Kentleşme Sürecinde Ailenin Değişimi: Bursa’da Bir Alan Araştırması

Yıl 2016, Cilt: 12 Özel Sayı: 1, 0 - 0, 20.12.2016

Enes Keskin

Öz

“Kent” ve “aile” insanlık tarihinin iki önemli olgusudur. Kent, sosyal olarak heterojen bireylerin oluşturduğu, büyük ve yoğun bir yerleşim birimidir. Aile ise,  kan, yasa ve evlilik yoluyla, birbirlerine akrabalıkları bulunan hane halkı üyelerinden meydana gelen sosyal bir kurumdur. Aileye, birincil ilişkiler, kente ise, ikincil ilişkiler yön vermektedir. İnsanların kırsaldan kent merkezlerine akın etmesi sonucu, kentlerin nüfus ve alan yönünden büyümesi ise, “kentleşme” olarak adlandırılmaktadır. Kentleşme aynı zamanda, insanların kentte örgütlenme biçimini ifade eden, bir toplumsal değişme sürecidir. Bu bağlamda kentleşme, toplumsal bir kurum olan aileyi de etkilemekte ve değişimine sebep olmaktadır. Çalışmanın ana hipotezi, bu düşünce üzerine kurulmuştur. Sosyal bilimlerde alan çalışması yapılmadan, sadece literatür bilgisiyle özgün ve gerçekci sonuçlar çıkarabilmenin mümkün olamayacağı düşünülmektedir. Bu nedenle çalışma; kentleşme sürecinde ailede meydana gelen değişmeleri, bir alan araştırması çerçevesinde ele almaktadır. Bursa’da yapılan bu araştırma, kır ve kent merkezinde yaşayan aileleri karşılaştırmalı olarak incelemektedir. Çalışmada veri toplamak için  yüzyüze anket, görüşme ve gözlem teknikleri kullanılmaktadır.

