Erken Sömürgeciliğin Arka Planı: Papa Fermanları (Bullalar)

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 2, 64 - 109, 11.06.2024

Yegane Çağlayan

Öz

İkinci Dünya Savaşının sona ermesiyle sömürgeciliğin bittiği düşünülse de “Soğuk Savaş” dönemi ve sonrası stratejik bölgelere ve dünya pazarlarına sahip olmak uğruna verilen mücadele daha da güçlenmiş olup bu, beraberinde sömürgeciliğin yeni biçimlerini getirmiştir. Ekonomik, sosyal, kültürel ve ekolojik sorunları halletmek adına başlatılan “küreselleşme” süreci, gelişmiş büyük ülkelerin ekonomisine karşı diğer ülkelerin rekabet gücünü düşürürken yeni sömürgecilik (neokolonyalizm)girişimi tehlikelerini de arttırmıştır. Bu tehlikeleri önlemek sömürgeciliğin tarihi köklerinin araştırılmasını da zaruri kılmıştır. Bu sebepledir ki son yıllarda sömürgecilik tarihine ilişkin detaylı araştırılmalara ve bazı konuların tekrardan gözden geçirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır.
Makalede, Papa fermanlarının örneğinde Katolik Kilisesi’nin erken sömürgeciliğe ideolojik destek veren politikaları ele alınmıştır. Toplamda on üç Papa fermanı incelenmiş olup bunlardan hareketle erken sömürgeciliğin arka planı araştırılmıştır. Papa fermanları (bullalar), daha 14. yüzyılda sömürgecilik yoluna girmiş İspanya ve Portekiz gibi devletlerin işgallerine “hukuki” bir temel sağlamış ve o dönemin uluslararası hukuk sistemini de etkilemiştir. Makalede, Papa devletinin, Avrupa’nın sömürgeci politikalarına destek vermesinin “Haçlı Seferi” düşüncesinin bir devamı olduğu, aynı zamanda Papa fermanlarının köle ticaretine “hukuki” yön vererek köleliğe meşruiyet kazandırdığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sömürgecilik, “Coğrafi Keşifler”, İspanya, Portekiz, Kilise, Bulla

Teşekkür

Dergi heyetine teşekkür ediyorum.

The Background of Early Colonialism: Papal Bulls

Öz

Although it was thought that colonialism ended with the end of the Second World War, the struggle for possession of strategic regions and world markets during and after the “Cold War” period became even stronger and brought with it new forms of colonialism. The “globalization” process, which was initiated to solve economic, social, cultural and ecological problems, has reduced the competitiveness of other countries against the economies of large developed countries and has also increased the dangers of neocolonialism. Preventing these dangers has made it necessary to investigate the historical roots of colonialism. For this reason, in recent years, there has been a need for detailed research on the history of colonialism and re-examination of some issues.
In the article, the policies of the Catholic Church that gave ideological support to early colonialism, on the example of PapalBulls, are discussed. A total of 13 PapalBulls were examined, and throughtheseexamples, the background of early colonialism was investigated. Papal Bulls provided a “legal” basis for the occupations of states such as Spain and Portugal, which had embarked on the path of colonialism in the 14th century, and also affected the international legal system of that period. The article concludes that the Pope’s support for Europe’s colonial policies was a continuation of the “Crusade” idea, and that the Papal Bulls gave “legal” direction to the slave trade and legitimized slavery.

Anahtar Kelimeler

Colonialism, “Age of Discovery”, Spain, Portugal, Church, Bulla.

