Örgütsel Sessizlik ve Tükenmişliğin Psikolojik Sözleşme İhlali Üzerindeki Etkilerine Yönelik Bir Araştırma

Yıl 2020, Cilt: 15 Sayı: 21, 633 - 658, 31.01.2020

Fatma Yılmaz

https://doi.org/10.26466/opus.594613

Öz

Bu çalışmada örgütsel
sessizlik, tükenmişlik ve psikolojik sözleşme ihlali ilişkisi incelenmiştir. Bu
çalışma ile işgörenlerin işletme içerisindeki sessizlikleri ve
tükenmişliklerinin psikolojik sözleşme ihlaline yol açıp açmadığı amaçlanmaktadır.
Bu doğrultuda örgütsel sessizliğin alt boyutları olan kabullenici sessizlik,
korunmacı sessizlik, korumacı sessizlik ile tükenmişliğin alt boyutları olan
duygusal tükenme ve duyarsızlaşmanın psikolojik sözleşme ihlalini etkileyip
etkilemediği incelenmiştir. Bu ilişkiyi
belirleyebilmek için çalışanlara anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. Elde
edilen veriler SPSS paket programı aracılığı ile yorumlanmıştır. Çalışmanın ilk
bölümünde örgütsel sessizlik, tükenmişlik ve psikolojik sözleşme ihlalini
açıklamaya yönelik literatür taraması yapılmıştır. İkinci bölümünde örgütsel
sessizlik ve tükenmişliğin, psikolojik sözleşme ihlali üzerindeki etkileri ve
değişkenlerin demografik veriler ile olan ilişkileri açıklanmıştır. Bu
doğrultuda korelasyon, regresyon ve Anova analizleri gerçekleştirilmiştir.
Yapılan analiz sonuçlarına göre örgütsel sessizlik ve alt boyutları olan
kabullenici sessizlik, korunmacı sessizlik ve korumacı sessizlik ile psikolojik
sözleşme ihlalini kuvvetli bir biçimde etkilemektedir. Tükenmişliğin alt
boyutlarında ise sadece kişisel başarı hissinde azalma oldukça psikolojik
sözleşme ihlali artmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel sessizlik, tükenmişlik, psikolojik sözleşme ihlalini

A Research on the Effects of Organizational Silence and Burnout on Psychological Contract Violation

Öz

In this study, the
relationship between organizational silence, burnout and violation of
psychological contract was examined. The aim of this study is to determine
whether the silence and burnout of the employees in the enterprise cause
psychological contract violations. In this direction, whether the
sub-dimensions of organizational silence, acceptive silence, protective silence,
protective silence and emotional exhaustion and depersonalization, which are
the sub-dimensions of burnout, affect the violation of psychological contract.In
order to determine this relationship, a questionnaire was applied to the
employees. The data obtained were interpreted by means of SPSS package program.
In the first part of the study, a literature review was conducted to explain
organizational silence, burnout and psychological contract violations. In the
second part, the effects of organizational silence and burnout on the violation
of psychological contract and the relationship between variables and
demographic data are explained. Correlation, regression and Anova analyzes were
performed. According to the results of the analysis, organizational silence and
accepted silence, which have sub-dimensions, preventive silence and protective
silence, strongly affect the violation of psychological contract. In the
sub-dimensions of burnout, psychological contract violations increase only when
the feeling of personal accomplishment decreases.

