Ebeveynleşme ile Depresyon, Kaygı, Stres Arasındaki İlişkide Benliğin Ayrımlaşmasının Aracı Rolü

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: Eğitim Bilimleri Özel Sayısı, 4453 - 4481, 15.09.2021

Ali Karataş , Bülent Gündüz

https://doi.org/10.26466/opus.883816

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmanın amacı, ebeveynleşme ile depresyon, kaygı, stress arasındaki ilişkide benlik ayrımlaşmasının aracı rolünün incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda 768’I kadın, 429’u erkek olmak üzere toplam 1197 genç yetişkin bireyden veri toplanmıştır. Araştırmanın verileri ebeveynleşme envanteri, depresyon, anksiyete, stress ölçeği ve benlik ayrımlaşması ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler arasındaki ilişkiler Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı kullanılarak incelenmiştir. Aracılık rolü analizleri regresyon analizi vasıtasıyla yapılmıştır. Bununla birlikte aracılık etkisinin istatistiksel olarak anlamlılığını belirlemek amacıyla Sobel Z testi kullanılmış-tır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre benlik ayrımlaşmasının ebeveyn odaklı ebeveynleşme ile depresyon arasındaki ilişkide aracı rolü bulunmazken; ebeveyn odaklı ebeveynleşme ile kaygı ve stres arasındaki ilişkide kısmi aracılık rolü olduğu belirlenmiştir. Diğer bir bulgu ise, benlik ayrımlaşması-nın kardeş odaklı ebeveynleşme ile depresyon ve stres arasındaki ilişkide tam aracı rolü olduğunu göstermektedir. Kardeş odaklı ebeveynleşme ile kaygı arasındaki ilişkide ise benlik ayrımlaşmasının kısmi aracılık rolü olduğu gözlenmiştir. Son olarak ebeveynleşmeden algılanan yarar ile depresyon, kaygı ve stres arasındaki ilişkide benlik ayrımlaşmasının kısmi aracı rolü olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ebeveynleşme, depresyon, kaygı, stres, benlik ayrımlaşması

The Investigetion of the Mediating Role of Differentiation of Self in Relationship between Parentification and Depression, Anxiety and Stress

Öz

The aim of this study is to examine the mediating role of self-differentiation in the relationship between parentification and depression, anxiety, and stress. For this purpose, data were collected from a total of 1197 young adults, 768 of whom were women and 429 men. The data of the study were collected using the parentification inventory, depression, anxiety, stress scale, and the differentiation of self scale. Relationships between the data obtained from the research were analyzed by using Pearson Product Moment Correlation. Mediation analyzes were carried out by regression analysis. The Sobel Z test was used to determine the statistical significance of the mediation effect. According to the findings of the study, there is no mediating role of self-differentiation in the relationship between parent-focused parentification and depression; a partial mediating role was determined in the relationship between parent-focused parentification and anxiety and stress. Another finding shows that self-differentiation has complete mediating role in the relationship between sibling focused parentification and depression and stress. In the relationship between sibling focused parentification and anxiety, it was observed that self differentiation has a partial mediating role. Finally, it was found that self-differentiation had partial mediating role in the relationship between perceived benefit of parentalification and depression, anxiety, and stress.

