Evaluation of Some Factors Predicting Peer Bullying in Adolescents

Yıl 2019, Cilt: 13 Sayı: 19, 2286 - 2320, 30.09.2019

Nurullah Yelboğa , Orhan Koçak

https://doi.org/10.26466/opus.543567

Cited By: 5

Öz

Although the problems
related to adolescence have changed in the historical process, they have
continued to exist in all societies to the present day. Because adolescents are
experiencing identity formation, planning the future and going through a very difficult
process. The importance of friendship and friendship, popularity,
self-realization, setting goals, and most importantly, having very rapid
bio-psycho-social changes, can lead these individuals to the coherence of
different problems. Therefore, the reactions of young people towards these
problems are sometimes overpowered and violent behaviors can be seen. It is
known that bullying, which is a form of aggression, is used for individuals to
achieve their goals, establish authority and intimidate the other party. In
recent years, the spread of aggression events both in the world and in our
country has led to this issue. In this study, the phenomenon of peer bullying
was examined and the relationship between bullying behavior and some factors
such as age, gender, physical characteristics, personality traits and parental
attitudes were examined. In addition, the effects of peer bullying on
adolescents were included in the article and suggestions were made regarding
the individual, family and school management by considering the information
obtained.

Anahtar Kelimeler

Bullying, Peer bullying, Aggression, Violence, Adolescence

Ergenlerde Akran Zorbalığını Yordayan Bazı Faktörlerin Zorba ve Mağdur Bireyler Açısından Değerlendirilmesi

Öz

Ergenlik dönemine
ilişkin sorunlar tarihsel süreç içerisinde her ne kadar farklılık göstersede
tüm toplumlarda günümüze kadar var olmaya devam etmiştir. Çünkü ergenler bu
dönemde kimlik oluşumunu yaşamakta, geleceği planlamakta ve son derece zor bir
süreçten geçmektedir. Dost edinme ve arkadaşlık kurmanın önem kazanması,
popülerlik, kendini gerçekleştirme, hedefler belirleme ve en önemlisi çok hızlı
biyo-psiko-sosyal değişimler geçirmesi bu bireyleri farklı problemler sarmalına
sürükleyebilmektedir. Dolayısıyla gençlerin bu problemler karşısında gösterdiği
tepkiler bazen aşırıya varmakta ve şiddet davranışlarında artışlar
görülebilmektedir. Saldırganlığın bir türü olan zorbalığın, bireylerin kendi
hedeflerine ulaşmak, otorite kurmak ve karşı tarafı yıldırmak gibi amaçlarla
kullanıldığı bilinmektedir. Saldırganlık olaylarının son yıllarda hem dünyada
hem ülkemizde yaygınlaşması bu konuya eğilimi beraberinde getirmiştir. Bu
çalışmada akran zorbalığı olgusu irdelenmiş ve zorbalığı etkileyen  yaş, cinsiyet, fiziksel özellikler, kişilik
özellikleri ve ebeveyn tutumları gibi bazı faktörlerin zorbalık davranışı ile
ilişkisi incelenmiştir. Ayrıca makalede akran zorbalığının ergenler üzerindeki
etkilerine yer verilmiş ve ulaşılan bilgiler dikkate alınarak birey, aile ve
okul yönetimini  kapsayan önerilerde  bulunulmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Zorbalık, Akran zorbalığı, Saldırganlık, Şiddet, Ergenlik

