Examinig the Relationships among the Borsa Istanbul Sector Indices and Exchange Rates: ARDL Model

Yıl 2018, Cilt: 11 Sayı: 1, 8 - 28, 09.02.2018

Sinem Eyüboğlu , Kemal Eyüboğlu

https://doi.org/10.25287/ohuiibf.332352

Cited By: 27

Öz

Exchange rates is one of the
important factor which effects the process of applying and decision making of
all firms especially importer and exporter firms. Additionally, firms’ exchange
rate sensibility is shaping according to operated sectors. By this way it has
great importance of firms' sector for analysing exchange rate effect. In this
study it is purposed to analyse the relationship between the Istanbul Stock
Exhange sector indexes and exchange rates for the period of 03/01/2011-26/05/2016.
For this purpose, it is used BIST 100 Index and stock indexes of 23 sectors
with Dollar/TL and Euro/TL exchange rates daily data. Long term relations
between the series are examined with ARDL model. The results showed that there
is long term relation between only BIST Textile Leather with Euro/TL and BIST
Textile Leather, Wholesale and Retail Trade, Technology indexes with Dollar/TL
exchange rate of 24 indexes.  Besides it is determined that there is a
negative relation between exchange rates and 3 indexes in the short term and
positive relation in the long term. Also Toda-Yamamoto causality test results indicated that traditional approach is more valid in Borsa
Istanbul indexes.

Anahtar Kelimeler

Stock markets, Bound Test, Exchange rate, ARDL Model

Borsa İstanbul Sektör Endeksleri İle Döviz Kurları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: ARDL Modeli

Öz

Döviz kurları, başta ihracat ve
ithalat işlemleri yoğun olan şirketler olmak üzere tüm şirketlerin karar alma
ve uygulama süreçlerine etki eden önemli faktörlerdendir. İlaveten şirketlerin
döviz kuru duyarlılıkları, faaliyet gösterdikleri sektöre göre de şekillenmektedir.
Bu açıdan döviz kuru etkisinin incelenmesinde şirketlerin içinde bulundukları
sektörün özellikleri de büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada ise 03/01/2011-26/05/2016 dönemi için Borsa
İstanbul endeksleri ile döviz kurları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda çalışmada BIST
100 Endeksi ve 23 sektöre ait hisse senedi endeksleri ile Dolar/TL ve Euro/TL döviz
kurlarına ilişkin günlük veriler kullanılmıştır. Farklı seviyelerde durağan olduğu belirlenen seriler arasındaki uzun
dönem ilişki ise ARDL modeli ile araştırılmıştır. Yapılan analiz sonucunda çalışmada
yer alan 24 endeksten sadece BIST Tekstil Deri endeksi ile Euro/TL döviz kuru
arasında, Dolar/TL kuru ile ise BIST Tekstil Deri, Ticaret ve Teknoloji
endeksleri arasında uzun dönem ilişki olduğunu göstermiştir. İlaveten döviz
kurları ile 3 endeks arasında kısa dönemde negatif, uzun dönemde ise pozitif
bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Ayrıca
Toda-Yamamoto nedensellik testi sonucunda Borsa İstanbul endekslerinde daha çok
geleneksel teorinin geçerli olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hisse senedi piyasaları, Sınır Testi, Döviz kuru, ARDL Modeli