Anahtar Kelimeler

Parentification, depression, anxiety, stress, differentiation of self

Kaynakça

• Akın, A. ve Çetin, B. (2007). The depression anxiety and stress scale: The study of validity and reliability. Educational Sciences: Theory & Practice, 7(1), 260-268.
• Akün, E. (2017). Çocukluktaki ebeveynleşme yaşantılarının özellikleri ve birey üzerindeki etkileri. Nesne Psikoloji Dergisi, 5(10), 219-246.
• Aranello, B., Mier-Chairez, J., Tomek, S. and Hooper, L. M. (2018) Parentification and language brokering: An exploratory study of the similarities and differences in their relations to continuous and dichotomous mental health outcomes. Journal of Mental Health Counseling, 40(4), 353-373.
• Arıkan Çolak, D. (2019). Özel gereksinimli ve sağlıklı kardeşe sahip bireylerde ebeveynleşme olgusu ile ilişkili değişkenlerin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Haccetepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Bayram, N. (2015). Sosyal bilimlerde SPSS ile veri analizi (5. Baskı). Bursa: Ezgi Kitapevi.
• Becvar, D. S. and Becvar, R. J. (2009). Family therapy: A systemic integration. Boston: Allyn ve Bacon/Pearson. Boszormenyi-Nagy, I. and Spark, G. (1973). Invisible loyalties: Reciprocity in intergenerational family therapy. Hagerstown: Harper & Row.
• Bowen, M. (1978). Family therapy in clinical practice. New York: Jason Aronson.
• Brown, J. (1999). Bowen family system theory and practice: Illustration and critique. Australian ve New Zealand Journal of Family Therapy, 20(2), 94-103.
• Derikosiz, E. and Wingsion, A. (2017). Childhood parentification and adulthood depression and anxiety [Öz]. Akademik Canadian Psychological Association Conferencede sunulan bildiri. Toronto. 15 Temmuz 2020 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/317784943_Childhood_Parentification_and_Adulthood_Depression_and_Anxiety adresinden erişildi.
• Fair, C. E., Tomeny, T. S. and Barry, T. D. (2014). Adult outcomes in typically-developing siblings of individuals with ASD with respect to childhood parentification. International Meeting for Autism Research sunulan bildiri. Mississippi. 15 Temmuz 2020 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/275029272_Adult_Outcomes_in_TypicallyDeveloping_Siblings_of_Individuals_with_ASD_with_Respect_to_Childhood_Parentification adresinden erişildi.
• Fair, C. E., Tomeny, T. S., Riley, R. and Barry, T. (2014, Kasım). Developmental disabilities: Parentification, support, and siblings. National Association for the Dually Diagnosed sunulan bildiri. Mississippi. 15 Temmuz 2020 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/269094649_Developmental_Disabilities_Parentification_Support_and_Siblings adresinden erişildi.
• Gilford, T. T. ve Reynolds, A. (2010). My mother’s keeper: The effects of parentification on black female college students. Journal of Black Psychology, 20(10), 1-23.
• Greif, G. L. (1996). Treating the changing single parent family: A return to boundaries. Children Today, 24, 19-22.
• Hanımoğlu, E. ve Akbaş, T. (2018). Üniversite öğrencilerinde aile fonksiyonları, benliğin ayrımlaşması, algılanan stres, kaygı ve depresyon arasındaki ilişkinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(2), 55-69.
• Hooper, L. M. (2009). Parentification inventory (Available from L. M. Hooper, Department of Educational Studies in Psychology, Research Methodology, and Counseling, The University of Alabama, Tuscaloosa, AL 35487).
• Hooper, L. M. (2017). Parentification and diverse family systems. J. Carlson ve S. B. Dermer. (Ed.). The SAGE Encyclopedia of Marriage, Family, and Couples counseling içinde (p.1228-1231). Thousand Oaks: SAGE Publications, Inc.
• Hooper, L. M. and DePuy, V. (2010). Mediating and moderating effects of differentiation of self on depression symptomatology in a rural community sample. The Family Journal, 18(4), 358-368.
• Işık, E. ve Bulduk, S. (2015). Psychometric properties of the differentiation of self inventory - revised turkish adults. Journal of Marital and Family Therapy, 41(1), 102-112.
• Jankowski, P. J., Hooper, L. M., Sandage, S. J. and Hannah, N. J. (2013). Parentification and mental health symptoms: Mediator effects of perceived unfairness and differentiation of self. Journal of Family Therapy, 35(1), 43- 65.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Khafi, T. Y., Yates, T. M. and Luthar, S. S. (2002). Ethnic differences in the developmental significance of parentification. Family Process, 53(2), 267-287.
