Ordu Müzesinde Korunan Bir Grup Hamail

Yıl 2025, Sayı: 8, 56 - 70, 29.09.2025

Ahmet Ali Bayhan , Fevziye Eker , Şaziye Altayli

https://doi.org/10.62425/palmet.1645361

Öz

Türk toplumları tarih boyunca farklı coğrafyalarda yaşamış ve diğer toplumların kültürleri ile etkileşim içerisinde olmuştur. Dini inançlarının temelinde tek tanrı düşüncesi benimsenmiştir. Müslümanlığın kabulü ile günlük yaşamlarında büyük değişim yaşanmadığı anlaşılmaktadır. İslamiyet öncesinde var olan muska inancı, İslamiyet’in kabul edilmesi ile farklılık göstermiş olsa da toplumsal yaşamın içerisinde yer aldığı görülmüştür. Muska, kutsal kitaplarda yer alan dualar ve ayetlerin yazıldığı, kötülükler, kötü düşünceler ve hastalıklardan korunmayı amaçlayan çalışmadır. Muskaların korunması ve saklanması için hazırlanan eşyalara ise muskalık veya hamail denilmektedir. İlk dönemlerde sadece muhafaza amaçlı kullanılan hamaillerin, zamanla görsel olarak geliştirilerek farklı estetik ve şekillerin verildiği görülmektedir.
Bu çalışma Ordu Etnografya Müzesinde bulunan 20 adet hamailin incelenmesi ile tarihsel ve işlevsel özelliklerini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Hamaillerin ait olduğu dönem, yapısı ve bezeme özellikleri belirlenerek benzerleri ile karşılaştırılan eserler Türk toplumunun inanç yapısının anlaşılması ve tarihi analizlere ışık tutması konusunda faydalı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ordu Müzesi , Hamail , Muska , Takı

A Group Of Hamail Preserved İn The Ordu Museum

Öz

Turkish societies have lived in different geographies throughout history and have interacted with the cultures of other societies. The idea of a single god was adopted as the basis of their religious beliefs. It is understood that there was no major change in their daily lives with the acceptance of Islam. The belief in amulet, which existed before Islam, has been seen to take place in social life, although it has changed with the acceptance of Islam. Amulet is a work in which prayers and verses in holy books are written, aiming to protect against evil, bad thoughts and diseases. The items prepared for the protection and storage of amulets are called Muskalık or Hamail. It is seen that the Hamails, which were used only for preservation purposes in the early periods, were visually developed over time and given different
aesthetics and shapes. This study aims to reveal the historical and functional characteristics of the 20 Hamails in the Ordu Ethnography Museum. By determining the period, structure and decoration features of the Hamailis, the works compared with similar ones will be useful in understanding the belief structure of Turkish society and shedding light on historical analyses.

Anahtar Kelimeler

Ordu Museum , Amulet , Jewelry

Kaynakça

• Akgün, İ. (2022). Sihir ve Kehanet Kavramları Üzerine Bazı Değerlendirmeler ve Hükümler, Genç Mütefekkirler Dergisi, 3(2), 590-605.
• Akpınarlı, H. F., Baykanal, Z. (2012). 16-18. Yüzyıllarda İstanbul’da Üretilen Kumaşlarda Bitkisel Bezemelerin İncelenmesi, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, Balkan Özel Sayısı-1, 179-209.
• Allak, F. (2021). Mardin Müzesi’nde Bulunan Son Dönem Madeni Hamayilleri (Muskalıklar), Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 35-45.
• Atmaca, E. (2013). Litvanya Tatar Türklerine Ait Hamailler ve Nemėžis Köyünde Bulunan İki Hamail. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 2(4), 147-180. https://doi.org/10.7884/teke.224
• Baş, E. (2009). Edirne Beylerbeyi Camii Haziresi’nde Bulunan Mezar Taşları, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Edirne.
• Begiç, H. N. (2022). Anadolu Nazar İnancı ve Nazarlıklar. Hars Akademi Uluslararası Hakemli Kültür Sanat Mimarlık Dergisi, 5(Özel Sayı 3), 170-187.
• Etikan, S., Kılıçarslan, H. (2013). Düz Dokumalarda Nazar İnancı ve Göz Motifi, Art-e Sanat Dergisi, 5(10), 103-121.
• Kaçar, A. (2019). Eski Mezopotamya Kültüründe Tılsım İnanışı ve Bazı Tılsımlı Objeler, Archivum Anotolicum, 13(1), 69-81.
• Kurt, S. (2020). Muğla Yöresinde Eski Türk İnançlarının İzleri, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Muğla.
• Koşay, H. Z. (1956). Etnografya Müzesindeki Nazarlık, Muska ve Hamailler, Türk Etnografya Dergisi, (1), 86-90.