Kaynakça

• Abdioğlu, Z. & Yamak, R. (2016). Türk imalat sanayinde sektörler bazında verimlilik çıktı ilişkisi: Verdoorn Yasası. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2(2), 81-91.
• Abdalla, I. S. A. & Murinde, V. (1997). Exchange rate and stock price ınteractions in emerging financial markets: evidence on India, Korea, Pakistan and the Philippines. Applied Financial Economics, 7, 25-35.
• Aggarwal, R. (1981). Exchange rates and stock prices: a study of U.S. capital market under floating exchange rates. Akron Business and Economic Review, 12, 7-12.
• Ajayi, R. A., Friedman, J. & Mehdian, S. M. (1998). On the relationship between stock returns and exchange rates: tests of granger causality. Global Finance Journal, 9(2), 241-251.
• Akel, V. & Gazel, S. (2014). Döviz kurları ile BIST sanayi endeksi arasındaki eşbütünleşme ilişkisi: bir ARDL Sınır Testi yaklaşımı. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 44, 23-41.
• Akkum, T. & Vuran, B. (2005). Türkiye sermaya piyasasındaki hisse senedi getirilerini etkileyen makroekonomik faktörlerin arbitraj fiyatlama modeli ile analizi. İktisat İşletme ve Finans, 20(233), 28-45.
• Aktaş, M., & Akdağ, S. (2013). Türkiye’de ekonomik faktörlerin hisse senedi fiyatları ile ilişkilerinin araştırılması. International Journal Social Science Research, 2, 50-67.
• Aliyu, S. U. R. (2009). Stock prices and exchange rate ınteractions in Nigeria: a maiden intra-global financial crisis ınvestigation. IUP Journal of Financial Economics, 7(3/4), 7-23.
• Aydemir, O. & Demirhan, E. (2009). The relationship between stock prices and exchange rates: evidence from Turkey. International Research Journal of Finance and Economics, 23, 207-215.
• Ayvaz, Ö. (2006). Döviz kuru ve hisse senetleri fiyatları arasındaki nedensellik ilişkisi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), 1-14.
• Badhani, K. N., Chimwal, R. & Suyal, J. (2009). Exchange rate volatility: ımpact on ındustry portfolios in Indian stock market. The Icfai Journal of Applied Finance, 15(6), 33-48.
• Bahmani-Oskooee, M. & Sohrabian, A. (1992). Stock prices and effective exchange rate of dolar. Applied Economics, 24(4), 459-464.
• Belen, M. & Karamelikli, H. (2016). Türkiye’de hisse senedi getirileri ile döviz kuru arasındaki ilişkinin, incelenmesi: ARDL Yaklaşımı. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 45(1), 34-42.
• Benli, Y. K. (2015). Döviz kuru ile Borsa İstanbul 100 ve sektör endeksleri arasındaki ilişkinin ampirik analizi. Uluslararası Hakemli Beşeri ve Akademik Bilimler Dergisi, 4(12): 55-72.
• Berke, B. (2012). Döviz kuru ve İMKB 100 endeksi ilişkisi: yeni bir test. Maliye Dergisi, 163, 243-257.
• Bhattacharya, B. & Mukherjee, J. (2003). Causal relationship between stock market and exchange rate foreign exchange reserves and value of trade balance: a case study for India, paper presented at the Fifth Annual Conference on Money and Finance in the Indian Economy.
• Boyacıoğlu, M.A. & Çürük, D. (2016). Döviz kuru değişimlerinin hisse senedi getirisine etkisi: Borsa İstanbul 100 endeksi üzerine bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, Nisan, 143-156.
• Caporale, G.M., Hunter, J. & Ali, F.M. (2014). On the linkages between stock prices and exchange rates: evidence from the banking crisis of 2007-2010. International Review of Financial Analysis, 33, 87-103.
• Ceylan, S. & Yılmaz, Ş. B. (2015). Relationship between stock prices and exchange rate. International Journal of Social Science, 37, 399-408.
• Chow, E. H., Lee,W. Y. & Solt, M. S. (1997). The exchange rate risk exposure of asset returns. Journal of Business, 70(1), 105-123.
• Cihangir, M. & Kandemir, T. (2010). Finansal kriz dönemlerinde hisse senetleri getirilerini etkileyen makroekonomik faktörlerin arbitraj fiyatlandırma modeli aracılığıyla saptanmasına yönelik bir çalışma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 257-296.
