Ortaokul Sosyal Bilgiler Dersinde ve Okul Uygulamalarında Sosyal Katılım Becerisinin Geliştirilmesi Sürecinin Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Sayı: 55, 129 - 154, 28.04.2022

Deniz Coşkun Tahir Kodal Arife Ersoy

https://doi.org/10.9779/pauefd.953313

Cited By: 2

Öz

Sosyal katılım vatandaşlık becerilerinden biridir. Sosyal bilgiler dersi vatandaşlık bilgi, beceri ve değerlerinin kazandırıldığı temel derstir. Bu araştırmanın amacı, beşinci sınıf sosyal bilgiler öğrencilerinin sosyal katılım becerilerini nasıl kazandıklarını, sosyal bilgiler dersi ve okul uygulamaları çerçevesinde ortaya koymaktır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Çalışmaya, bir il merkezinde, üst sosyo-ekonomik düzeydeki ortaokulda öğrenim gören otuz dört beşinci sınıf öğrencisi ile sosyal bilgiler öğretmeni katılmıştır. Araştırma verileri 2017-2018 eğitim öğretim yılında gerçekleştirilen katılımcı gözlemlerden, yarı yapılandırılmış öğrenci ve öğretmen görüşmelerinden ve sosyal bilgiler dersi kitabından elde edilmiştir. Araştırmanın verilerinin analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Araştırmada sonucunda, öğretmen ve öğrencilerin sosyal katılımı, toplumsal katılım, eğitsel/sosyal etkinlikler, akademik katılım, iletişim becerileri ve haklar boyutlarıyla algıladıkları belirlenmiştir. Öğrencilerin sosyal katılım becerisinin gelişiminde, sosyal bilgiler alan kapsamı, ders kitabı içeriği, öğretmen tutum, davranışları ve okul uygulamaları destekleyici; öğretmen tutum, inanç ve davranışları, öğrenci eğilim, inanç ve davranışları ile veli ve okul etkisi engelleyici unsurlar olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Vatandaşlık, Vatandaşlık Eğitimi, Katılım, Sosyal Katılım

Evaluation of the Process of Developing Social Participation Skills in Secondary School Social Studies Course and School Practices

Öz

Social participation is one of the citizenship skills. Social studies course is the basic course in which citizenship knowledge, skills, and values are gained. The purpose of this research is to reveal how fifth-grade social studies students acquire social participation skills within the framework of social studies courses and school practices. A case study, one of the qualitative research methods, was used in the research. Thirty-four fifth-grade students and social studies teachers from a secondary school in a city center, at an upper socio-economic level, participated in the study. The research data were obtained from participant observations, semi-structured student and teacher interviews, and social studies textbooks in the 2017-2018 academic year. Content analysis was used in the analysis of the gathered data. At the end of the analyses, it was found out that the teachers and students perceive social participation in terms of communal participation, educational/social activities, academic participation, communication skills, and rights. In the development of students' social participation skills, the scope of social studies, the content of the textbook, teacher attitudes, behaviors, and school practices were found to be supportive factors while teacher attitudes, beliefs and behaviors, student tendencies, beliefs, and behaviors, and parent and school influence were found to be as inhibitory factors.

Anahtar Kelimeler

social studies, citizenship, citizenship education, participation, social participation

