Rehberlik Ve Araştırma Merkezlerinde Çalışan Rehber Öğretmenlerin Özel Eğitimde Rehberlik Ve Psikolojik Danışmaya Yönelik Öz Yeterlik Algıları

Yıl 2014, Cilt: 4 Sayı: 6, 79 - 99, 23.07.2016

Salih Faik Gürbüz Hasan Bozgeyikli

Öz

Bu araştırmada, rehberlik ve araştırma merkezlerinde çalışan rehber öğretmenlerin Özel Eğitimde Rehberlik ve Psikolojik Danışmaya Yönelik Öz Yeterlik Algıları cinsiyet, eğitim düzeyi, kıdem, mezun olunan bölüm ve ailesinde engelli bireyin olup olmaması gibi değişkenler açısından farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Genel tarama modelinin kullanıldığı araştırmada, araştırmanın örneklemini 2011-2012 eğitim-öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığına bağlı 35 ilde bulunan rehberlik araştırma merkezlerinde görev yapan 254 rehber öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma verileri araştırmacılar tarafından geliştirilen kişisel bilgi formu ve “Rehber Öğretmen Özel Eğitim Öz Yeterlik Ölçeği” Kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistiklerin yanında bağımsız gruplar için t testi ve Tekyönlü varyans analizi teknikleri kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre rehberlik araştırma merkezlerinde görev yapan öğretmenlerin özel eğitim özyeterlik düzeylerinin cinsiyete göre farklılaşmadığı ancak, kıdem, ailesinde engelli birey olma durumu ve mezun olunan program açısından anlamlı düzeyde farklılıklar bulunduğu tespit edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara dayalı öneriler getirilmiştir

Anahtar Kelimeler

Rehberlik ve Araştırma Merkezi, Öz Yeterlik, Özel Eğitimde Öz Yeterlik, Rehber Öğretmen

Self Efficacy Perceptions for Guidance and Psychological Counselling on Special Education of The Counselors Working in Guidance And Research Centers

Öz

The aim of this study is to determine the self efficacy perceptions for guidance and psychological counselling on special education of the counselors working in guidance and research centers and to identify whether they differ or not in terms of some variables such as; gender, education level, university graduation, seniority, disabled individuals in families. In the research, where general screening model was used, the research sample creates 254 guidance teachers working in guidance and research centers that connected to Ministery of Education in 35 provinces. Research data was gathered by using personal information form and the scale for guidance guidance teacher special education self efficacy. In the analysis of the data, t-test for individual groups and one way analysis of variance technigues were used. Study findings indicate that self efficacy perceptions of counselors dont differentiate according to gender but there are significant diffrences in other subject areas. Suggestions were discussed based on the research findings.

Anahtar Kelimeler

Counseling and research centers, self – efficacy, self – efficacy in special education, guidance counselor

