Relationship Between Ego States in Teenagers in 13-18 Age Group and Consciousness Levels of Parents with Parents’ Attitude

Yıl 2019, Cilt: 13 Sayı: 19, 884 - 921, 30.09.2019

Seden Durmuş Çalışkan Halis Özerk

https://doi.org/10.26466/opus.594514

Öz

In this study, it is
aimed to reveal the relationship of ego states of teenagers in the 13-18 age
group with parentage consciousness levels of parents and their attitudes
relating to child rearing. In addition, this paper also scrutinizes this
relationship in terms of several demographical variables such as age, gender,
educational background, and socio-economic level. The population consisted of
teenagers in the 13-18 age group who study in secondary education in Akçakoca,
Cumayeri and Çilimli districts of Düzce province; families of these teenagers
were also included in the population. Sample of the study composed of 260
persons whose 130 were parents and other 130 were the teenagers in the related
age group. The sampling method is the clustering irrational random sampling; it
is in the form of relational screening model. Ego States Scale (ESS) within the
scope of Transactional Analysis Theory was applied 130 teenagers in 13-18 age
group by asking them for checking the boxes which summarize their characteristics.
As data collection tools, 130 parents in the survey was applied Parentage
Information Test and Parental Attitude Research (PARI) whose validity and
reliability are approved. Moreover, the Demographic Information Form that was
developed by the same investigator was filled by participants. The significance
level of all the data was tested at p< 0.05 level. It is pointed out when
looking at research results that parentage consciousness level of parents and
also parents’ attitudes relating to child rearing do not differentiate by the
self-perceived ego states of teenagers in the 13-18 age group. There is found a
negative significant relationship between parents’ attitudes relating to child
rearing and parentage consciousness levels. There is also seen a significant
difference between parentage information level of parents between their
educational level, working status and number of children. In addition to all
these, for research results, parents significantly predict PARI scores.

Anahtar Kelimeler

Attitude, Parentage Consciousness Level, Ego States

13-18 Yaş Grubu Ergenlerdeki Ego Durumları ile Anne Babalarının Bilgi Düzeyleri ve Anne Baba Tutumlarının İlişkisi

Öz

Bu çalışmada, 13-18
yaş grubu ergenlerin ego durumlarının, anne babalarının anne babalık bilgi
düzeyleri ve çocuk yetiştirmeye ilişkin tutumları ile ilişkisini ortaya koymak
amaçlanmıştır. Bununla beraber bu ilişki durumunu katılımcıların yaş, cinsiyet,
eğitim düzeyi ve sosyo-ekonomik düzey gibi çeşitli demografik değişkenleri
bakımından incelemek de amaçlanmıştır. Çalışmasının evrenini, Düzce ili ile
Akçakoca, Cumayeri ve Çilimli ilçelerinde bulunan ortaöğretim düzeyinde öğrenim
gören 13-18 yaş grubu ergenler ve bu ergenlerin aileleri oluşturmaktadır.
Örneklem ise 130 anne baba ve 130, 13-18 yaş grubu ergen olmak üzere 260
kişiden oluşmaktadır. Örnekleme yöntemi kümeleme oransız random örneklemedir ve
ilişkisel tarama modelindedir. Araştırmaya katılan 13-18 yaş grubu 130 ergene
kendilerinde algıladıkları özelliklerin işaretlenmesi istenerek, Transaksiyonel
Analiz Kuramı bağlamında Ego Durumları Ölçeği (EDÖ) uygulanmıştır. Bu kişilerin
ebeveynlerinden oluşan 130 kişiye de veri toplama araçları olarak geçerlik ve
güvenirliğe sahip olan Anne Babalık Bilgi Testi (ABBT) ve Aile Hayatı Çocuk
Yetiştirme Tutum Ölçeği (PARI, Parental Attitude Research) uygulanmıştır.
Ayrıca araştırmacı tarafından geliştirilmiş olan Demografik Bilgi Formu
verilerek doldurulması sağlanmıştır. Tüm verilerin anlamlılık düzeyi p< 0.05
düzeyinde sınanmıştır.  Araştırmadan elde
edilen sonuçlara bakıldığında, anne-babaların çocuk yetiştirmeye ilişkin
tutumlarının ve anne babalık bigi düzeylerinin 13-18 yaş grubu ergenlerin
kendilerinde algıladıkları ego durumuna göre anlamlı bir farklılaşma
göstermediği bulunmuştur. Anne-babaların, çocuk yetiştirmeye ilişkin tutumları
ve anne babalık bilgi düzeyleri arasında negatif yönlü anlamlı bir ilişki
bulunmuştur. Anne babaların çocuk yetiştirmeye ilişkin ana-babalık bilgi
düzeylerinin kendi öğrenim durumlarına, çalışıp çalışmadıklarına, sahip
oldukları çocuk sayılarına göre anlamlı farklılık gösterdiği görülmüştür.
Ayrıca Anne babalık bilgi düzeyinin, ana babaların PARI puanlarını anlamlı
derecede yordadığı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Anne-Babalık Bilinç Düzeyi, Ego Durumları, tutum