Kaynakça

• Çağlayan, Yegâne. “Orta Çağ’da Basra Körfezi ve Hint Okyanusu Ticaretine Tarihsel Bakış”, Journal of History School, 2021, 54, s.3124-3141.
• Davenport, Frances Gardiner. European Treaties Bearing on the History of the United States and its Dependencies to 1648, Washington, Carnegie Institution, 1917,https://archive.org/details/europeantreatie00paulgoog(erişim tarihi 05.05.2024).
• Ferro, Marc. Fetihlerden Bağımsızlık Hareketlerine Sömürgecilik Tarihi. Çev. Muna Cedden. Ankara: İmge Kitabevi, 2002.
• Hazanov, Anatoliy. Portugalia i Musulmanskiy Mir. Moskova: RAU-Universitet, 2003. (Rusça).
• Hennig, Richard. Nevedomıye Zemli. Tom III. Moskova: İzadetelstvo İnostrannoy Literaturı, 1962. (Rusça).
• İnan, Seruğ Galip. “Prens Henrique’nin Bojador Burnu’nu Keşfi (1434) ve 22 Ekim 1443 Tarihli Bağış Mektubu”, VAKANÜVİS Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, Yıl 5, Sayı 1, Bahar 2020: 192-227.
• Karpov, Sergey. İstoria Srednih Vekov. Tom 2. Moskova: MGU, 2001. (Rusça).
• Kopytin Aleksandr.“The history of Colonization and Human Relationship to Earth”.Ecopoiesis: Eco-Human Theory and Practice, Vol. 4, No. 1, 2023. DOİ: 10.24412/2713-1831-2023-1-20-32 (Rusça).
• Gözelova, Yegane.Orta Asırlarda Avrasya’nın Ticaret Alakaları. Bakü: Tahsil, 2011.
• Gözelova, Yegane, Memmedova, Nazile, Zeynalova, Sevinc. Orta Asrlar Tarihi. Son Orta Asrlar veya Erken Yeni DevrinBaşlanğıcı. Bakü: BDU, 2013.
• Lawrence, Jeremy. “Alfonso de Cartagena on the affair of the Canaries (1436–37): humanist rhetoric and the idea of the nation-state in fifteenth century Castile”, Historians of Medieval Iberia, September 1989,University of Birmingham,https://nottingham-repository.worktribe.com/output/1001315(erişim tarihi 09.04.2024).
• Magidoviç, İosif. Oçerki Po İstorii Geografiçeskih Otrkıtiy. Tom 1. Moskova: UPİ MP RSFSR, 1949. (Rusça).
• Monumenta Henricina. Vol. 1. (1143-1411).Coimbra, 1960. https://archive.org/details/bub_gb_JL_IU1hpmsIC/page/n15/mode/2up(erişim tarihi 08.04.2024).
• Pius, Onyemechi Adiele. The Popes, the Catholic Church and the Transatlantic Enslavement of Black Africans 1418-1839. Georg Olms Verlag AG, 2017 (e-book),https://library.oapen.org/bitstream/id/8aa95306-9256-443f-9e89-de5871874288/ (erişim tarihi 11.04.2024).
• “Sicut Dudum. Against the Enslaving of Black Natives from the Canary Islands”, Papal Encyclicals Online https://www.papalencyclicals.net/Eugene04/eugene04sicut.htm(erişim tarihi 09.04.2024).
• Sivrikaya, Erkut Ziya. “Papa Fermanlarının Deniz Hukukuna Etkisi”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.XIX, 2022/2, s.909-940.
• Tanilli, Server. Yüzyılların Gerçeği ve Mirası. II Cilt. Ortaçağ: Feodal Dünya. İstanbul: Alkım Yayınevi, 2007. “Treaty between Spain and Portugal, Concluded at Alcacovas, September 4, 1479”, Yale Law School Lillian Goldman Law Library https://avalon.law.yale.edu/15th_century/sppo01.asp Jülyen, Şarl-Andre. İstoria Severnoy Afriki. Tunis, Aljir, Marokko ot Arabskih Zavoyevaniy do 1830 goda. T.2. Moskova, 1960. (Rusça).
• Vilar, Pyer. İstoria İspanii. Rusçaya çev. İ. Borisova. Moskova, Astrel, 2006.
• Zıkova, N. Katoliçeskaya Ensiklopediya. T. 3. Moskova: Nauçnaya Kniga, 2007. (Rusça).