• Coşkun, Y. & Ümit, Ö. A. (2016). Türkiye’de hisse senedi ile döviz, mevduat, altın, konut piyasaları arasındaki eşbütünleşme ilişkilerinin analizi. Business and Economics Research Journal, 7(1), 47-69.
• Çukur, S. & Y.V. Topuz, (2005). Döviz Kuru Riski: İMKB tekstil sektörü üzerine ampirik bir çalışma, İMKB Dergisi, 8(30), 19-32.
• Doğru, B. & Recepoğlu, M. (2013). Türkiye’de hisse senedi fiyatları ve döviz kuru arasında doğrusal ve doğrusal olmayan eş bütünleşme ilişkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi EYİ Özel Sayısı, 17-34.
• Doğukanlı, H. Özmen, M. & Yücel, E. (2010). İMKB’de sektörel açıdan döviz kuru duyarlılığının incelenmesi. ÇukurovaÜniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(3), 63-86.
• Doong, S. C., Yang, S. Y. & Wang, A. T. (2005). The dynamic relationship and pricing of stocks and exchange rates: empirical evidence from asian emerging markets. Journal of American Academy of Business, 7(1), 118-123.
• Ersoy, H. & Koy, A. (2016). Euro ve ABD doları kurları ile pay senedi endeksleri arasındaki ilişkinin incelenmesi: Borsa İstanbul verileri üzerine ampirik bir çalışma. Finans ve Bankacılık Çalışmaları Dergisi, 5(2), 21-36.
• Franck, P. & Allan Y. (1972). Stock price reaction of multinational firms to exchange realignments. Financial Management, 1(3), 66-73.
• Gan, R., Lee, M., Yong, H.H.A., ve Zhang, J. (2006). Macroeconomic variables and stock market ınteractions: New Zealand evidence. Investment Management and Financial Innovations, 3(4), 89-101.
• Ghazali, M. F.,Ismail, W., Yasoa, M.R. & Lajuni N. (2008). Bivariate causality between exchange rates and stock prices in Malaysia. The International Journal of Business and Finance Research, 2(1), 53-59.
• Granger, C. W. J., Huang, B. N., Yang, C. W. (2000). A bivariate causality between stock prices and exchange rates: evidence from recent asian flu. The Quarterly Review of Economics and Finance, 40, 337-354.
• Halaç, U. & Kurt, G. (2010). Hisse senedi piyasası ve döviz kuru ilişkisinin eşbütünleşme analizi: yapısal kırılmaların önemi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 47(548), 65-75.
• http://www.haberturk.com/yazarlar/abdurrahman-yildirim-1018/1258149-yuksek-borc-dusuk-tuketim, 15.05.2016.
• Ibrahim, M. H. (2008). The exchange-rate exposure of sectoral stock returns: evidence from Malaysia. International Journal of Economic Perspectives, 2(2), 64-76. Jorion, P. (1990). The exchange rate exposure of US multinationals. Journal of Business, 63(3), 331-345.
• Joseph, L. N. (2002). Modelling the ımpacts of ınterest rate and exchange rate changes on UK stock returns. Derivatives Use, Trading & Regulation, 7(4), 306-323.
• Kapusuzoglu, A., Büyükkara, G. & Tasdemir, A. (2014). Testing for cointegration and causality between sectoral ındices and euro exchange rate in Turkey. Business Management Dynamics, 3(7), 1-13.
• Kapusuzoğlu, A. & İbicioğlu, M. (2010). Döviz kuru ile hisse senedi fiyatları arasındaki ilişkinin analizi: Türkiye uygulaması. Muhasebe Bilimi Dünyası, 12(4), 135-153.
• Kasman, S. (2003). The relationship between exchange rates and stock prices: a causality analysis. Dokuz Eylul University Journal of Social Science Institution, 5(2), 70-79.
• Kasman, S. K. (2006). Hisse senedi getirileri ve makroekonomik değişkenler arasında bir ilişki var mı?. İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 21(238), 88-99.
• Kaya, V., Çömlekçi, İ. & Kara, O. (2013). Hisse senedi getirilerini etkileyen makroekonomik değişkenler 2002-2012 Türkiye örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35, 167-176.
• Kıran, B. (2009). Türkiye’de döviz kuru ve pay senedi fiyatlarının sınır testi analizi. İktisat İşletme ve Finans, 25(275), 66-88.
