Stratejik yönetim temelli sürdürülebilir kalite güvencesi modeli: gelişmekte olan bir devlet üniversitesinde uygulamalar

Yıl 2025, Cilt: 31 Sayı: 7

Mustafa Egemen Taner , Samet Sadırlı

Öz

Eğitimin önemi, gelecek nesillerin ilerlemesini teşvik etme kapasitesine bağlıdır. Etkili işleyen bir eğitim sistemi bu hedefe ulaşmada önemli bir rol oynamaktadır. Dolayısıyla, gelişmekte olan eğitim kurumlarında en elverişli eğitim, öğretim ve öğrenme fırsatlarını garanti etmek için bir kalite güvencesi sisteminin kurulması zorunlu hale gelmektedir. Yükseköğretim kurumlarında ise bu sistemler iç ve dış kalite güvencesi ile akreditasyon prosedürlerinin planlanmasına ve uygulanmasına ilişkin tüm ilkeleri kapsamaktadır. Bu çalışmada, kuruluş aşamasını tamamlamış ve gelişmekte olan bir devlet üniversitesinde kalite güvencesi sisteminin yapılandırılmasını amaçlayan süreçlerin sistematik olarak uygulanması için bir yönetim modeli önerilmektedir. Önerilen model, periyodik izleme – iyileştirme faaliyetleri ve paydaş katılımının içselleştirilmesi yoluyla, stratejik yönetim sürecine dayalı yenilikçi bir kalite güvencesi sisteminin mühendislik disiplini bakış açısıyla kurulmasını amaçlamaktadır. Model, özellikle yükseköğretim kurumlarındaki süreçlerin kalite güvencesi kapsamında yönetilmesine ve eğitim-öğretim ortamında sürdürülebilir kalite standartlarının sağlanmasına yönelik stratejik bir çerçeve sunmaktadır. Bu kapsamda paydaş memnuniyetini değerlendirmeye yönelik bir anket sistematiği de çalışma kapsamında geliştirilerek ilgili yükseköğretim kurumunda uygulanmıştır. Uygulamadan elde edilen veriler kullanılarak gerçekleştirilen faktör ve regresyon analizleri sonucunda, önerilen modelin yüksek düzeyde paydaş memnuniyeti sağlayabildiğini ve kurum yönetiminin hangi alanlara odaklanarak memnuniyeti sürdürülebilir kılabileceğini göstermiştir. Yeni kurulan ve gelişmekte olan yükseköğretim kurumları için bu çalışma, rehber niteliğindedir.

Anahtar Kelimeler

Kalite güvencesi sistemi , paydaş memnuniyeti , faktör analizi , stratejik yönetim

Establishing a sustainable quality assurance model through strategic management: a case study in a developing state university

Öz

The importance of education is tied to its capacity to promote the progress of future generations. A well-functioning educational system plays a key role in achieving this goal. Therefore, in developing educational institutions, it becomes essential to establish a quality assurance system to guarantee the most favorable educational, teaching, and learning opportunities. In higher education institutions, these systems encompass the planning and implementation of all principles concerning internal and external quality assurance and accreditation procedures. This paper proposes a management model for the systematic implementation of processes aimed at structuring a quality assurance system in a newly established and developing state university. The proposed model, based on a strategic management process with periodic monitoring-improvement activities and the internalization of stakeholder participation, aims to establish an innovative quality assurance system with a perspective rooted in engineering disciplines. The model presents a strategic framework for managing processes within higher education institutions to maintain sustainable quality standards in educational environments. A survey methodology to assess stakeholder satisfaction was developed and implemented in this context. Factor and regression analyses based on the data obtained indicate that the proposed model can achieve high stakeholder satisfaction and identifies the areas in which institutional management should focus to maintain this satisfaction sustainably. This paper serves as a guide for newly established and developing higher education institutions.

Anahtar Kelimeler

Quality assurance system , stakeholder satisfaction , factor analysis , strategic management

