األهمية السياسية واالقتصادية للجزائر ودور والي مصر محمد علي باشا في موضوع االحتالل الفرنسي للجزائر سيودا اوزكايا خ

Yıl 2016, Cilt: 7 Sayı: 2, 118 - 127, 01.01.2016

Sevda Özkaya

Öz

تعتبر الجزائر احدى ميادين الصراع والمنافسة الدولية في القرن التاسع عشر، بما لها من اهمية كبيرة من حيث موقعها التجاري واالستراتيجي خالل عصور التاريخ. ومع انه يمكن فهم المنافسة التي كانت موجودة بين انكلترة وفرنسا في البحر االبيض المتوسط، كما هو الحال بالنسبة لنموذج مصر، فان الدولة العثمانية التي كانت تدين في بقائها ووجودها لسياسة توازن القوى، اضحت تفقد قوتها على مر الزمن. اما الشئ الرئيسي الذي كان يجذب االنتباه في المنطقة، فهو اخذ والي مصر ّ محمد علي باشا دورا مهما وقويا في خضم حالة التنافس المنوه بها. ويعتبر محمد علي باشا أحد اهم األسماء في تلك الفترة. وبجانب تأسيسه التفوق الكامل في مصر، وبفضل جيشه القوي وتطبيقه اسلوب االنحصار القوي، فانه اضحى بفضل الرفاه االقتصادي الذي حققه في مصر في موضع اعتبر تهديدا ألمن الدول الكبرى اكثر بكثير بالقياس الى الدولة العثمانية.وقد حاولنا في هذا البحث عرض معلومات واسعة عن طموحات محمد علي باشا الذي دخل في مفاوضات مع فرنسا والدولة العثمانية وانكلترة حول الجزائر التي كانت احد اهم المراكز التجارية في ذلك الوقت. ومع استفادتنا
الكبيرة في هذا المجال من االبحاث التي قام بها البروفيسور الدكتور ارجمند كوران، فاننا استهدفنا و

Anahtar Kelimeler

الكلمات الدالّة : الجزائر، محمد علي باشا، فرنسا، المنافسة، االستعمار.

CEZAYİR’İN SİYASİ VE İKTİSADİ ÖNEMİ VE MISIR VALİSİ MEHMET ALİ PAŞA’NIN CEZAYİR’İN FRANSA TARAFINDAN İŞGALİNDEKİ ROLÜ

Öz

Ticari ve stratejik üs olma bakımından tarih boyunca önemini yitirmeyen Akdeniz’de XIX. yüzyılda uluslararası rekabet alanlarından birisi de Cezayir’dir. İngiltere ve Fransa’nın Akdeniz’de belli başlı üslerde, Mısır örneğinde olduğu gibi, rekabet etmeleri anlaşılabilir bir durum olmakla beraber bir süredir varlığını denge politikasına borçlu olan Osmanlı Devleti giderek etkisini yitirmiştir. Bölgede asıl dikkat çekici olan ise Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa’nın söz konusu rekabet içerisinde güçlü bir şekilde yerini almasıdır. Mehmet Ali Paşa, dönemin en etkili isimlerinden biridir. Mısır’da tesis ettiği mutlak hâkimiyetin yanı sıra modern ordusu, güçlü tekel uygulaması sayesinde edindiği iktisadi refah ile büyük devletlerin, Osmanlı Devleti’nden çok daha tehditkâr buldukları bir yönetici konumundadır. Çalışmamızda, dönemin önemli ticari üslerinden olan Cezayir’e dair Fransa, Osmanlı Devleti ve İngiltere ile pazarlığa girişmiş olan Mehmet Ali Paşa’nın emelleri hakkında bilgi vermeye çalıştık. Bu konuda başta Prof. Dr. Ercüment Kuran’ın çalışmasından faydalanmakla birlikte Osmanlı Arşivi’nden edindiğimiz belgeyi de araştırmacıların hizmetine sunmayı hedefledik

Anahtar Kelimeler

Cezayir, Mehmet Ali Paşa, Fransa, Rekabet, Sömürgecilik

THE POLITICAL AND ECONOMIC IMPORTANCE OF ALGERIA AND THE ROLE OF MEHMET ALI PASHA, THE GOVERNOR OF EGYPT, IN THE FRENCH INVASION OF ALGERIA

Öz

Algeria was one of the places in the Mediterranean where took place the international rivalry in 19th century, and which has not lost its importance for being a commercial and strategic base throughout history. It is understandable that Britain and France competed for particular bases in Mediterranean, as in the case of Egypt. However, the Ottoman state, which had owed it existence for a while to balance policy, lost its influence in the region. Mehmet Ali Pasha’s becoming a party to the aforementioned rivalry as the Governor of Egypt is an outstanding regional matter. Mehmet Ali Pasha was one of the most prominent figures of his time. For many powerful states, he was regarded as more threatening than the Ottoman state due to the autarchy and modern army he established and the welfare he acquired thanks to his strong monopoly policy. In this study, information about the aims of Mehmet Ali Pasha, who bargained with France, Ottoman state and Britain for Algeria, which was one of the important commercial bases of the period, has been provided. For this purpose, particularly the study of Prof. Dr. Ercüment Kuran has been utilized. Moreover, a document gathered form Ottoman Archive has been put to the service for researches

Anahtar Kelimeler

Algeria, Mehmet Ali Pasha, France, Rivalry, Colonialism

Kaynakça

• BOA, HAT, 455, 22469, (1253).
• Armaoğlu, Fahir, 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1789-1914, TTK, Ankara, 2003.
• Kahraman, Kemal, “Cezayir Osmanlı Dönemi”, İ.A. C. 7, s. 487-489, 1993
• Karacan, Tuncay, “Cezayir’de Fransız İşgali (1830-1871)”, Gazi Üniversitesi So- syal Bilimler Enstitüsü Tarih ABD. Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2004.
• Kuran, Ercüment, Cezayir’in Fransızlar Tarafından İşgali Karşısında Osmanlı Siyaseti (1827-1847), İstanbul, 1957.
• Osmanlı Belgelerinde Cezayir, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Mü- dürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın Nu. 115, Ankara, 2010, (Proje Yöneticisi Doç. Dr. Yusuf Sarınay).
• Sinoue, Gilbert, Kavalalı Mehmet Ali Paşa Son Firavun, (Çev. Ali Cevat Akko- yunlu), 1999, İstanbul.