Kaynakça

• Akgün, S. (2005). Akran zorbalığının anne-baba tutumları ve anne-baba ergen ilişkisi açısından değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Albayrak, S. (2012). Okulda uygulanan zorbalığı önleme programının zorbalığın azaltılmasında etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Alikaşifoğlu, M. ve Ercan, O. (2007). Çocukluk çağında kabadayılık/zorbalık davranışları: Hekimler açısından anlamı. Türk Ped. Araş, 42 (Özel Sayı), 19-25.
• Anderson, G. (2007). The impact of bullying in school on the adolescent’s sense of self. Magister Social Diligentia Play Therapy. Master Thesis, University of Pretoria, Pretoria.
• Ayan, S. (2007). Aile içinde şiddete uğrayan çocukların saldırganlık eğilimleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 8, 206-214.
• Baldry, C. A. (2003). Bullying in schools and exposure to domestic violence. Child Abuse & Neglect, 27, 713-732.
• Başaran, A. G. (2014). Rize İli lise öğrencilerinde akran zorbalığı ve zorbalığı önleme eğitimi etkisinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Cüceloğlu, D. (2015). İnsan ve davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Craig, W., Peters, R., ve Konarski, R. (1998). Bullying and victimization among Canadian school children. Applied Research Branch Strategic Policy, Human Resources Development. Canada. 20.12.2017 tarihinde http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.-489.6922&rep=rep1&type=pdf, adresinden erişilmiştir.
• Çapulcuoğlu, U. ve Gündüz, B. (2013). Öğrenci tükenmişliğini yordamada stresle başaçıkma, sınav kaygısı, akademik yetkinlik ve anne-baba tutumları. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi. 3(1), 201-218.
• Dake, J. A., Price, J. H. ve Telljohann, K. S. (2003). The nature and extent of bullying at school. Journal of Scholl Health, 73(5), 173-180.
• Demirbaş, M. ve Yağbasan, R. (2005). Sosyal öğrenme teorisine dayalı öğretim etkinliklerinin, öğrencilerin bilimsel tutumlarının kalıcılığına olan etkisinin incelenmesi. Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 363-382.
• Dinçel, E. (2006). Ergenlik dönemi gelişimsel ödevleri ve psikolojik problemler. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Dölek, N. (2002). Öğrencilerde zorbaca davranışların araştırılması ve bir önleyici program modeli. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Düzgün, Ş. (1995), Lise öğrencilerinin psikolojik belirtileri ile ana baba tutumları arasındaki ilişkiler. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Eskin, M., Ertekin, K., Harlak, H. ve Dereboy, Ç. (2008). Lise öğrencisi ergenlerde depresyonun yaygınlığı ve ilişkili olduğu etmenler. Türk Psikiyatri Dergisi, 19(4), 382-389.
• Eşici, H. (2007). İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin temel ihtiyaçlarının karşılanma düzeyi ile zorbacı davranışları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Genç, G. (2007). Genel liselerde akran zorbalığı ve yönetimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Gençtan, E. (2016). İnsan olmak. İstanbul: Metis Yayınları.
• Gökgöz, E. A. (2014). Okul eğitiminin kalitesini arttırmada okul-aile işbirliği ve okul sosyal hizmeti. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yalova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yalova.
• Gökler, R. (2007). İlköğretim öğrencilerinde akran zorbalığının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gökler, R. (2009). Okullarda akran zorbalığı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 511-537.
• http://www.kidsareworthit.com/services.html, 12.12.2017. tarihinde erişilmiştir.
• Huggins, M. (2016). Stigma is the origin of bullying. Journal of Catholic Education. 19 (3), 165-196. 12.20.2017 tarihinde http://dx.doi.org/-10.15365/joce.1903092016 adresinden erişildi.
• Isernhagen, J. ve Harris, S. (2002). A comparison of 9th and 10th grade boys' and girls' bullying behaviors in two states. Educational Resources Information Center (ERIC), 2(2), 1-28.
• İrfaner, S. (2009). Öğrenciler arasında gerçekleşen zorbalık eylemleri ve zorbalık konusunda öğrencilerin, öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin tutum ve görüşleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kaya, F. (2009). Lise öğrencilerinde saldırgan davranışların ortaya çıkışına katkıda bulunan faktörlerin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kılıç, N. (2009). İlköğretim 6, 7, 8. sınıf öğrencilerinin zorbalık düzeylerinin yordanması:Konya İli Cihanbeyli İlçesi merkez örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kulaksızoğlu, A. (2017). Ergenlik psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kurt, K. (2015). Duygu ve davranışlarımızın patronu olmak. İstanbul: Nörokey Yayınevi.
