, Anadolu Köy Orta Oyunları (Köy Tiyatrosu), Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara
• Göde, Halil Altay; 2010, Isparta Efsaneleri, Fakülte Kütabevi, Isparta
• İnan, Abdülkadir; 2017, Tarihte ve Bugün Şamânizm Materyaller ve Araştırmalar, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara
• İspirli, Serhan Alkan; 2004, “Atasözlerimiz, Deyimlerimiz ve Manilerimizde Gelin Kaynana İlişkisi” Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (ESOSDER), Temmuz C.3 s.9.
• Kaçalin, Mustafa S.; 2016, Bölge ağızlarında Atasözleri ve Deyimler, Türk Dil Kurumu, Ankara
• Karadağ, Nurhan;1978, Köy Seyirlik Oyunları, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara
• Kaya, Doğan; 2000, Âşık Edebiyatı Araştırmaları, Kitabevi, İstanbul,
• Konu, Hasan; 2000, Oğuzhan’dan Doğan Şehir Bucak, Kremna Yay. İstanbul
• Özdemir, Nutku; (2005). Cumhuriyet Dönemi Türk Eğlence Kültürü Akçağ Yayınları Ankara
• Tedlock, Barbara; Şamanın Bedenindeki Kadın, (Çev. Pınar Savaş), MİA Basım, İstanbul
• Tokuz, Gonca; (2004), 20. Yüzyılda Gaziantep’te Eğlence Hayatı, Gaziantep Üniversitesi Basımevi, Gaziantep