School Counselor Candidates’ Sense of Self-Efficacy Regarding Psychological Counseling in Special Education

Yıl 2012, Cilt: 31 Sayı: 31, 137 - 148, 01.03.2012

Veysel Aksoy Kenan Yüksel İbrahim H. Diken Özcan Karaaslan

Öz

This study aims at examining guidance teacher candidates’ perception of self-efficacy towards psychological counseling and guidance in special education. There are two phases in the study. In the first phase, it was aimed to test the reliability and validity of Guidance Teacher Special Education Self-Efficacy Scale (RÖ-ÖEÖYÖ) developed by Aksoy and Diken (2009a). In the second phase, it was aimed to explore guidance teacher candidates’ perception of self-efficacy towards psychological counseling and guidance in special education. Data was collected from 1298 students in total who continue their education in Psychological Counseling and Guidance Programs at Educational Faculties in seven different universities in Turkey. Data was collected using the Guidance Teacher Special Education Self-Efficacy Scale (RÖ-ÖEÖYÖ) and Personal Information Form. The results revealed that RÖ-ÖEÖYÖ is a tool that can be used with guidance teacher candidates, male teacher candidates showed higher self-efficacy than female teacher candidates and self-efficacy level increases in accordance with the amount of education received.

Anahtar Kelimeler

Guidance teacher, Special Education, Self-Efficacy, Teacher candidate

Rehber Öğretmen Adaylarının Özel Eğitimde Psikolojik Danışma ve Rehberliğe İlişkin Öz-Yeterlik Algıları

Öz

Bu çalışmanın amacı rehber öğretmen adaylarının özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz yeterlik algılarını incelemektir. Araştırmada iki aşama yer almaktadır. Araştırmanın birinci aşamasında, Aksoy ve Diken (2009a) tarafından geliştirilmiş olan Rehber Öğretmen Özel Eğitim Öz Yeterlik Ölçeği’nin (RÖÖEÖYÖ)rehber öğretmen adayları ile geçerlik ve güvenirliğinin sınanması amaçlanmıştır. İkinci aşamada ise rehber öğretmen adaylarının özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz yeterlik algılarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Yedi farklı üniversitenin Eğitim Fakülteleri bünyesindeki Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Programına devam eden toplam 1298 öğrenciden veriler toplanmıştır. Veri toplamada “Rehber Öğretmen Özel Eğitim Öz Yeterlik Ölçeği (RÖ-ÖEÖYÖ)” ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Bulgular, RÖÖEÖYÖ’nün rehber öğretmen adaylarıyla da kullanılabilecek bir araç olduğu, erkek rehber öğretmen adaylarının öz yeterlik düzeylerinin kadın adaylardan daha yüksek olduğu ve alınan eğitimlerin miktarı arttıkça öz yeterlik düzeylerinin de arttığı yönündedir.