Kaynakça

• Acar, T.,(2007). Öz-Yeterlilik (Self-Efficacy) kavramı üzerine. 4 Aratıl 2013 ta-rihinde http://tulin.likya.org/Egitimle/ Oz_yeterlik _T.Acar_pdf. Adresinden erişilmiştir.
• Akkoyunlu, B., Kurbanoğlu S.,(2003). "Öğretmen Adaylarının Bilgi Okur Yazarlığı ve Bilgisayar Öz Yeterlik Algıları Üzerine Bir Çalışma”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, sayı: 24, Ankara, s. 1-10.
• Aksoy, V., Diken, İbrahim H.,(2009). "Rehber Öğretmen Özel Eğitim Öz Yeterlik Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması". Ankara Üniversitesi Eğilim Bilimleri Fakültesi Dergisi, s. 29-37.
• Aksoy, V., Diken, İbrahim H.,(2009). “Annelerin Ebeveynlik Öz Yeterlik Algıları ile Gelişimi Risk Altında Olan Bebeklerin Gelişimleri Arasındaki İlişkiyi İnceleyen Araştırmalara Bir Bakış Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, s. 59-68.
• Akyol, B.,(2007). Eğitim Örgütlerinde İnsan Kaynaklan Uygulamalarının Öğ-retmen Performansına Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Aydın, O.(2011). Çalışanların Öz Yeterlilik Algılarının Yaşam Doyumları Üzerine Etkisi: Okul Yöneticileri Üzerine Bir Araştırma, KTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Bölümü, Trabzon,
• Bandura, A. (1982). Self-Efficacy Mechanism in Human Agency. American Psychologist, 37, s.122-147.
• Bozgeyikli, H., Bacanlı, D.,(2009). İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Mesleki Karar Verme Yetkinliklerinin Yordayıcılarının İncelenmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, s. 125-136.
• Bozgeyikli, H.,(2004). Meslek Kararı Verme Yetkinlik Ölçeğinin Geliştirilmesi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:11, s.221-234
• Bozgeyikli, H.,(2005). Mesleki Grup Rehberliğinin İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerin Meslek KararıVermede Kendilerini Yetkin Görme Düzeylerine Etkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Churin, A.,(2005). Personel Güçlendirme ve Bireysel Performans İlişkisi Üzerine Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Çıkılı, Y.,(1996). Özel Eğilime Muhtaç Çocukların Türk Milli Eğitim Sistemi İçindeki Yeri ve Önemi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Derman A.,(2007). Kimya Öğretmeni Adaylarının Öz Yeterlik Algıları Ve Öğ-retmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Gençtürk A.,(2007), İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Öz-Yeterlik Algıları Ve İş Doyumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,Zonguldak.
• İstingel, M. Ayşe(2006). Okul Rehber Öğretmenlerinin Kişilik Özellikleri ve İş Stresleri Arasındaki İlişki Düzeyinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Kağan, M.,(2005). Devlet ve Özel İlköğretim Okulları ile Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinde Çalışan Rehber Öğretmenlerin İş Doyumlarının İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Karahan Ş.,(2008).Özel Eğitim Okullarında Çalışan Eğitimcilerin Özyeterlik Algılarının Ve Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Özel Eğitim Anabilim Dalı, , İstanbul.
• Kepçeoğlu, M.,(1993). Psikolojik Danışma ve Rehberlik, Kadıoğlu Matbaası, Ankara.
• Koç, V.,(2008). Kişiler Arası Tarz, Kendilik Algısı, Öfke ve Depresyon, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Korkmaz, İ. (2003). Sosyal Öğrenme Kuramı, Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi. Ankara; PegemA yayıncılık.
• Korkut K., Babaoğlan E.,(2012). Sınıf Öğretmenlerinin Öz Yeterlik İnanç-ları) Uluslararası Yönetim İktisat Ve İşletme Dergisi, Cilt 8, Sayı 16, 2012 Int. Journal Of Management Economics And Business, Vol. 8, No. 16, 2012
• Kuzgun, Y. (2003), Meslek Rehberliği ve Danışmanlığına Giriş, Ankara; Nobel Yayın Dağıtım.
• Milli Eğitim Bakanlığı (1997). 573 Sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, Resmi Gazete, Haziran, Ankara, Sayı 23011.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2001). Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliği, Tebliğler Dergisi, Mayıs, Ankara, Sayı 2524.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2010). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Tebliğler Dergisi, Haziran, Ankara, Sayı 2634.
• Özerkan E.,( 2007). Öğretmenlerin Öz-Yeterlik Algıları İle Öğrencilerin Sosyal Bilgiler Benlik Kavramları Arasındaki İlişki, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Özgüven, İ. Ethem (1999) Çağdaş Eğitimde Psikolojik Danışma ve Rehberlik, Sistem Ofset, Ankara.
• Peker, Ö.,(2008). Örgütsel Desteğin Değişime Yatkınlığa Etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Sağıroğlu, N.,(2006). Özel Gereksinimli Bireylere Sahip Ailelerin Çocuklarının Devam Ettiği Özel Eğitim Rehabilitasyon Merkezlerinden Beklentileri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Senemoğlu, N. (1997). Gelişim, Öğrenme ve Öğretim- Kuramdan Uygulamaya. Ertem Matbaacılık, Ankara.
• Şimşek, Z.,(2007). Özel Eğitime Gereksinimi Olan Bireylerin Özel Eğilime Ge-reksinimi Olmayan Kardeşlerinin Umutsuzluk Düzeyinin Belirlenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Şirin, G.,(2007). Öğretmenlerin Duygusal Zeka Düzeyleri ile Stresle Başa Çıkma Tarzları Arasındaki İlişki, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Ültanır, E.,(2005). Türkiye’de Psikolojik Danışma ve Rehberlik (PDR) Mesleği ve Psikolojik Danışman Eğitimi, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Mersin, s. 102-111.
• Yüksel K., Diken İ., Aksoy, V., Karaaslan, Ö.,(2012) Rehber Öğretmen Adaylarının Özel Eğitimde Psikolojik Danışma ve Rehberliğe İliş-kin Öz-Yeterlik Algıları, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,Sayı 31 (Ocak 2012/I), ss. 137148.
• Yüksel, K.,(2010). Rehber Öğretmen Adaylarının Özel Eğitimde Psikolojik Danışma ve Rehberliğe İlişkin Öz Yeterlilik Algıları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Gürbüz, S. F. & Bozgeyikli, H. (2014). Rehberlik Ve Araştırma Merkezlerinde Çalışan Rehber Öğretmenlerin Özel Eğitimde Rehberlik Ve Psikolojik Danışmaya Yönelik Öz Yeterlik Algıları, OPUS - Türkiye Sosyal Politika ve Çalışma Hayatı Araştırmaları Dergisi, 4(6) s.79-99