Seçilen Tıbbi ve Aromatik Bitkiler için Türkiye ve G-8 Ülkelerinin Ticaret Paterninin Değişimi

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 1, 71 - 93, 26.01.2024

Hacer Esra Bülbül Yavuz Yıldırım

Öz

Doğal florasında çok sayıda tıbbi ve aromatik bitki bulunmasına ve zengin biyolojik çeşitliliğe sahip olmasına rağmen Türkiye, dünyada bu ürünler için ucuz hammadde sağlayan ülkeler arasında yer almaktadır. Türkiye'nin tıbbi ve aromatik bitkiler alanındaki zengin biyoçeşitliliğini, kültürel ve tarihsel önemini ve bu bitkilerin uluslararası ticaretteki yerini incelediği bu çalışma, ülkenin stratejik konumu, iklim çeşitliliği ve genetik kaynaklarıyla tıbbi ve aromatik bitkiler konusunda dünya çapında önemli bir potansiyele sahip olduğunu ortaya koymaktadır. elma, pomelo ve greyfurt, keten, zencefil, pamuk tohumu, çilek, ayvalar, kuru üzümler, şeftali ve nektarin, çay yaprakları gibi on tıbbi ve aromatik bitki türünün dünya pazarındaki ticaretini kapsayan çalışma, 2002-2021 yılları arasında Türkiye ve G-8 ülkelerinin bu bitkilerle ilgili uluslararası ticaret verilerine odaklanır. Bu çalışmada özellikle ihracat ve ithalat akışları değerlendirilmekte, bu bitkilerin ticaret dinamikleri ve zaman içindeki değişimler ayrıntılı olarak analiz edilmektedir. Bu ülkelerin ticaret kalıplarının son yirmi yılda nasıl değiştiğini analiz etmek için endüstri içi ticareti ölçen Grubel-Lloyd Endeksi bu sektördeki her ülke için hesaplanmıştır. Sonuçlar, Türkiye'nin ortalama endeks değerinin bu dönemde 0,3 olduğunu, ancak 2019'dan sonra artış gösterdiğini, bu durumun bu sektördeki ticaret politikalarının değiştiğini göstermektedir. Diğer G-8 ülkelerinin endüstri içi ticaret endeks değerlerinde de benzer değişkenlik gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sektörü, Rekabet Gücü, İhracat ve İthalat, Grubel- Lloyd Endeksi

Kaynakça

• Adıyaman Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Raporu (2016). https://www.ika.org.tr adresinden 24 Kasım 2023tarihinde alınmıştır.
• Bayramoğlu, M. M., Toksoy, D., Şen, G. (2009). “Türkiye’de Tıbbi Bitki Ticareti”. II. Ormancılıkta Sosyo-Ekonomik Sorunlar Kongresi, 19-21 Şubat 2009, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta. 89-98.
• Boztaş, G., Avcı, A. B., Arabacı, O., Bayram, E. (2021). “Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Dünyadaki ve Türkiye'deki Ekonomik Durumu”. Teorik ve Uygulamalı Ormancılık Dergisi, 1, 27-33.
• Çakal, M. A. (2013). Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sektörü. T.C. Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı, Araştırma ve Planlama Birimi, TRA1. Erişim: 5 Aralık 2023, https://kudaka.ka.gov.tr.
• Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora. https://cites.org/eng/prog/medplants adresinden 5 Aralık 2023 tarihinde alınmıştır.
• Food and Agriculture Organization of the United Nations. https://www.fao.org/faostat/en/#data/TCL adresinden 5 Aralık 2023 tarihinde alınmıştır.
• Gezinç, H., Hasdemir, M. (2021). “Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sektör Politika Belgesi 2020-2024”. Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü, Ankara. https://www.tarimorman.gov.tr adresinden 5 Aralık 2023tarihinde alınmıştır.
• Grubel, H. G. Ve Lloyd, (1975). Lloyd. Intra-Industry Trade: The Theory and Measurement of International Trade in Differentiated Products. New York: John Wiley and Sons.
• Karik, Ü., Öztürk, M. (2009). “Türkiye Dış Ticaretinde Tıbbi ve Aromatik Bitkiler”. Bahçe Dergisi, 38 (2), 21-31.
• Karık, Ü., Tunçtürk, M. (2019). “Production, Trade and Future Perspective of Medicinal and Aromatic Plants in Turkey”. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 29 (2), 154-163. DOI: 10.18615/anadolu.660316.
• Kırıcı, S. (2015). “Türkiye’de Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Genel Durumu”. Türktob, Türkiye Tohumcular Birliği Dergisi, 15, 4-11.
• Kurt, R., İmren, E. (2018). “Türkiye’deki Önemli Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Endüstri İçi Ticaret Göstergeleri ile Statik ve Dinamik Analizi”. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 20 (3), 548-557.
• Ortadoğu Kalkınma Ajansı Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sektör Raporu (2015). Kayseri. https://www.oran.org.tr adresinden 5 Aralık 2023tarihinde alınmıştır.
• Roosta, R. A., Moghaddasib, R., Hosseinic, S. S. (2017). “Export Target Markets of Medicinal and Aromatic Plants”. Journal of Applied Research on Medicinal and Aromatic Plants, 7, 84-88.
• Yücer, A., Altıntaş, G. (2012). “Türkiye’nin Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Dış Ticareti”. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu, 13-15 Eylül 2012, Tokat. 55-63.