Anahtar Kelimeler

Organizational silence, burnout, violation of psychological contract

Kaynakça

• Akın, U., ve Oğuz, E. (2010). Öğretmenlerin işkoliklik ve tükenmişlik düzeylerinin ilişkisi ve çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(3), 309-327.
• Anderson, N. ve Schalk, R. (1998). The psychological contract in retrospect and prospect. Journal of Organizational Behavior, 19, 637-647.
• Bal, P. M., Lange, A. H. D., Jansen, P. G.W., Velde, M. E.G., ve Van D., (2008). Psychological contract breach and job attitudes: A meta-analysis of age as a moderator. Journal of Vocational Behavior, 72, 143–158.
• Basım, H. N. ve Şeşen, H., (2006). Örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeği uyarlama ve karşılaştırma çalışması. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61 (4), 1-20.
• Civelek, M. E., Asci, M. S., ve Çemberci, M. (2015). Identifying silence climate in organizations in the framework of contemporary management approaches. International Journal of Research in Business and Social Science, 4(4), 36.
• Coyle‐Shapiro, J., ve Kessler, I. (2000). Consequences of the psychological contract for the employment relationship: A large scale survey. Journal of management studies, 37(7), 903-930.
• Çakıcı, A. (2010). Örgütlerde işgören sessizliği, neden sessiz kalmayı tercih ediyoruz? Ankara: Detay Yayıncılık.
• Çetin, I. (2012). Motivation and its impact on labour productivity at hotel business “a conceptual study”. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education (IJTASE), 2(1), 70-79.
• Çetin, İ. (2017). Otel çalışanlarında tükenmişlik ve tükenmişliğe etki eden faktörler. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 83-95.
• Çimen, M., ve Ergin, C. (2001). Türk silahlı kuvvetleri sağlık personelinin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 43(2), 169–176.
• Demir, M., ve Demir, Ş. Ş. (2012). Yükseköğretim kurumlarında örgütsel sessizlik: Turizm lisans eğitimi kurumları örneği. Milli Eğitim Dergisi, 42(193), 184- 199.
• Demirci, B. (2018). The effects of stress on performance and burnout: A study of information technologies workers. Master’s Thesis, Bahçeşehir University, İstanbul.
• Dolunay, A. B. (2002). Keçiören ilçesi genel lı̇seler ve teknı̇k-tı̇caret-meslek lı̇selerı̇nde görevlı̇ öğretmenlerde tükenmı̇şlı̇k durumu araştırması, Ankara Ünı̇versı̇tesı̇ Tip Fakültesı̇ Mecmuası, 55(1), 51-62.
• Dyne, V. L., Ang, S., ve Botero, I. C. (2003). Conceptualizing employee and employee voice as multidimensional constructs. Journal of Management Studies, 40(6), 1359-1392
• Ehtiyar, R., ve Yanardağ, M. (2008). Organizational silence: A survey onemployees working in a chain hotel. Tourism and Hospitality Management, 14(1), 51-68.
• Freudenberger, H. J. (1974). Staff burn-out. Journal of Social Issues, 30(1), 159-165.
• Hartmann, N. N. (2012). Willingness to mentor: an examınatıon of salesperson antecedents. Doktora Tezi, Purdue University, West Lafayette.
• İraz, R., ve Ganiyusufoğlu, A. (2011). Örgütlerde mesleki tükenmişlik ve akademisyenler üzerinde bir uygulama. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 11(21), 451-472.
• Kaçmaz, N. (2005). Tükenmişlik (burnout) sendromu. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68(1), 29-32.
• Liao-Troth, M. A. (1999). The psychologıcal contract of volunteer workers and its consequences. Doktora Tezi, The Unıversıty of Arizona, Arizona.
• Luthans, F., Youssef C., ve Avolio, B. (2007). Psychological capital. New York: Oxford University Press.
• Maslach, C., Schaufeli, W. B.,ve Leiter, M. B. (2001). Job bournout. Annu. Rev. Psychol. 52, 397-422.
• Maslach, C., ve Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Organizational Behavior, 2(2), 99-113.
• Maslach, C., ve Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behaviour, 2, 99-113.
• Pinder C.C.ve Harlos K.P. (2001). Employee Silence: Quiescence and Acquiescence As Responses to Perceived Injustice, Research in Personnel and Human Resources Management, 20, 331-369.
• Quinn, R. E., ve Spreitzer, G. M. (1997). The road to empowerment: Seven questions every leader should consider. Organizational Dynamics, 26(2), 37-49.
• Robinson, S. L., ve Rousseau, D.M. (1994). Violating the psychological contract: Not the exception but the norm. Journal of Organizational Behavior, 15, 245- 259
• Rousseau, D. M. (1989). Psychological and implied contracts in organizations, Employee Responsibilities and Rights Journal, 2(2), 121-139.
• Taşkıran, E. (2011). Liderlik ve örgütsel sessizlik arasındaki etkileşim. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Tükeltürk, Ş., Şahin Perçin, N. ve Güzel, B. (2012). Psikolojik kontrat ihlal algısı ile örgütsel bağlılık ilişkisi: otel işletmeleri üzerine bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 10(20), 93-110.
• Tyagi, A., ve Agrawal, R. K. (2010). Emerging employment relationships: issues and concerns in psychological contract, The Indian Journal of Industrial Relations, 45 (3), 381-395.
• Ülker, F., ve Kanten, P. (2009). Örgütlerde sessizlik iklimi, işgören sessizliği ve örgütsel bağlılık ilişkisine yönelik bir araştırma. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 111-126.
• Üngüren, E., Doğan, H., Özmen, M., ve Tekin, Ö. A. (2010). Otel çalışanlarının tükenmişlik ve iş tatmin düzeyleri ilişkisi. Journal of Yasar University, 17(5), 2922‐ 2937.
• Vakola, M., ve Bouradas, D. (2005). Antecedents and consequences of organisational silence: an empirical investigation. Employee Relations, 27(5), 441-458.
• Walker, A., ve Hutton, D. (2006). The application of the psychlogical contract to workplace safety, Journal of Safety Research, 37(5), 434.
• Yaşar, M. (2014). İstatistiğe yönelik tutum ölçeği: geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(2), 59-75.