Amerikan Yakın Doğu Yardım Komitesi Belgelerinde Yedikule (Kanada) Veremli Çocuklar Hastanesi (1920-1921)

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 31, 557 - 573, 17.11.2024

Ebru Güher , Ramazan Baş

https://doi.org/10.17822/omad.1497299

Öz

Amerikan misyonerleri, Amerikan resmî çevrelerinin de yardımıyla Ermenilere destek olmak için temeli 1915 yılında atılan Yakın Doğu Yardım Komitesini kurmuşlardır. Komitenin sağlık hizmetlerinin yetersiz olduğu yerlerde donanımlı hastanelerde modern yöntemlerle hastaları tedavi etmeleri, insanların sevgi ve sempatilerini kazanmalarında etkili olmuştur. Komite özellikle bakıma muhtaç olan Ermeni çocukların sağlık hizmetleriyle yakından ilgilenmiştir. Bu çerçevede dönemin yaygın hastalığı olan veremle etkin mücadele için başkent İstanbul başta olmak üzere sağlık müesseseleri teşkil etmiştir. 1920 yılında kurulan ve veremli çocuklar için hizmet vermeyi amaçlayan “Yedikule (Kanada) Veremli Çocuklar Hastanesi” türünün ilk örneklerinden biri olması açısından önem arz etmektedir. Açıldığı zaman yoğun bir ilgi gören hastanede, veremle ilgili vakalar modern yöntemlerle tedavi edilmiştir. Bu çalışmada 1920-1921 yılları arasında adı geçen hastanenin kuruluş süreci, doktor ve diğer sağlık personeli, hastaneye katkısı olup yardım edenler, hastanede sürdürülen sosyal etkinlikler, tedavi edilen vakalar ve sayıları, hasta çocukların hissettikleri duygular gibi pek çok konu, Amerikan Yakın Doğu Komitesi belgeleri ışığında tarafsız bir şekilde tarih metodolojisi çerçevesinde ele alınmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İstanbul, Misyoner, Tıp tarihi, Verem, Yedikule

The Tuberculosis Children's Hospital in Yedikule (Canada) in The Documents of The Amerıcan Commıttee for The Relief of The Near East (1920-1921)

Öz

With the assistance of American official circles, American missionaries established the Near East Relief Committee (NERC) in 1915, initially to aid Armenians. The committee's treatment of patients in well-equipped Hospitals and with modern methods in places where health services were inadequate was effective in gaining people's love and sympathy. The committee was particularly interested in the health services of Armenian children in need of care. In this context, health institutions were established, especially in the capital Istanbul, to effectively combat tuberculosis, which was the common disease of the period. Founded in 1920 and aiming to provide services for children with tuberculosis, ‘Yedikule (Canada) Hospital for Children with Tuberculosis’ is important as it is one of the first examples of its kind. In the Hospital, which attracted great interest when it was opened, all cases related to tuberculosis were treated with modern methods. In this study investigates various aspects of the Yedikule (Canada) Hospital for Children with Tuberculosis between 1920 and 1921, including its establishment, the medical staff and other healthcare professionals involved, the individuals and organizations that contributed to its operation, the social activities conducted within the Hospital, the number and types of cases treated, the emotions experienced by the young patients, and the relevant documentation from the American Near East Relief Committee. It presents an impartial analysis grounded in historical methodology.