Kaynakça

• Akbaba, S. (1988). Ana-baba tutumlarının bazı kişilik özellikleri üzerine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Akbağ, M. (1994). Liseli ergenlerin ana baba tutumlarını algılamaları ile uyum düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi SBE, İstanbul.
• Akbağ, M. (2000). Stresle başa çıkma tarzlarının üniversite öğrencilerinde olumsuz otomatik düşünceler, transaksiyonel analiz ego durumları ve bazı değişkenler açısından ı̇ncelenmesi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Akkoyun, F. (1995). Transaksiyonel analiz. Ankara: 72 TDFO.
• Akkoyun, F. (2011). Transaksiyonel analiz. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Aktaş, S. (2011). 9. sınıfta anne baba tutumları ve benlik saygısı arasındaki ilişkinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Alisinanoğlu, F. (1995). Üniversite öğrencilerinin ben (EGO) durumları ile ana-baba tutumlarını algılamalarını etkileyen bazı değişkenlerin incelenmesi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aşılı, G. (2001). Üniversiteli öğrencilerin cinsiyet rolleri ve ego (Ben) durumları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Austin, V. L ve Sciarra, D. T., (2010). Child and adolescents with emotional and behavioral disorders, (Çev. Ed. M. Özekes, 2012. Çocuk ve Ergenlerde Duygusal ve Davranışsal Bozukluklar. Ankara: Nobel Akademik Yayınları.
• Aydoğmuş, K. ve diğerleri, (2001). Ana- baba okulu. H. Yavuzer (Ed.) İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Baumrind, D. (1971). Harmonious parents and their preschool children. Developmental Psychology, 4, 99-102.
• Baumrind, D. (1971). An exploratory study of socialisation effecet on black children: Some Black-White Comparisions. Child Development, 43, 261-267.
• Berber, Ş. (1990). Sosyo-ekonomik faktörlerin ve ana baba tutumlarının okul başarına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
• Berne, E. (1961a). Transactional analysis in psychotherapy. The classic handbook to its principles. New York: Grove Press.
• Berne, E.(1961b). Transactional analysis in psychotherapy: A systematic ındividual and social psychiatry. Pickle Partner Publishing.
• Bostan, S. (1993). 14-16 yaş ergenlerin uyum düzeylerinin ve ana baba tutumlarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bozanoğlu, İ. ve H. Özerk. (2017). The relationship of the compatibility level between self-perceived ego states of the students of faculty of health sciences and the professional ego states thought by the academicians with the academic motivation levels. Journal of Strategic Research in Social Science (JoSReSS), 3(4), 216-218.
• Burke, J. D., Loeber, R. ve Birmaher, B. (2002). Oppositional defiant disorder and conduct disorder: A review of the past 10 years, part.II, Journal of American Child and Adolescent Psychiatry, 41, 1275-1293.
• Capaldi, D. M. and Paterson, G.R. (1996). Can violent offenders be distinfuished from frequent offerders? Prediction from childhood to adolescence. Journal of Research in Crime and Delinquency, 33, 206-231.
• Casler, M. E. (1995). Motivational factors for adoptive parenthood. Unpublished Dissertation. USA.: University of Pittsburgh.
• Cüceloğlu, D. (1992). İnsan ve davranışı, Psikolojinin temel kuramları. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Cüceloğlu, D. (1993). İyi düşün doğru karar ver. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Çağdaş, A.(2002). Anne-baba-çocuk iletişimi. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Çağdaş, A. ve Seçer Ş.(2002). Çocuk ve ergende sosyal ve ahlak gelişimi. Ankara: Nobel Yayınevi. 60-65
• Dabak N. (2007). İlköğretim birinci kademede davranış̧ sorunları olan çocukların anne – baba tutumları. Yayımlanmamış̧ Yüksek Lisans Tezi, Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Demiriz, S. ve A.D. Öğretir. (2007). Alt ve üst sosyo-ekonomik düzeydeki 10 yaş çocuklarının anne tutumlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 105- 122.
