Birinci Sınıf Hayat Bilgisi Dersi Okulumuzda Hayat Ünitesinde Yer Alan Değerlerin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 34, 1063 - 1094, 28.02.2021

Ümit Gözel

https://doi.org/10.26466/opus.760991

Cited By: 1

Öz

İlkokul çağındaki öğrencilere birey, toplum ve doğa ekseninde temel bilgi, beceri ve değerler kazandırmayı hedefleyen Hayat Bilgisi dersi öğretim programının özel amaçları arasında öğrencilerin aile ve toplumun temel değerlerine sahip olmasının yanı sıra millî, manevi ve insani değerleri yaşantısal hâle getirmesi yer almaktadır (MEB, 2018). Bu çalışma kapsamında misyonu öğrencileri yaşama hazırlamak olan 1. Sınıf Hayat Bilgisi dersi Okulumuzda Hayat Ünitesi’ndeki metin ve görsellerin doküman incelemesi yöntemiyle değerler eğitimi perspektifiyle incelenmesi amaçlanmıştır. Bu temel amaç doğrultusunda Hayat Bilgisi dersi kapsamında verilen değerlerin metin ve görsellerdeki varlığı ve sıklık derecesi belirlenerek ünite içerisindeki dağılım ve oranlarının tespit edilmiştir. Bu araştırmanın çalışma grubunu 2017-2018 Eğitim-Öğretim Yılında yenilenen öğretim programları kapsamındaki Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından kabul edilen 1. Sınıf Hayat Bilgisi ders kitabının bir ünitesi oluşturmaktadır. Nitel araştırma deseninde gerçekleştirilen bu çalışmada veriler doküman analizi yöntemi ile incelenmiştir. Araştırma bulguları, İlkokul 1. Sınıf Hayat Bilgisi dersi Okulumuzda Hayat Ünitesindeki metin ve görsellerin yüzde ve frekansları incelendiğinde en çok yer verilen değerlerin sırasıyla saygı (%28,9), sevgi (%15,7) ve sorumluluk (%11,5); en az vurgulanan değerlerin ise sabır (%2,4), dostluk (%2,4), çalışkanlık (%1,6) ve adalet (%0,8) değerlerinin olduğunu göstermektedir. Ek olarak öğrencilere örtük olarak aktarılması hedeflenen bazı kök değerlerin programda yer almasına rağmen, metin ve görsellerde yer almadığı ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

değer, değerler eğitimi, hayat bilgisi dersi

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Investigation of the Values in the Life Unit in Our First Class Life Science Course

Öz

The specific objectives of the Life Science course curriculum, which aims to provide primary school students with basic knowledge, skills and values in the context of individuals, society and nature, include making the national, spiritual and human values livable as well as having the core values of the family and society (MEB, 2018). Within the scope of this study, it was aimed to examine the text and visuals in the Life Unit in our School, which is the mission of preparing students for life, with a document analysis method. With this main purpose distribution and proportions of the values given in the field of Life Studies lesson within the unit by determining the degree of frequency and outside the text and images were determined. The study group of this research is composed one of the units of the 1st Class Life Science course book accepted by the Board of Education and Discipline within the scope of the curriculum renewed in 2017-2018 academic year. In this study, which was carried out in a qualitative research design, the data were analyzed by document analysis method. When the percentage and frequency of the text and images in our School Life Unit were analyzed, the most frequently used values were listed orderly as respect (28.9%), love (15.7%), and responsibility (11.5%) and also the least emphasized values were found as patience, friendship (2.4%), hardworking (1.6%) and justice (0.8%) values. In addition, although some of the root values that are intended to be transferred to students implicitly are included in the program, it has been demonstrated that they are not included in the text and images.