Anahtar Kelimeler

History of Medicine, Istanbul, Missionary, Tuberculosis, Yedikule

Kaynakça

• “Amerıcan Sailors Gave The Yedi Koule Near East Hospital A Happy Easter” Near East Relief 14 (1921): 1.
• “Armenian Children Serenade Americans With "Holy Night" and “America” Near East Relief 31 (1920):1.
• “Extracts From Constantinople Unit Medical Report” Near East Relief 14 (1921): 1.
• “First Tubercular Hospital for Children” Near East Relief 15 (1922):2.
• “Hospital for Tubercular Children” The Acorne 3 (1920): 2.
• “June Work in The Yedi Koule Near East Hospital For Tubercular Children” Near East Relief 2 (1921):3.
• “Letter of Apprecıatıon From a Chıld in Yedikoule Tubercular Hospital” Near East Relief 12 (1921): 3.
• “Merry Xmas To The Near East Workers In The Field and to The Near East Workers in America” Near East Relief 25 (1920): 1.
• “Near East Hospital for Children with Tuberculosis in Yedikule Constantinople” Near East Relief 6 (1920): 2-3.
• “Near East Hospital for Tubercular Children” Near East Relief 11(1921): 2.
• “Near East Relief Medical Work in Constantinople For October” Near East Relief 19 (1921):1.
• “The Canadian Fund” Near East Relief 18 (1921):4.
• “The Great Divide Presented By The Hissar Players” Near East Relief 4 (1921): 4.
• “Two Years’ Near East Relief Medıcal Work in Constantinople” Near East Relief 13 (1921): 3.
• “Two Years’ Near East Relief Medıcal Work in Constantinople” Near East Relief 13 (1921): 3.
• “U.S. Sailors Play Santa Claus to Yedikule Near East Hospital” Near East Relief 31 (1920): 1-2.
• “Yedi Koule Children Thank The Amerıcan Sailors” Near East Relief 19 (1921): 1.
• “Yedi Koule Near East Hospital For Tubercular Children is Overcrowded With Patients” Near East Relief 4 (1921): 3.
• Ar, Bilge. “İşgal İstanbul’unun Kentsel Dönüşümünü Beyaz Ruslar Üzerinden Okumak” Yıllık: Annual of Istanbul Studies 1 (2019): 101-122.
• Artvinli, Fatih. “Verem Savaşı Hemşire Okulu, Erenköy Sanatoryumu ve Dispanserler: Muazzez Yazıcıoğlu ile Bir Sözlü Tarih Çalışması” Yeni Tıp Araştırmaları 23 (2017): 57-89.
• Barış, Yusuf İzzettin. “Dünyada Tüberküloz ’un Tarihi” Konuralp Tıp Dergisi 3(2) (2010): 1-4.
• Barton, James L. Story Of Near East Relief (1915-1930). New York: The Macmillan Company, 1930.
• Criss, Nur Bilge. İstanbul Under Allied Occupation 1918-1923. Boston-Köln: Brill-Leiden, 1999.
• Etker, Şeref. “İstanbul’un İlk Verem Savaşımı Derneği: Ligue contre la Tuberculose (Phitisie pulmonaire) de Constantinople”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları 21(2) (2020): 225-247.
• Gökgöz, Fatma Sena. “Osmanlı Devleti’nde Nefes Kesen Düşman: Verem” Türk Tarihinde Salgınlar ve Afetler, ed. Musa Şamil Yüksel, Hasan Işık, Ankara: Astana Yayınları, 2021:55-70.
• İpek, Nurdan. “Selanik ve İstanbul’da Seçkin Yahudi Bankerler (1850-1908)”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2011.
• Johnson, Clarence Richard. Constantinople Today; or, The Pathfinder Survey of Constantinople; A Study in Oriental Social Life. New York: The Macmillan Company, 1922.
• Karayaman, Mehmet. “İzmir Verem Mücadele Cemiyeti Tarafından Yayınlanan Sıhhi Cidal-Sıhhat Dergisi” Türkiye Klinikleri 18 (3) (2010):140-152
• Kuzuca, İlknur Genç. Şahinoğlu, Serap, Acıduman, Ahmet. “Verem Mücadelesinde Sosyal Yardım Kurumları” Lokman Hekim Dergisi 9 (3) (2019): 337-348.
• Lovejoy, Esther Pohl, Women Physicians and Surgeons, National and International Organization: Twenty Years With The American Women’s Hospitals, A Review. Livingston New York: Livingston Press, 1939.
• Özer, Sevilay. “Türkiye’de 1923-1950 Yılları Arasında Verem” Turkish Studies 15(4) (2020): 867-883.
• Sakarya, Sema Özgür. “İzmir İli Tüberküloz Hastalarının Verem Savaş Dispanserlerinde Kayıtlılık Oranları ve Etkileyen Etmenler” Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, 2008.
• Tuna, Serkan. “Türkiye Ulusal Verem Savaşı Derneği” Atatürk Ansiklopedisi, Erişim Tarihi: 26 Şubat 2024, https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/turkiye-ulusal-verem-savasi-dernegi/?pdf=5556
• Yıldırım, Nuran. “Osmanlı Devleti’nde Göğüs Hastalıkları ve Verem” Nuran Yıldırım, Mahmut Gürgan, Türk Göğüs Hastalıkları Tarihi, ed. Muzaffer Metintaş. İstanbul: Türk Toraks Derneği, Aves Yayıncılık, 2012, 5-52.
• Yıldırım, Nuran. Gürgan, Mahmut. Türk Göğüs Hastalıkları Tarihi, ed. Muzaffer Metintaş. İstanbul: Türk Toraks Derneği, Aves Yayıncılık, 2012.
• Yıldırım, Nuran. İstanbul’un Sağlık Tarihi: Sağlık Teşkilatı-Salgınlar Bulaşıcı Hastalıklar ve Mücadele- Koruyucu Sağlık Kurumları-Hastaneler-Tıp Eğitimi. İstanbul Üniversitesi İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Projesi No. 55-10. İstanbul: Ajansfa, 2010.
• Warren, Peter. The Evolution of the Sanatorium: The First Half-Century, 1854-1904”, Erişim Tarihi:20Haziran2024,https://web.archive.org/web/20160224210032id_/http://www.cbmh.ca:80/index.php/cbmh/article/viewFile/1239/1230
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6319124/ (Erişim Tarihi 20 Haziran 2024).
• https://seckinmimari.com/wp-content/uploads/2024/01/eski-odalar.pdf (Erişim Tarihi 20 Haziran 2024).