Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Öğretmenlerin Davranışsal Açıdan Güçlendirilmesi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: Eğitim ve Toplum Özel sayısı, 5764 - 5791, 31.12.2020

Muhammed Taş , Zeynep Çiğdem Özcan

https://doi.org/10.26466/opus.735280

Öz

Okul yöneticilerinin liderlik özellikleri, öğretmenlerin okulda etkin ve etkili olmasında önemlidir. Bu çalışmanın başlıca amacı, öğretmenlerin davranışsal güçlendirilmeleri ile okul yöneticilerinin liderlik stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Bu makalenin önemi, okul yöneticilerinin liderlik stillerinin öğretmenlerin davranışsal açıdan güçlendirilmesinde etkili olabileceğidir. İlişkisel tarama modelindeki araştırmanın çalışma grubunu, İstanbul il merkezinde görev yapan 300 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada veriler, basit tesadüfü rastgele örnekleme yöntemiyle örneklem seçilmiştir. Araştırmanın verileri, “Öğretmenlerin Davranışsal Açıdan Güçlendirilmesi Ölçeği ve Liderlik Stili Ölçeği” ile toplanmıştır. Verilerin analizi, korelasyon ve regresyon analizi ile test edilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre; öğretmenlerin davranışsal açıdan güçlendirme alt boyutlarının liderlik stili alt boyutları üzerinde anlamlı bir yordayıcısı olduğu görülmüştür. Dolayısıyla bu çalışmada; algılanan okul yöneticilerinin liderlik davranışları öğretmenlerin davranışsal olarak güçlendirilmesinde etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenler görev yaptıkları okullarda; öğretmen güçlendirmeye yönelik, dönüşümcü ve sürdürümcü liderlik tipini benimseyen okul yöneticileri istemektedir. Bulgular, alan yazın ışığında tartışılmış ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

güçlendirme, öğretmenin davranışsal açıdan güçlendirilmesi, liderlik stili

Investigation Of The Relationship Between Teacher’s Behavioral Empowerment With School Manager’s Leadership Styles

Öz

Leadership characteristics of school managers are important for to be active and efficient of teachers at school. The main purpose of this study is to examine the relation between the teacher’s behavioral empowerment and the leadership styles of school managers. The importance of this article is that school managers' leadership styles can be effective in the behavioral empowerment of teachers. The sample of this study that is the correlational scanning model consists of 300 teachers, work in the city center of Istanbul. The sample was chosen by simple random sampling method. The data have been collected by “Teacher’s” Behavioral Empowerment Scale” and “Leadership Style Scale”. Data analysis was conducted by correlation and regression analysis. According to the results of the study, sub dimensions of teacher’s behavioral empowerment has been seen to be a significant predictor of sub dimensions leadership styles. Therefore, in this study; the perceived leadership behaviors of school managers were found to be effective in the behavioral empowerment of the teachers. The teachers prefer the subscriber and transformational leaders for the behavioral empowerment of themselves. Findings are discussed in the light of literature and suggestions are presented