Anahtar Kelimeler

Values, values education, life science course

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Abu, L., Mockhtar, M., Hassan, Z. and Suhan, S. Z. D. (2015). How to develop character of Madrassa Students in Indonesia. Journal of Education and Learning. 9(1), 79-86.
• Akbaş, O. (2008). Değer eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 9-27.
• Ak Tefek, F. (2016). Hayat bilgisi dersindeki değerlere yönelik öğrenci görüşleri ve edinim durumları. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Ahi Evran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
• Akyol, P. (2018). İlkokul üçüncü sınıf hayat bilgisi dersi kılavuz kitabındaki okul heyecanım temasında yer alan etkinliklerin ara disiplin kazanımları açısından öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Yayimlanmamiş Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Aslan, S. and Aybek, B. (2019). The value of helpfulness: An analysis of the 4th grade primary school students’ viewvs and their drawings. International Online Journal of Educational Sciences, 11 (5), 106-118.
• Bahçe, A. (2010). Hayat bilgisi öğretiminde değerlerin kazandırılma düzeylerinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Bal, Ö. (2019). Hayat bilgisi dersi değerler eğitiminde örnek olay yöntemi: Bir eylem araştırması. Yayimlanmamiş Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Balık, Z. D. (2016). Hayat bilgisi öğretim programındaki değerler bakımından hayat bilgisi ders kitapları ile yüz temel eser listesindeki ulusal masalların karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Van.
• Bayırlı, H. (2018). Hayat bilgisi dersi bağlamında değerler eğitimi: aile birliğine önem verme. Yyaımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Baysal, Z. N., Tezcan, Ö. ve Araç, K. E. (2018). Türkiye ve Almanya-Hamburg hayat bilgisi dersinin karşılaştırılması: Genel bir bakış. Kuramsal Eğitim Bilim, 11(1), 117-134.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qual Res J, 9, 7–40.
• Bölük, E. (2018). Çizgi filmlerde yer alan değerlerin ilkokul hayat bilgisi öğretim programında yer alan değerler çerçevesinde incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisasn Tezi. Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Brady, L. (2011). Teacher values and relationship: Factors in values education. Australian Journal of Teacher Education, 36(2), 5.
• Candan, D. G., ve Ergen, G. (2014). 3. sınıf hayat bilgisi ders kitaplarının temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 134-161.
• Creswell, J. (2012). W.(1994). Research design: Qualitative and quantitative approaches. Thousand Oaks, 88(2), 207.
• Çanak, S. (2019). Sınıf öğretmenlerinin hayat bilgisi dersinde öğrencilere demokrat değerlerin kazandırılmasına yönelik görüşleri. Yayımlanmamiş Yüksek Lisans Tezi. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Dally, K. (2010). A teacher’s duty: An examination of the short-term impact of values education on Australian primary school teachers and students. In International research handbook on values education and student wellbeing (p. 503-520). Springer, Dordrecht.
• Demir, F. (2018). Değer öğretimi yaklaşımlarına göre hayat bilgisi dersinde değerler eğitimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Demir, K. ve Demirhan İşcan, C. (2007). Hayat bilgisi dersinde değerler ve değerler eğitimi. 1. Ulusal İlköğretim Kongresi. 15-17 Kasım 2007, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Dill, J. S. (2007). Durkheim and Dewey and the challenge of contemporary moral education. Journal of moral education, 36(2), 221-237.
• Dinçer, B. ve Gözel, Ü. (2018). İlkokul programlarında (1-4) yer alan ve kazandırılması hedeflenen değerlere ilişkin sınıf öğretmenlerinin ve öğrenci velilerinin görüşlerinin incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 17(38), 207-234.
• Eryılmaz, M. A. (2016). Sınıf öğretmenleriinin üçüncü sınıf hayat bilgisi derslerinde değerler eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Glesne, C. ve Peshkin, A. (1992). Becoming qualitative researchers an introduction. London: Longman Group Ltd.
• Gözel, Ü. (2018). Hayat bilgisi dersi öğretim programının değerler eğitimi açısından öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Gündüz, M. (2014). İlköğretim 3. Sınıf hayat bilgisi dersinde “sorumluluk” değerinin proje tabanlı öğrenme yaklaşımı ile öğretiminin akademik başarı ve tutuma etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Güzel, D. (2013). 3. Sınıf hayat bilgisi ders kitaplarının temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Halil, E. (2003). Temel insani değerlerin kazandırılmasında bir yaklaşım: Karakter eğitimi programları. Değerler eğitimi dergisi, 1(1), 79-96.
• Hashim, C. N. ve Langgulung, H. (2008). Islamic religious curriculum in Muslim countries: The experiences of Indonesia and Malaysia. Bulletin of Education & Research, 30(1), 1-19.
• Kale, M. (2015). Hayat bilgisi ders kitaplarında yer alan değerlerin içerik analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Koç, M. A. (2020). Hayat bilgisi dersi kapsamında değerler eğitimi üzerine bir araştırma: beklentiler, uygulamalar ve öneriler. Yayımlanmamış Doktora Tezi.İstanbul Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Köylü, M. (2016). Teoriden pratiğe değerler eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kulaksızoğlu, A. ve Dilmaç, B. (2000). İnsani değerler eğitimi programı. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 12, 199-208.