Kaynakça

• [1] Çelik Z. “Bologna Süreci’nin Avrupa Yükseköğretim Sistemi üzerine etkileri”. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2, 100-105, 2012.
• [2] Almussalam A. “Accreditation and quality assurance in post secondary education in the Kingdom of Saudi Arabia”. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3, 193-199, 2013.
• [3] Miliani M. “Building congruence between internal quality assurance and external quality assessment: the Algerian experience”. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3, 200-204, 2013.
• [4] Koçdar S, Kapar N. “Türkiye’de açık ve uzaktan öğrenme programlarının akreditasyonu: uygulamalar, sorunlar ve çözüm önerileri”. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3, 494-503, 2017.
• [5] Şenol Y, Akyüz G, Apaydın Ç, Başaran SC, Özdemir B, Gürpınar E, Ünal M. “Eğitimde mükemmellik merkezi hizmetlerinin logic modelle değerlendirilmesi”. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 12(1), 1-9, 2022.
• [6] Taştan K, Yılmaz S. “Kalite yönetimi uyma ölçeğinin yükseköğretim için işlemselleştirilmesi: yükseköğretimde kalite yönetimi uyma ölçeği”. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 12(3), 573-587, 2022.
• [7] Yanmaz Arpacı Ö, Coşkun S, Taner ME, Aydınlı M. Yükseköğretimde kalite güvencesi: bir devlet üniversitesinde kalite yönetim sistemi uygulamaları. Editörler: Kara IU, Karalar S. Kalite ve Strateji Yönetimi Araştırmaları, 383-411, Edirne, Türkiye, Trakya Üniversitesi Yayınları, 2022.
• [8] Hamutoğlu NB, Ünveren ENB, Elmas M. “Thematic analysis of status reports made within the scope of higher education assessment and quality assurance: the comparative case of England and Türkiye”. Yükseköğretim Dergisi, 12(Supplement), 99-110, 2022.
• [9] Taner ME. Yeni kurulan bir devlet üniversitesinde kalite güvencesi sistemi yapılandırılması. Editörler: Kara IU, Karalar S. Kalite ve Strateji Yönetimi Araştırmaları, 279-307, Edirne, Türkiye, Trakya Üniversitesi Yayınları, 2022.
• [10] Gökbel H, Güleş HK, Akgemci T, Kuzu ÖH. “Yükseköğretimde dönüşen değerler bağlamında stratejik yönetim bakış açısı geliştirilmesi: Selçuk Üniversitesi stratejik yol haritası belirleme örneği üzerine karşılaştırmalı bir inceleme”. Yükseköğretim Dergisi, 2(3), 167-178, 2012.
• [11] Cevher E, Yuksel H. “In regards to higher education strategy, assessment of educational activities in public universities: the case of Turkey”. Eurasian Journal of Educational Research, 61, 237-256, 2015.
• [12] Kapucugil Aİ, Özdağoğlu G, Damar M, Yaparel R, Arbak Y, Tuncel E, Karapinar I, Ozler C. “Stratejik planlamanın önemli bir girdisi olarak öğrenci memnuniyetinin ölçümü: Dokuz Eylül Üniversitesi örneği”. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 7(1), 28-40, 2017.
• [13] Özcan B, Kalaycı N, Li T. “A comparative analysis of the institutional quality evaluation processes in Turkish, European, and American Higher Education Systems”. Yükseköğretim Dergisi, 12(Supplement), 85-98, 2022.
• [14] Önen SM, Uysal G. “Yükseköğretim kurumlarında stratejik planlama: Doğu Anadolu Bölgesi Üniversitelerinde karşılaştırmalı bir analiz”. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 4(1), 63-79, 2021.
• [15] Tarakcıoğlu AA, Marşap B, Demirel BL. “Applicability of integrated reporting in higher education institutions: a comparative analysis of integrated reports published by higher education institutions in the world”. Yükseköğretim Dergisi, 12(1), 24-38, 2022.
• [16] Uğurlu Z. “Social network analysis of farabi exchange program: student mobility.” Eurasian Journal of Educational Research, 65, 313-334, 2016.
• [17] Olgun MO, Özdemir G. “Önem-memnuniyet analizi ve taguchi metodu ile eğitimde iyileştirme önceliklerinin belirlenmesi: bir uygulama örneği”. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 19(2), 81-87, 2013.
• [18] Damar M, Kapucugil Aİ, Özdağoğlu G, Özler C, Arbak Y, Tuncel P, Karapınar İ, Yaparel R. “Ders değerlendirme sürecinde öğrenci geribildirim sisteminin tasarımı: Dokuz Eylül Üniversitesi örnek olay çalışması”. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1, 78-90, 2017.
• [19] Ömürgönülşen M, Eryiğit C, Özkan ÖT, Soysal M. “Enhancing the quality of a higher education course: quality function deployment and kano model integration”. Yükseköğretim Dergisi, 10(3), 312-327, 2020.
• [20] Tekindal MA, Bulduklu Y, Çoban B, Köse S, Elmalı F. “Yükseköğretim kurumları memnuniyet ölçümü için yapısal form: İKÇÜ memnuniyet anketi geçerlik-güvenirlik analizleri”. Yükseköğretim Dergisi, 12(1), 168-186, 2022.
• [21] Sadırlı S. Yükseköğretim kalite güvencesi modeli: yeni kurulan bir devlet üniversitesinde uygulamalar. Yüksek Lisans Tezi, Tarsus Üniversitesi, Mersin, Türkiye, 2023.
• [22] Taner ME, Sadırlı S. “Yeni kurulan devlet üniversitelerinde kalite güvence sistemi yapılandırma çalışmaları ve karşılaşılan sorunlar”. International Quality Conference, Lefkoşa, KKTC, 26-27 Temmuz 2022.
• [23] Seyfried M, Pohlenz P. “Assessing quality assurance in higher education: managers’ perceptions of effectiveness”. European Journal of Higher Education, 8, 258-271, 2018.
• [24] Çağlar A, Gülel FE, Yanmaz Arpacı Ö, Taner ME. “Yükseköğretim kurumunda iç paydaş memnuniyet analizi: Pamukkale Üniversitesi örneği”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 231-250, 2015.
• [25] Gökaşar I, Buran B, Dündar S. “Kent içi otobüs memnuniyet anketi verileri ve faktör analizinden yararlanılarak otobüslerin hizmet kalitesinin modellenmesi: İETT örneği”. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 24(6), 1079-1086, 2018.
• [26] Morrison DF. Multivariate statistical methods. 3rd ed. New York, USA, McGraw-Hill, 1990.
• [27] Nakip M. Pazarlama araştırma teknikleri ve (SPSS destekli) uygulamaları. Dördüncü Baskı. Ankara, Türkiye, Seçkin Yayınevi, 2006.
• [28] Altunışık R, Coşkun R, Bayraktaroğlu S, Yıldırım E. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Onuncu Baskı. Sakarya, Türkiye, Sakarya Kitabevi, 2005.
• [29] Yılmaz V, Aktaş C, Arslan MST. “Müşterilerin kredi kartına olan tutumlarının çoklu regresyon ve faktör analizi ile incelenmesi”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(22), 127-139, 2009.