Kaynakça

• Referans1 Adler, R. P. and Goggin, J. (2005). What do we mean by civic engagement? Journal of Transformative Education, 3: 236-253.
• Referans2 Alabaş, Ç. (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programlarında (1968-2018) Sosyal Katılım Becerisinin Yerinin İncelenmesi. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• Referans3 Arnstein, S. R. (1969) A ladder of citizen participation, Journal of The American Institute of Planners, 35: 4, 216-224.
• Referans4 Coşkun, D. ve Kodal, T. (2017). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Vatandaşlık Kavramı Çerçevesinde Sosyal Katılıma İlişkin Görüşleri, Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu VI Bildiri Özet Kitapçığı, 163.
• Referans5 Creswell, J. W. (2007). Qualitative ınquiry and research design: Choosing Among Five Approaches. Thousands Oaks, Sage Publications, Inc, California.
• Referans6 Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir (Çev. Ed.), Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Referans7 Creswell, J. W. (2013). Araştırma deseni, nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. Selçuk Beşir Demir (Çev. Ed.), Eğiten Kitap, Ankara.
• Referans8 Çok, F. and Akfırat, N. (2010). Political and social participation of young people: Does being immigrant matter? Paper presented at Invited symposium on civic and political participation sympsium by P. Noack and F. Çok, XII. EARA Confererance, May Vilnius, Litvania. Referans9 Demirhan, İ. E. (2018). Altıncı sınıf öğrencilerinin sivil toplum kuruluşu algısı. Journal of Innovative Research in Social Studies. 1(1), 11-22.
• Referans10 Dere İ., Kızılay, N. ve Alkaya S. (2017). İyi vatandaş kavramı, ailede ve okulda iyi vatandaşlık eğitimi hakkında velilerin görüşleri ve algıları. International Journal Of Eurasia Social Sciences. 8(30), 1974-1993.
• Referans11 Ersoy, A. F. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının etkin vatandaşlık deneyimleri: sivil toplum kuruluşları örneği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 47(2), 65-88.
• Referans12 Gilman, R., Meyers J., and Perez, L. (2004). Structured extracurrıcular actıvıtıes among adolescents: fındıngs and ımplıcatıons for school psychologısts. Psychology in the Schools, 41(1), 31-41.
• Referans13 Güven, M., Çam, B. ve Sever, D. (2013). Demokrasi eğitimi ve okul meclisleri projesi uygulamalarının ve kazanımlarının değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(46), 001-023.
• Referans14 Hart, A. Roger (1992). Children's Participation From Tokenism to Citizenship, UNICEF International Child Development Centre, Italy.
• Referans15 Kıncal, R. Y. ve Kartal, O. Y. (2015). Teorik olarak yapılandırılmış sosyal ve bireysel katılım faktörlerinin ampirik olarak sınanması. GEFAD/GUJGEF, 35(2), 231-265.
• Referans16 Meadows, A. (2019). The ımpact of participation in extracurricular activities on elementary school students. Journal of Interdisciplinary Undergraduate Research 11(2), 22-35.
• Referans17 MEB İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi (4-5. sınıflar) Öğretim Programı (2004), Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi, Ankara.
• Referans18 MEB İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi (6-7. sınıflar) Öğretim Programı ve Klavuzu (Taslak Basım) 2005, Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi, Ankara.
• Referans19 MEB 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı (2017). Evirgen, Ö. F., Özkan, J., Öztürk, S. ve Özdural Z. Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara. Referans20 Memişoğlu, H. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal katılıma ilişkin görüşleri. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(19), 621-640.
• Referans21 Merey, Z., Karatekin, K. ve Kuş, Z. (2012). İlköğretimde vatandaşlık eğitimi: karşılaştırmalı kuramsal bir çalışma. GEFAD/GUJGEF, 32(3), 795-821.
• Referans22 Muniglia, V., Cuconato, M., Loncle, P. and Walther, A.(2012) The analysis of youth participation in contemporary literature: a european perspective, youth participation in europe beyond discourses practices and realites içinde, 1-18, The Policy Press, Bristol, UK.
• Referans23 Mutluer, C. (2013). Sosyal bilgiler programlarında yer alan beceriler hakkında sosyal bilgiler öğretmen görüşleri (İzmir Menemen örneği). International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(7), 355-362.
• Referans24 Özmen, C. (2011). Sosyal bilgiler eğitiminde vatandaşlık aktarımı yaklaşımına ilişkin öğretmen görüşleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 435 – 455.
• Referans25 Patton, Q.M. (2014). Nitel araştırma e değerlendirme yöntemleri. Selçuk Beşir Demir ve Mesut Bütün (çev.edt.), Pegem A, Ankara.
• Referans26 Polat, O. (2008). “Türkiye’de çocuk haklarının durumu. Toplum ve Demokrasi, 2 (2), Ocak-Nisan, 149–157.
• Referans27 Sezgin, F. ve Tınmaz, A. (2017). Okulun sosyal sorumluluk rolü hakkında okul müdürü, sınıf ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri. TÜBAV, 10(2), 77-92. Referans 28 Shuler, L. O. (2010). Paths to Active Citizenship: The Development of and Connection Between Civic Engagement Involvement And Attitudes In College Students, (Unpublished Doctoral Thesis), Boston College, Boston.
• Referans 29 Som, İ, Karataş, H. (2016). Türkiye’de vatandaşlık eğitimi üzerine bir inceleme. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 33-50.
• Referans 30 Şahin, S. ve Polat, O. (2012). Türkiye’de ve dünyadaki gelişmiş ülkelerde çocuk katılım hakkı algısının ve uygulamalarının karşılaştırılması. Hukuk Ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 4(1), 275-282.
• Referans 31 Taşkıran, C., Baş, K. ve Bulut, B. (2016) Sosyal bilgiler dersinin kendine özgü becerilerinin kazandırılma düzeyi. Sosyal Bilimler Dergisi 6(11), 1-19
• Referans 32 T. H. Marshall (1965). Class, citizenship and social development. Anchor Books, USA.
• Referans 33Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık, Ankara.