Anahtar Kelimeler

Rehber öğretmen, Özel Eğitim, Öz yeterlilik, Öğretmen adayı

Kaynakça

• Akkoyunlu, B. ve Kurbanoğlu, S. (2003). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı ve bilgisayar öz yeterlik algıları üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 1-10.
• Aksoy, V. ve Diken, İ. H. (2009a). Rehber öğretmen özel eğitim öz yeterlik ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 10(1), 29-37.
• Aksoy, V. ve Diken, İ. H. (2009b). Rehber öğretmenlerin özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz yeterlik algılarının incelenmesi. İlköğretim Online, 8(3), 709-719. [Online] http://ilkogretim- online.org.tr/, retrieved on 15/12/2009.
• Al-Darmaki, F.R. (2004). Counselor training, anxiety, and counseling self-efficacy: Implications for training psychology students from the United Arab Emirates University. Social Behavior and Personality, 32(5), 429-439.
• Atıcı, M., Özyürek, R. ve Çam, S. (2005). Okul danışmanlığı uygulamalarının yetkinlik beklentisi algıları ve mesleki benlik saygısı üzerindeki etkilerinin boylamsal olarak incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(24), 7-23.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychogical Review, 84(2), 191-215.
• Bandura, A. (1982). Self-efficacy mechanism in human agency. American Psychologist, 32(2), 122–147.
• Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall Inc.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York, NY: Freeman.
• Beutler, L. E., Machado, P. P. P., & Neufeldt, S. (1994). Therapist variables. A. E.Bergin ve S. L.Garfield (Eds.). Handbook of psychotherapy and behavior change. New York, NY : John Wiley ve Sons.
• Bozgeyikli, H., Bacanlı, F., ve Doğan, H. (2009). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin mesleki karar verme yetkinliklerinin yordayıcılarının incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 125-136.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Cashwell, T. H., & Dooley, K. (2001). The impact of supervision on counselor self-efficacy. The Journal of Supervision in Psychotherapy and Mental Health, 20(1), 39–47.
• Coşgun, S., ve Ilgar, M. Z. (2004). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık deneyimi çalışmalarının adayların öz yeterlilik algılarına etkisi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayına sunulan bildiri. Malatya.
• Cora, N. (1997). Zihin engellilerin eğitimleri alanında çalışan öğretmenlerin yeterlilik düzeylerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Egyed, C. J., & Short, R. J. (2006). Teacher efficacy, burnout, experience and decision to refer a disruptive student. School Psychology International, 27(4), 462–474.
• Freytag, C. E. (2001). Teacher efficacy and inclusion: the impact of preservice experiences on beliefs. Paper presented at the annual meeting of the Southwest Educational Research Association. New Orleans, LA.
• Gibson, S. & Dembo, M. H. (1984). Teacher efficacy: a construct validation. Journal of Educational Psychology, 76(4), 569–582.
• Goetz, L., Hunt, P., & Soto, G. (2001). Self-efficacy and the inclusion of students with AAC needs. Final Project Report. H324C980087. San Francisco State University.
• Gürsel, O. (2007). Bireyselleştirilmiş eğitim programlarının geliştirilmesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi AÖF Yayınları.
• Kurbanoğlu, S. S. (2004). Öz yeterlik inancı ve bilgi profesyonelleri için önemi. Bilgi Dünyası, 5(2), 137–152.
• Küçüker, S., Kargın, T., ve Akçamete, G. (2002). Rehberlik ve araştırma merkezi elemanlarını özel eğitim hizmetleri yönetmeliğine ilişkin görüşlerinin ve yeterlik algılarının geliştirilmesi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 1(1), 101-113.
• Larson, L. M., & Daniels, J. A. (1998). Review of the counseling self-efficacy literature. Counseling Psychologist, 26(2), 179-218.
• Özgün, M. S. (2007). Okul psikolojik danışmanlarının kişilik özellikleri ile mesleki yetkinlik beklentileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özyürek, R. (2006). İlgi envanterlerinin profil puanlarını yorumlama yetkinliği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(3), 809-846.
• Pallant, J. (2001). SPSS survival manual. A step- by-step guide to data analysis using SPSS for windows. Philadelphia, PA: Open University Press.
• Sharpley, C. F., & Ridgway I. R. (1993). An evaluation of the effectiveness of self-efficacy as a predictor of trainees’ counseling skills performance. British Journal of Guidance and Counseling 21(1).
• Soresi, S., Nota, L., & Lent, R. W. (2004). Relation of type and amount of training to carrier counseling self-efficacy in Italy.” The Carrier Development Quarterly, 52, 194– 201.
• Sutton, J. M., & Fall, M., (1995). The relationship of school climate factors to counselor self-efficacy. Journal of Counseling & Development, 73, 331–336.
• Tang, M., Addison, K. D., LaSure-Bryant, D., Norman, R., O’Connell, W., & Stewart-Sicking, J. A. (2004). Factors that influence self-efficacy of counseling students: An exploratory study. Counselor Education & Supervision, 44, 70–80.
• Urbani, S., Smith, M. R., Maddux, C. D., Smaby, M. H., Torres-Rivera, E., & Crews, J. (2002). Skill-Based training and counseling self-efficacy. Counselor Education & Supervision, 42, 92–106.
• Walz, G. R., & Bleuer, J. C. (1993). Counselor efficacy: Assessing and using counseling outcomes research. Information Analyses- ERIC Clearing House Products, 1-5.
• Yiyit, F. (2001). Okul psikolojik danışmanlarının yetkinlik beklentilerini ölçmeye yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.