Kaynakça

• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Türkiye’de Aile Yapısı Araştırması (2011),Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Yayını.
• AYDIN Mustafa (2014), “Tarihsel Dönüşümü İçinde Aile ve Kent İlişkisi”, Aile Sosyolojisi Yazıları, İstanbul: Açılım Kitap.
• BAL Hüseyin (1995), Turizmin Kırsal Toplumda Aile İçi İlişkilere Etkisi, İstanbul: Doğa-İnsan Yayınları.
• Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı (1989), Türk Aile Yapısı Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara: Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yayını.
• Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı (1992), Türk Aile Yapısı Araştırması, Ankara: Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yayını.
• Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü (2010), Aile Yapısı Araştırması 2006, İstanbul: Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayını.
• ÇAĞAN Kenan (2011),“Ailenin İşlevleri”, Aile Sosyolojisi,2.Baskı, İstanbul: Açılım Kitap.
• DEMİR Ömer ve ACAR Mustafa (2002),Sosyal Bilimler Sözlüğü, 3.Baskı, Ankara: Vadi Yayınları.
• DOĞAN, Mehmet D.(1994), Temel Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul: Bahar Yayınları.
• DOĞAN Said- DOĞAN Cihangir (2005), Modernleşme Sürecinde Türk Köy AilesiAraştırması, İstanbul: Kızılelma Yayıncılık.
• DUBEN Alan (2002), Kent, Aile, Tarih, İstanbul: İletişim Yayınları.
• ERDOĞMUŞ Zeki (1978), Kırsal Bölgelerden Ankara, Kıbrıs-Bayraktar İlkokulu Gecekondu Bölgesine Göç ve Göçedenlerin Kentlileşmesi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• ERKAN Rüstem (2010), Kentleşme ve Sosyal Değişme, 3.Baskı, Ankara: Bilimadamı Yayınları.
• GOODY Jack (2004), Avrupa’da Aile, çev.Serpil Arısoy, İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• GÜRCAN Ayşen (2010), “Türkiye Aile Modeli: Geniş Aile ile İlişik Çekirdek Aile Modeli”, Din Gelenek ve Modernite Bağlamında Bir Değer Olarak Aile Konferans Tebliğleri Kitabı. 26-27 Kasım- Antalya.
• HEW Cheng Sim (2003),“The Impact of Urbanization on Family Structure: The Experience ofSarawak, Malaysia”, Sojourn, Vol. 18, No. 1.http://muse.jhu.edu/journals/sojourn_journal_of_social_issues_in_southeast_asia/toc/soj.18.1.html (13.08.2013).
• İSBİR Eyüp G.( 1991),Şehirleşme ve Meseleleri, 2.Baskı, Ankara: Gazi Büro Yayınları.
• KARTALS. Kemal (1978), Kentleşme ve İnsan, Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları,
• KIRAY Mübeccel B. (1984), “Büyük Kent ve Değişen Aile”, Türkiye’de Ailenin Değişimi -Toplumbilimsel İncelemeler-, Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği Yayını.
• KIRAY Mübeccel B. (2000),Ereğli Ağır Sanayiden Önce Bir Sahil Kasabası,3.Baskı, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• KIRAY Mübeccel B. (2007),Kentleşme Yazıları, 3.Baskı, İstanbul:Bağlam Yayınları.
• KOCACIK Faruk (1997),Sivas’ta Kentsel Aile,Sivas: Dilek Matbaacılık.
• KONGAR Emre (1972), İzmir’de Kentsel Aile, Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği Yayınları.
• MARSHALL Gordon (1999), Sosyoloji Sözlüğü (Çev. O. Akınay, D. Kömürcü),Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• MEDER Mehmet (2005), Mesleklere Göre Aile Yapısı, Ankara: Aziz Andaç Yayınları.
• MERİÇ Ümit (2012), Türkiye Kanatlarınızın Altında, 3.Baskı, İstanbul: Timaş Yayınları.
• MERTER Feridun (1990), 1950-1980 Yılları Arasında Köy Ailesinde Meydana Gelen Değişmeler (Malatya Örneği), Ankara: Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Mimarlar Odası Ankara Şubesi (1971), Türkiye’de Kentleşme, Ankara: Mimarla Odası Ankara Şubesi Yayınları.
• ÖZEN Sevinç (1991),Sanayi Kasabasında Yaşam Biçimi ve Aile Yapısında Meydana Gelen Değişmeler Soma Örneği, İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• SENCER Yakut (1979), Türkiye’de Kentleşme, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• SEZAL İhsan (1992),Şehirleşme, İstanbul: Ağaç Yayıncılık.
• TEKELİ İlhan (1977), Bağımlı Kentleşme, Ankara: Mimarlar Odası Yayınları.
• TİMUR Serim (1972), Türkiye’de Aile Yapısı, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• TOLAN Barlas (1991), Toplumbilime Giriş, Ankara: Adım Yayınları.
• TÜTENGİL Cavit Orhan (1963),Köyden Şehire Göç Meselesi, İstanbul:İktisat Fakültesi Neşriyatı.
• UN (1986), The Family: The Role of The Family in The Development Process, New York: UN Publications.
• WIRTH, Louis (2002), “Bir Yaşam Biçimi Olarak Kentlileşme”, 20.Yüzyıl Kenti(der. ve çev. Bülent Duru-Ayten Alkan), Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• YASA İbrahim (1966), Ankara’da Gecekondu Aileleri, Ankara: Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Sosyal Hizmetler Genel Müdürlüğü Yayınları.
• YILDIRIM Ergün (2011),“Aile ve Evlilik Türleri”, Aile Sosyolojisi,2.Baskı, İstanbul: Açılım Kitap.
• YILDIRIM Neşide (2006), Ailenin Yapısı ve Problemleri, İstanbul: Yeşerim Bilim-Araştırma Dizisi Yayını.