• Olweus, D. ve Solberg, C. (2018). Bullying among children and young people Information and guidance for parents. https://www.bufdir.no-/global/Bullying_among_children_and_young_people.pdf, Erişim tarihi: 09.05.2018.
• Pekel-Uludağlı, N. ve Uçonak, Z. (2005). Akran zorbalığı gruplarında yalnızlık ve akademik başarı ile sosyometrik statüye göre zorba/kurban davranış türleri. Türk Psikoloji Dergisi, 20(56), 77-92.
• Pişkin, M. (2002). Okul zorbalığı, tanımı, türleri, ilişkili olduğu faktörler ve alınabilecek önlemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 2, 531-562.
• Polat-Külcü, D. (2015). Çocuklarda Akran zorbalığı ve benlik saygısının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Rigby, K. ve Slee, P. T. (1991). Bullying among Australian school children: Reported behavior and attitudes toward victims. The Journal of Social Psychology,13(5), 615-627.
• Rigby, K. (2007). Bullying in schools: And what to do about it. Australia: ACER press.
• Rigby, K. (2003). Consequences of bullying in school. Canada Journal Psychiatry, 48(9), 583-590.
• Salmivallı, C. (2002). Is there an age decline in victimization by peers at school? Educational Research, 44(3), 269–277.
• Sarıtaş, M. (2006). İlköğretim 7. ve 8. sınıf öğrencilerinde gözlenen zorba davranışların aile sorunlarına göre incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Satan, A. (2006). ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin zorba davranış eğilimlerinin okul türü ve bazı sosyo demografik değişkenler ile ilişkisi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Satan, A. (2011). Okulda zorbalığın aktörleri. Turan Stratejik Araştırmalar Merkezi Dergisi, 3(10), 55-66. 11.12.2017 tarihinde http://www.turansam.org adresinden erişilmiştir.
• Sezer, Ö. (2010). Ergenlerin kendilik algılarının anne baba tutumları ve bazı faktörlerle ilişkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 1-19. 10.12.2017. tarihinde http://efdergi.yyu.edu.tr adresinden erişilmiştir.
• Steinberg, L. (2007). Ergenlik, (F. Çok hzrl.), İstanbul: İmge Kitabevi.
• Sutton, J., Smith, P. K. ve Swettenham, J. (1999). Social cognition and bullying: Social inadequacy or skilled manipulation? British Journal of Developmental Psychology, 17, 435–450.
• Tamer, N. (2014). Ergenlerin teknolojik zorbalık algıları ve buna yönelik teknolojik zorbalık farkındalığı eğitimi: Pilot uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bahçeşehir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Tıpırdamaz-Sipahi, H. (2008). İzmir İli Bornova İlçesinde ilköğretim 6. ve 7. sınıf öğrencilerinde akran zorbalığı, etkileyen ve eşlik eden faktörler. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Türk Dil Kurumu, (10.20.2017).
• Türktan, Ş. (2013). Zorbalıkla başetmeye yönelik akran destek programının ortaokul 6. ve 7. sınıf öğrencilerinin zorbalıkla baş etme becerilerine etkileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• UNICEF, (2015). Investigating the prevalence and impact of peer abuse (bullying) on the development of Jamaica’s children report.
• Uysal, A. (2003). Şiddet karşıtı programlı eğitimin öğrencilerin çatışma çözümleri, şiddet eğilimleri ve davranışlarına yansıması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Wang, J., Ronald, J. L. ve Nansel, T. R. (2009). Scholl bullying among adolescents in the United States: Physical, verbal, relational, and cyber, national institues of health. Journal of Adolescent Health, 45, 368–375.
• Webb, N. B. (2017). (H. Sakarya Çev.)Çocuklarla sosyal hizmet uygulaması. içinde (s.426), Ankara:Nika yayınevi.
• Wei, H. ve Williams, J. H. (2004). Relationship Between Peer Victimization and School Adjustment in Sixth-Grade Students:Investigation Mediation Effects. Violence and Victims, 19(5), 557-572.
• Yalom, I. D. ve Steiner, H. (Ed.). (2007). Okul çağı çocuklarının terapisi. (Y.Ö.Şallı Çev.), İstanbul:Prestij Yayınları.
• Yaman, E., Eroğlu, Y. ve Peker, A. (2011). Başaçıkma stratejileriyle okul zorbalığı ve siber zorbalık. İstanbul: Kaknüs yayınları.
• Yaman, Ö. M. (2016). Apaçi gençlik-gençlerin toplumsal davranış ve yönelimleri: İstanbul’da ‘‘apaçi’’ altkültür grupları üzerine nitel bir çalışma. İstanbul: Bir Yayıncılık.
• Yavuzer, H. (2016a). Eğitim ve gelişim özellikleriyle okul çağı çocuğu. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yavuzer, H. (2016b). Çocuk ve suç. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yurttaş, A. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin zorbalık eğilimleri ile algıladıkları anne baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi:İstanbul ili Kadıköy ilçesi örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Zaklama, C. (2003). The bullying spectrum in grade schools: Parents, teachers, child bullies and their victims. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, McGill University, Montreal, Canada.