• Eaves, L. Rutter, M. Silberg, J. L., Shillady, L., Meas, H. ve Pickles, A. (2000). Genetic and environmental causes of covariation in interview assesments of disruptive behavior in child and adolescent twins. Behavior Genetics, 30 (4), 321-334.
• Erginbay, Ş. (2014). Ortaokul 5. ve 8. sınıflarda algılanan anne baba tutumları ve ailelerin çocuk yetiştirme stillerinin akademik başarıya etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ertuğrul, H. (2005). Ailede ve okulda çocuk eğitimi. İstanbul: Nesil Yayıncılık.
• Eyicil, T. ve Özerk, H. (2016). The relationship performances of footballers and concordance (compatibility) level of their ego states and pasitions in their team. Journal of Current Researches on Social Sciences, 6(1), 117-134.
• Geçtan, E., (1992), Psikodinamik psikiyatri ve normaldışı davranışlar, 8. Baskı, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Gökçedağ, S. (2001). Lise öğrencilerinin okul başarısı ve kaygı düzeyi üzerinde anne- baba tutumlarının etkilerinin belirlenip karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Gullo, F. D. (1988). A comparative study of adolescent and older mothers’ knowledge of infant abilities. Child Study Journal, 18(3), 223-231
• Gümüş, İ., M. Kurt., D. Ermurat., ve E. Feyetörbay. (2011). Anne-baba tutumu ve okul başarısına etkisi. Ekev Akademi Dergisi, 47, 425-437.
• Güney, M. (1989). Üniversite öğrencilerinde aile yapıları ve yetşitirmede önem verilen özellikler. Journal of Ankara Medical School, 11(2), 229 – 246.
• Gürler, A. (2017). Ergenlerde anne baba tutumları ile benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Güven, A. (1993). Farklı öğretim programı izleyen öğrencilerde algılanan ana baba ve öğretmen tutumlarının benlik kavramına etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi SBE, İzmir.
• Harris, T. (2013). BENOK’im SENOK’sin. M.Şahin (çev.). İstanbul: Okuyan Us (orijinal baskı tarihi 1967).
• Hart, L. (1987). The winning family ıncreasing self esteem ın your children and yourself. New York: Dood & Mead Company.
• Hawkins, J. D., Arthur, M. W, ve Catalano, R. F. (1995). Preventing substance abuse. In M. Tonry and D.P. Farrington (Eds.), Bulding a safer society: Strategic Approaches to Crime Prevention: 19, 343-427.
• James, M., ve Jongeward, D. (1993). Kazanmak için doğarız. T. Şenruh (çev.) İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Kaçar, B. (2008). Lise öğrencilerinin karar stratejileri ve transaksiyonel analiz ego (ben) durumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Benlik, aile ve insan gelişimi: Kültürel psikoloji. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Kulaksızoğlu, A. (1989). Ergen – aile çatışmaları ile annenin tutumları arasındaki ı̇lişki ve ergenin problemleri. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 1, 71–78.
• Kulaksızoğlu, A. (2011). Ergenlik psikolojisi. 13. Baskı. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Kuzgun, Y. (1972). Anne-baba tutumlarının bireyin kendini gerçekleştirme düzeyine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Kuzgun, Y. (2000). Rehberlik ve psikolojik danışma. 6. Baskı. Ankara: ÖSYM Yayınları.
• Lally, J. R., Lerner, C. ve Hurvitz, E. L. (2001). National survey reveals gaps in the public’s and parents’ knowledge about early childhood development. Young Children, 56 (2), 49-53.
• Le Compte G, Le Compte A, Özer S ve ark. (1978) Üç sosyoekonomik düzeyde Ankara’lı annelerin çocuk yetiştirme tutumları: Bir ölçek uyarlaması. Türk Psikoloji Dergisi, 1, 5-8
• Maccoby, E.E. ve J.A. Martin. (1983). Socialization in The Context Of The Family: Parent-Child İnteraction. P. H. Mussen ve E. M.Hetherington (Ed.). Handbook of child psychology: Vol. 4: Socialization, personality and social development. New York: Wiley.