• Krishnamoorthy, A. (2001). Industrial structure and the exchange rate exposure of industry portfolio returns. Global Finance Journal, 12, 285-297.
• Kutty, G. (2010). The relationship between exchange rates and stock prices: the case of Mexico. North American Journal of Finance and Banking Research, 4(4), 1-12.
• Maysami, R. C., Howe, L.C. & Hamzah, M.A. (2004). Relationship between macroeconomic variables and stock market ındices: cointegration evidence from stock exchange of Singapore’s all-s sector indices. Jurnal Pengurusan, 24, 47-77.
• Mishra, A.K. (2004). Stock market and foreign exchange market in India: are they related?. South Asia Economic Journal, 5(2), 209-232.
• Mok, H. (1993). Causality of interest rate, exchange rate and stock prices at stock market open and close in Hong Kong. Asia Pasific Journal of Management, 10(2), 123-143.
• Nieh, C. & Lee, C. (2001). Dynamic relationship between stock prices and exchange rates for G-7 countries. The Quarterly Review of Economics and Finance, 41(4), 477-490.
• Özmen, M. (2007). Farklı döviz kuru rejimleri altında hisse senetleri fiyatları ile döviz kurları arasındaki ilişkinin ekonometrik analizi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 519-538.
• Pekkaya, M. & Bayramoğlu, M.F. (2008). Pay senedi fiyatları ve döviz kuru arasındaki nedensellik ilişkisi: YTL/USD, İMKB100 ve S&P500 üzerine bir uygulama. MUFAD Journal, 38, 163-176.
• Pesaran, M. H., Shin, Y. & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
• Ratner, M. (1993). A cointegration test of the ımpact of foreign exchange rates on U.S. stock market prices. Global Finance Journal, 4, 93-101.
• Savaş, İ. & Can İ. (2011). Euro-dolar paritesi ve reel döviz kuru’nun İMKB 100 endeksine etkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 6 (1), 323-339.
• Sayılgan, G. & Süslü, C. (2011). Makroekonomik faktörlerin hisse senedi getirilerine etkisi: Türkiye ve gelişmekte olan piyasalar üzerine bir inceleme. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35, 73-96.
• Smyth, R. & Nandha, M. (2003). Bivariate causality between exchange rates and stock prices in south asia. Applied Economics Letters, 10, 699-704.
• Soenen, L.A. & Hennigar, E.S. (1988). An analysis of exchange rates and stock prices: the US experience between 1980 and 1986. Akron Business and Economic Review, 19(4), 71-76.
• Solakoğlu, M.N. & Demir, N. (2009). Exchange-rate exposure and the financial sector. Journal of Economic and Social Research, 11(2), 29-42.
• Solakoğlu, M.N. (2005). Exchange rate exposure and firm-specific factors: evidence from Turkey. Journal of Economic and Social Research, 7(2), 35-46.
• Solnik, B. (1987). Using financial prices to test exchange rate models: a note. The Journal of Finance, 42, 141-149.
• Subayyal, M. & Shah, A. (2011). The cointegration between exchange rates and stock prices in highly volatile markets: evidence from Pakistan. Middle Eastern Finance and Economics, 15, 156-163.
• Tabak, B. M. (2006). The dynamic relationship between stock prices and exchange rates: evidence for Brazil. International Journal of Theoritical and Applied Finance, 9(8), 1377-1139.
• Ulusoy, A., Yamak, R. & Şahingöz, B. (2016). Faiz dışı dengenin ekonomik büyüme ve işsizlik üzerine etkisi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 8(1), 1-33.
• Yang, Z., Tu, A.H. & Zeng, Y. (2014). Dynamic linkages between asian stock prices and exchange rates: new evidence from causality in quantiles. Applied Economics, 46 (11): 1184-1201.
• Yılmaz, Ö., Güngör, B. & Kaya, V., (2006). Hisse senedi fiyatları ve makro ekonomik değişkenler arasındaki eşbütünleşme ve nedensellik. İMKB Dergisi, 9(34), 1-16.
• Zhao, H. (2010). Dynamic relationship between exchange rate and stock price: evidence from China. Research in International Business and Finance, 24, 103-112.