Anahtar Kelimeler

Empowerment, teacher’s behavioral empowerment, leadership style

Kaynakça

• Acaray, T. (2010). Ankara İli ilköğretim ve ortaöğretim okul müdürlerinin öğretmenleri güçlendirme örüntüleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Akçakaya, M. (2010). Örgütlerde uygulanan personel güçlendirme yöntemleri:Türk kamu yönetiminde personel güçlendirme. Karadeniz Araştırmaları, 25, 145-174.
• Argyris, C. (1998). Empowerment: The emperor’s new clothes. Harward Business Rewiev, 98-105.
• Aydemir, S. M. (2014). Güçlendirme örüntüleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Kayseri.
• Aydın, İ. (2008). Öğretimde denetim. Ankara: Öncü Basımevi.
• Balay, R. (2000): Özel ve resmi liselerde yönetici ve öğretmenlerin örgütsel bağlılığı: Ankara İli örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Balcı, A. (2010) Sosyal bilimlerde araştırma (13. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınevi.
• Baloğlu, N., Karadağ, E., ve Gavuz, Ş. (2009). Okul müdürlerinin çok faktörlü liderlik stillerinin yetki devrine etkisi. Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2),457-479. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/uefad/issue/16690/173454
• Bass, B. (1990). From Transactional to transformatıonal.Winter.
• Blase, J. ve Blase, J. (1996). Facilitative school leadership and teacher empowerment: Teacher’s perspectives. Social Psychology, 1, 117-145.
• Bogler, R., and Somech, A. (2004). Influence of Teacher Empowerment on Teachers’ Organizational Commitment, Professional Commitment and Organizational Citizenship Behavior In Schools. Teaching and Teacher Education, 20(3), 277–289. doi:10.1016/j.tate.2004.02.003
• Burns, J. M. (1978). Leadership. New York.
• Büyüköztürk, Ş. ( 2006). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı istatistik: Araştırma deseni spss uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem Akademi.
• Cemaloğlu, N. (2007). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile yıldırma arasındaki ilişki. Yayınlanmamış DR Tezi. Ankara.
• Conners, R. T. (2003). Leadership styles of Ohio community school principals, An exploratory Study. Ph.D Thesis, Cincinnati University.
• Cook, S. (1994). The Cultural Implications of Empowerment. Empowerment in Organizations, 2, 9-13.
• Çelebi, A.M. (2009). Örgütsel bağlılığın sağlanılmasında bir araç olarak personel güçlendirme. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Karaman.
• Çokluk, Ö. S., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, S. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli iistatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çöl, G. (2004). Algılanan güçlendirmenin işgören performansı üzerine etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1), 35-46.
• Davis, J. ve Wilson, S. M. (2010). Principals’ efforts to empower teachers: Effects on Teacher Motivation and Job Satisfaction and Stres. A Journal of Educational Strategies, 73(6), 349-353
• Dee, J. R., Henkin, A. B. ve Duemer, L. (2002). Structural Antecedents and Psychological Correlates of Teacher Empowerment. Journal of Educational Administration, 41(3), 257-277.
• Derinbay, D. (2011). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin algıladıkları örgütsel destek düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Doğan, S. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin liderlik stilleri ile kullandıkları çatışma çözüm stratejisi arasındaki ilişki. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi. 1-4.
• Doğan, S., ve Kılıç, S. (2007). Örgütsel Bağlılığın Sağlanmasında Personel. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/erciyesiibd/issue/5886/77855
• Eren, E.(2000). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul, Beta Yayınları.
• Erstad, M. (1997). Empowerment and organizational change. ınternational journal of contemporary. Hospitality Management, 9(7), 325-333.
• Firestone, W. A. (1993). Why “Professionalizing” Teaching Is Not Enough. Educational Leadership, 6-11.
• Gay, L. R., Mills, G. E., ve Airasian, P. (2009). Educational research competencies for analysis and applications. (Ninth Edition). New Jersey: Pearson Education International.
• Gök, Ç.B.E. (2010). Okul yöneticilerinin liderlik stiline ilişkin öğretmen algılarının örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisi. Akdeniz Üniversitesi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Antalya.
• Gümüştekin, E. ve Emet, C. (2013). Güçlendirme algılarındaki değişimin örgütsel kültür ve bağlılık üzerinde etkileşimi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 90-116
• Gündüz, H. B. ve Doğan, A. (2009) Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ve yaraticilik düzeyleri. First International Congress of Educational Research. 2009, İstanbul.
• Hoy, K., ve G.Miskel, C. (2012). Theory.research.and practice. (7. edition).NY: Nobel.
• Johnson, P. E. ve Short, P. M. (1998). Principal’s Leader Power, Teacher Empowerment, Teacher Compliance and Conflict. Educational Management and Administration, 26(2), 147-159.
• Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Karip, E. (1998). Dönüşümcü liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 16, 443-465.
• Kıral, B. (2015). Lise yöneticilerinin öğretmenleri güçlendirilmesi ve öğretmenlerin kayıtsızlık (sinizm) davranışı ile ilişkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Yönetimi Ana Bilim Dalı, Yayınlanmamış DR Tezi, Ankara.
• Koçak, E. (2011). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin yetki devri. Yayınlanmamış YL Tezi, Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Maeroff, G. (1998). Imagınıng educatıon.NY:Imaging.
• Menon, S. T. (1995). Employee empowerment: Definition, measurement and construct validation. Unpublished Doctorate Thesis. McGill University, Montreal.
• Moye, M. J., Henkin, A. B. ve Egley, R. J. (2005). Teacher-Principal Relationships Exploring Linkages Between Empowerment and İnterpersonal Trust. Journal of Educational Administration, 43(3), 260-277.
• Nourthouse, P. (2016). Leadershıp.Sage Publications.
• Öter, S. ve Ayan, M. S. (2015). Denizcilik işletmelerinde dönüşümcü liderlik ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkiler üzerine bir literatür araştırması. Dokuz Eylül Üniversitesi, Denizcilik Fakültesi Dergisi, 8(1). 129- 157. doi: 10.18613/deudfd.10550
• Pearson, L. C.ve Moomaw, W. (2005). The Relationship between teacher autonomy and stress, work satisfaction, empowerment and professionalism. Educational Research Quarterly, 29(1), 38- 52.
• Russell, B. (1990). Power (S. Lukes, Ed.). New York, NY: New York University Press
• Sönmez, A. (2007). Örgütlerde çalışanları güçlendirmeye yönelik uygulamaların rekabet gücüne etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• Stedman, N. L. P. And Rudd, R. (2006). Leadership styles and volunteer administration competence: Perceptions of 4-H county faculty in the United States. Journal of Extension. 44(1).
• Şimşek, Y. (2008). Okul müdürlerinin iletişim becerileri ile okul kültürü arasındaki ilişki: Eskişehirili örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Tunacan, S., ve Canan, Ç. (2009). Lise öğretmenlerinin iş doyumunu etkileyen faktörler. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 29(29), 155-172.https://dergipark.org.tr/tr/pub/maruaebd/issue/370/2130
• Uğurlu, T. (2004). Öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeylerine yöneticilerin etik liderlik davranışlarına etkisi. Hacatepe Eğitim Dergisi. 41(41), Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunefd/issue/7797/102124
• Whetton, D. A. ve Cameron, K. S. (1998). Developing management skills. Prentice Hall. New Jersey
• Yavuz, E ve Tokmak, C . (2009). İşgörenlerin etkileşimci liderlik ve örgütsel bağlılık ile ilgili tutumlarına yönelik bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 2, Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ulikidince/issue/21625/232273
• Yılmaz, A., ve Çiğdem, C. (2011). İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi,17(2),277-294.
• Zencir, E. (2004). Bir liderlik modeli olarak personel güçlendirme: Ankara’da bulunan dört ve beş yıldızlı konaklama işletmelerinde bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.