• Kurt, Ö. (2019). 6-10 Yaş çocuk öykü kitaplarının meb 2018 hayat bilgisi öğretim programında bulunan değerler yönünden incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dukuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Küçük, F. (2016). Birleştirilmiş ve müstakil sınuıf öğrencilerinin hayat bilgisi öğretim programındaki özgüven, yardımseverlik ve yeniliğe açıklıkdeğerlerinin kazanma düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Marshall, J. C., Caldwell, S. D. ve Foster, J. (2011). Moral education the character plus Way®. Journal of Moral Education, 40(1), 51-72.
• Maxwell, J. A. (1992). Understanding and Validity in Qualitative Research. Harvard Educational Review, 62, 9791000.
• MEB. (2005). İlköğretim 1, 2 ve 3. sınıflar hayat bilgisi dersi programı. Ankara.
• MEB. (2009). İlköğretim 1, 2 ve 3. sınıflar hayat bilgisi dersi öğretim programı ve kılavuzu. Ankara.
• MEB. (2015). İlkokul hayat bilgisi dersi, (1, 2 ve 3. sınıflar) öğretim programı. Ankara.
• MEB, (2017). Hayat bilgisi dersi öğretim programı. (İlkokul 1, 2, ve 3. sınıflar). Ankara.
• MEB. (2018). Hayat bilgisi dersi öğretim programı, (ilkokul 1, 2 ve 3. sınıflar). Ankara.
• Miles, M.B. ve Huberman, A.M. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. London: Sage Publications.
• Narin, D. (2007). İlköğretim hayat bilgisi dersi öğretim programı'nın vatandaşlık bilgi, beceri ve değerlerini kazandırmasına ilişkin öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Noddings, N. (1994). Conversation as moral education. Journal of Moral Education, 23(2), 107-118.
• Özkan, Z. S. (2017). Hayat bilgisi ders kitaplarındaki metin ve görsellerin değerler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ordu.
• Özleşmiş, N. (2019). İlkokul hayat bilgisi dersi kapsamında değerler eğitimi uygulamalarına ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Öztürk, T. ve Özkan, Z. S. (2018). Hayat bilgisi ders kitaplarındaki metin ve görsellerin değerler açısından incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(1), 172-204. DOI: 10.14689/issn.2148-2624.1.6c1s8m.
• Raihani. (2011). A whole-school approach: A proposal for education for tolerance in Indonesia. Theory and Research in Education, 9(1), 23-39.
• Roberts, P. ve Priest, H. (2006).Reliability and validity in research. Nursing Standard, 20, 41-45.
• Roesgaard, M. H. (2011). ‘The ideal citizen’, globalization, and the japanese response: Risk, gate-keeping, and moral education in Japan.’ Reimagining Japanese Education: borders, transfers, circulations, and the comparative.
• Roesgaard, M. H. (2016). Moral education in Japan: Values in a global context. Taylor & Francis.
• Sever, B. (2015). İlköğretim üçüncü sınıf hayat bilgisi programındaki değerlerin kazandırılması sürecinin öğretmen ve veli görüşlerine göre incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Sj, K. L. (1990). Moral education in Japan. Journal of Moral Education, 19(3), 172-181.
• Sude Ö.Z. (2017). Hayat bilgisi ders kitaplarındaki metin ve görsellerin değerler açısından incelenmesi. Yayımlanmamı Yüksek Lisnas Tezi. Ordu Üniversitesi , Sosyal Bilimler Enstitüsü , Ordu.
• Tezcan, M. (2003). Gizli müfredat eğitim sosyolojisi açısından bir kavram çözümlemesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 53-59.
• Thornberg, R. (2008). The lack of Professional knowledge in values education. Teaching and Teacher Education, 24(7), 1791-1798.
• Titus, D.N. (1994). Values Education in American Secondary School, Kutztown University Education Conferense, September 16. Kutztown, PA: ERIC Nr. ED381423
• Tudball, L. (2007). Whole-school approaches to values education: Models of practice in Australian schools. Values Education and Lifelong Learning içinde (s. 395-410). Springer, Dordrecht.
• Uçar, F. H. (2019). İlkokul hayat bilgisi ve sosyal bilgiler ders kitaplarında değerler eğitimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisasn Tezi. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Ulusoy, K. ve Dilmaç, B. (2012). Değerler eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Yaşaroğlu, C. (2013). Hayat Bilgisi dersi kazanımlarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. Journal of Turkish Studies, 8(7), 849–849. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.4838
• Yaşaroğlu, C. (2018). Öğretim programlarında değerler: Hayat Bilgisi dersi örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(5), 725-733.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (Gözden geçirilmiş 2. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2002). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (Güncelleştirilmiş geliştirilmiş 5. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A., ve Şimşek. H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6. Baskı).Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yüksel, S. (2002). Yükseköğretimde eğitim ve öğretim faaliyetleri ve örtük program. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 361-370.
• Yüksel, S. (2004). Örtük program: Eğitimde saklı uygulamalar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yüksel, S. (2005). Örtük programın eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik meslek derslerine yönelik düşüncelerindeki etkisi: Uludağ Üniversitesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Örneği. 14. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresinde sunulmuş bildiri, Pamukkale Üniversitesi, Denizli. 29.06.2020 tarihinde http://mufredat.meb.gov.tr/ adresinden erişilmiştir.