• Köyden, D. (2015). Ebeveynleşme olgusunun depresyon, kaygı, öfke ve obsesif inanış biçimleriyle ilişkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Haccetepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Köyden, D. ve Uluç, S. (2018). Ebeveynleşme ile psikolojik belirtiler arasındaki ilişkide cinsiyetin ve ebeveynleşmeden algılanan yararın rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 33(81), 28-38.
• Lee, J. S. and Kim, J. M. (2019). Comparison of the effects of children’s parentefication on their internalized problems between multicultural and monocultural families: The mediating effects of internalized shame and self-differentiation. Korean Journal of Child Studies, 40(2), 39-56.
• Lovibond, P. F. and Lovibond, S. H. (1995). The structure of negative emotional states: comparison of the depression anxiety stress scales (DASS) with the beck depression and anxiety inventories. Behaviour Research and Therapy, 33, 335-342.
• Madden-Derdich, D. A., Estrada, A. U., Ubdegraff, K. A. and Leonard, S. A. (2002). The boundary violations scale: An emprical measure of intergenarational boundary violations in families. Journal of Marital and Family Therapy, 28(2), 241-254.
• Majestic, C. and Eddington, K. M. (2019). The impact of goal adjustment and caregiver burden on psychological distress among caregivers of cancer patients. Journal of the Psychological, Social and Behavioral Dimensions of Cancer, 28(6), 1293-1300.
• Minuchin, S. (1974). Families and family therapy. Cambridge, Harvard University Press. Minuchin, S. and Fishman, H. C. (1999). Family therapy techniques. Cambridge: Harvard University Press.
• Murray, T. L., Harry Daniels, M. and Murray, C. E. (2006). Differentiation of self, perceived stress, and symptom severity among patients with fibromyalgia syndrome. Families, Systems, & Health, 24(2), 147-159.
• Özabacı, N. ve Erkan, Z. (2017). Aile danışmanlığı kuram ve uygulamalara genel bir bakış. Ankara: Öğretimi, Pegem Akademi.
• Parke, R. D. and Buriel, R. (1998). Socialization in the family: Ethnic and ecological perspectives. W. Damon ve N. Eisenberg (Ed.). Handbook of child psychology: Social, emotional, and personality development içinde (p.463-552). New York. Wiley.
• Perrin, M. B., Ehrenberg, M. F. and Hunter, M. A. (2013). Boundary diffusion, individuation, and adjustment: Comparison of young adults raised in divorced versus intact families. Family Relations, 62(5), 768-782.
• Polat, K. M. ve İlhan, T. (2018). Evli bireylerde çift uyumu ve bazı psikolojik belirtilerin benliğin farklılaşması açısından incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 8(50), 87-115.
• Rodríguez-González, M. and Jozefczyk, A. (2018 Ekim). Differentiation and psychological health: an exploratory study among spanish and polish women. 9th Conference of the ESFRAt sunulan bildiri. Porto. 15 Temmuz 2020 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/326960929_Differentiation_and_Psychological_Health_an_exploratory_study_among_Spanish_and_Polish_women. adresinden erişildi.
• Rodríguez-González, M. and Jozefczyk, A. (2018 Ekim). Differentiation and psychological health: an exploratory study among spanish and polish women. 9th Conference of the ESFRAt sunulan bildiri. Porto. 15 Temmuz 2020 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/326960929_Differentiation_and_Psychological_Health_an_exploratory_study_among_Spanish_and_Polish_women. adresinden erişildi.
• Sandage, S. J. and Jankowski, P. J. (2010). Forgiveness, spiritual instability, mental health symptoms, and well-being: Mediator effects of differentiation of self. Psychology of Religion and Spirituality, 2(3), 168–180.
• Skowron, E. A. and Schmitt, T. A. (2003). Assessing interpersonal fusion: Reliability and validity of a new DSI Fusion With Others subscale. Journal of Marital and Family Therapy, 29, 209–222.
• Skowron, E., A. and Friedlander, M., L. (1998). The differentiation of self ınventory: Development and ınitial validation. Journal of Counselling Psychology, 45(3), 235-246.
• Sohrabi, R., Asadi, M., Habibollahzade, H. and Pana-Ali, A. (2013). Relationship between selfdifferentiation in bowen’s family therapy and psychological health. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 84, 1773-1775.
• Tomeny, T., Barry, T. D., Fair, E. C. and Riley, R. (2017). Parentification of adult siblings of individuals with autism spectrum disorder. Journal of Child and Family Studies, 26(4), 1056-1067.
• Yıldırım, F. (2016). Aile öngörülmezliği ve ebeveynleşmenin üniversite öğrencilerinin depresyon düzeyleri, öfke tarzları ve obsesif inanışları üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Haccetepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Zencir, T. (2018). Çocuklukta ebeveynleştirilme, evlilik doyumu ve depresyon. Yüksek Lisans Tezi. Haccetepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.