• Mansager, E. ve R. Volk. (2004). Parents’ prism: Three dimensions of effective parenting. Journal of Individual Psychology, 60 (3), 227-293.
• Mızrakçı,Ş. (1994). Annelerin çocuk yetiştirme tutumlarına etki eden faktörler: demografik özellikleri, kendi yetiştiriliş tarzları, çocuk gelişimine ilişkin bilgi düzeleri ve çocuğun mizacına ilişkin algıları. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Nelson - Jones. R. (1982). Danışma psikolojisi kuramları. Akkoyun, F. (çev.). Ankara: 72 TDFO. Ltd. Şti.
• Öner, N. (1997). Türkiye'de kullanılan psikolojik testler: Bir başvuru kaynağı. (3. Baskı). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Özdemir, Y. (2009). Ergenlik döneminde benlik kurgusu gelişiminin ana babanın çocuk yetiştirme stilleri açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özerk H., Ada, S. ve Özerk, H. (2018). Öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin birbirlerinde algıladıkları ve bekledikleri ego durumlarının ilişkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(66), 779-800.
• Özerk, H. (2006). Anababaların çocuk yetiştirmeye ilişkin tutumlarının, bilgi düzeylerinin ve 11-18 yaş grubu öğrencilerin kendilerini değerlendirmelerinin incelenmesi. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özerk, H. ve Ç. A. Mercanlıoğlu. (2017). The relation of compability level between self- perceived ego states of the students of faculty of health sciences and the professional ego states thought with their hope/hopelessness levels for the future. Journal of Current Researches on Social Sciences (JoCReSS), 3(4), 126-127.
• Roberts, D. L. (1975). Treatment of cultural scripts. Volume of Selected Articles From the Transactional Analysis Journal. San Francisco: The International Transactional Analysis Association Inc. 183 – 189.
• Rohner, R., Khaleque, A., ve Cournnoyer, D. (2007). Parental acceptance – rejection theory, methods, evidence and ımplications'' file:// Documents and settings Parental acceptance. htm 22.08.22.
• Senemoğlu, N. (2009). Gelişim, öğrenme ve öğretim kuramdan uygulamaya. Ankara: Pegem Akademi.
• Sertelin, Ç. (2003). Ebeveyn tutumlarının sosyo-kültürel yapı ve aile fonksiyonları ile ilişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Solomon, C. (2003). Transactional analysis theory: Basic. Transactional Analysis Journal, 33, 15-22.
• Stewart I., ve Joines V. (2012) TA Today: A new ıntroduction to transactional analysis. (Çev. Ed. F. Akkoyun (2017). Günümüzde TA, 1. Baskı. Ankara: Eksi Kitaplar.
• Sümer, N. ve D. Güngör. (1999). Çocuk yetiştirme stillerinin bağlanma stilleri, benlik değerlendirmeleri ve yakın ilişkiler üzerindeki etkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 14(44), 35-58.
• Türk Dil Kurumu. (2017). Büyük Türkçe sözlük. http://tdk.gov.tr Erişim tarihi: 18 Haziran 2017.
• Ünlü, H. (2002) Öğrenci, anne ve babalar ı̇çin eğitim rehberi. Ankara: Şahika Yayınları.
• Yaşa, Z. (2012). Üniversite öğrencilerinde ana baba tutumlarının suçluluk ve utanç duyguları üzerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Ana Bilim Dalı, Manisa.
• Yavuzer, H. (1998). Çocuk psikolojisi. 15. Baskı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yavuzer, H., (1982). Çocuk ve suç. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yılmaz, A. (2000). Eşler arasındaki uyum ve çocuğun algıladığı anne- baba tutumu ile çocukların, ergenlerin, gençlerin akademik başarıları ve benlik algıları arasındaki ilişkiler. Yayınlanmamış̧ Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yörükoğlu, A. (1993). Çocuk ruh sağlığı. 18. Baskı. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Yücel, Y. (2013). Ortaokul öğrencilerinin algıladıkları anne baba tutumlarının, benlik saygısı ve öğrenilmiş çaresizlik ile ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi. T.C. Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.