ÖRNEK BİR TOPLUM OLUŞTURMAK İÇİN YAPILMASI GEREKEN SORUMLULUKLAR

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 1, 601 - 623, 30.06.2021

Nedim Öz

https://doi.org/10.17859/pauifd.784464

Cited By: 1

Öz

Bu makale, İsra suresi 23-30. ayetleri ve bazı hadisler çerçevesinde örnek bir toplumun oluşturulması için, bireylerin yerine getirmeleri gereken sorumluluklar üzerine teorik bir çalışmayı içermektedir. Buna göre, bireylerin huzur içinde yaşayacakları ideal bir topluma ihtiyaç vardır. Başıboş yaratılmamış olan insan’ın, İslami ve insani bir değer ve erdem olan sorumluluğun gereğini yerine getirmesi beklenir. Dolayısıyla hesap verebilmeyi ifade eden sorumlulukları; Allaha, kişinin kendisine, aile, akraba, yetim ve muhtaçlarla tabiata, yani hayvanlar ve diğer varlıklara karşı sorumluluk tarzında tasnif edip değerlendirmek mümkündür. Bir toplum içerisinde yaşayan insan, o toplumun ideal, örnek toplum haline gelmesi için çaba göstermelidir. Başka bir deyişle ideal bir toplum, nitelikli insanların oluşturacağı bir toplumdur. Söz konusu sorumlulukları ifa eden insan, dışarıdan bir etki olmaksızın, böyle bir toplumun inşası için gayret eder. Bu ise onun dikey (Allah) ve yatay (toplum) olarak ve vicdanen hoşnut olmasına neden olur. Aksi takdirde dünyevi ve uhrevi huzursuzluk yaşaması kaçınılmazdır.

Anahtar Kelimeler

Birey, Toplum, Din, Sorumluluk, Ahlak

RESPONSIBILITIES TO FORM AN EXEMPLARY SOCIETY

Öz

This paper includes a theoretical study on the responsibilities individuals have to fulfill in order to form an exemplary society within the framework of the verses 23-30 of Surah al-Isra and some hadiths. Accordingly, there is a need for an ideal society in which individuals can live in peace. Human beings, who are have not been left to their own devices, are expected to fulfill the obligation of responsibility, which is an Islamic and humanitarian value and virtue. Therefore, it is possible to classify and evaluate their responsibilities expressing accountability in the manner of responsibility towards Allah, responsibility of the person towards himself, towards his family, relatives, orphans and the needy, nature, that is, animals and other beings. People living in a society should strive for that society to become an ideal, exemplary society. In other words, an ideal society is a society formed by qualified people. Fulfilling these responsibilities, the person strives for the construction of such a society without any external influence. This causes him to be satisfied vertically (Allah) and horizontally (society) and conscience. Otherwise, it is inevitable that he will experience worldly and ethereal unrest.

Anahtar Kelimeler

Individual, Society, Religion, Responsibility, Ethics

Kaynakça

• Abuzer, Celil, “Hz. Peygamber'in Hadislerinde "Açık Toplum"”, Harran Ü. İlahiyat Fak. Dergisi, sayı: 17. Ocak-Haziran 2007, ss. 124-129.
• Ahmed b. Hanbel, Ebu Abdullah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybani el- Mervezi, el-Müsned, I-IV, Riyad, 1998.
• Akdoğan, Ali, Kur’an ve Sünnet’ten Örneklerle Sosyal Ahlak-Sosyal ilişkiler ve Ahlaki Değerler-, İstanbul: Pınar Yayınları, 2011.
• Akın, Mahmut Hakkı, “Bir Toplumsallaşma Aracı Olarak Komşu” (edt. Ahmet Koyuncu, Komşuluk Kültürü) Ankara: Hece Yayınları, 2014.
• Alver, Köksal, “Komşular ve komşuluklar” (edt. Ahmet Koyuncu, Komşuluk Kültürü) Ankara: Hece Yayınları, 2014.
• Aydın, Mehmet S., İslam’ın Evrenselliği, İstanbul: Ufuk kitapları, 2000.
• Aydın, Mustafa, Güncel Kültürel Kavramlar, İstanbul: Açılım Kitap, 2013.
• Buhari, Ebu Abdilleh Muhammed b. İsmail, Caiu’s-Sahih, I-VIII, İstanbul, 1981.
• Demir, Ömer - Acar, Mustafa, Sosyal Bilimler Sözlüğü. İstanbul: Ağaç Yayınları, 1992.
• Deniz, Gürbüz, “Kur'an'a Göre İnsan Sorumluluğu”, VIII. Kur'an Sempozyumu Günümüz Dünyasında Müslümanlar (14-15 Mayıs 2005 /Yozgat), Ankara: Fecr Yayınları, 2006.
• Dinî Terimler Sözlüğü (edt. Ahmet Nedim Serinsu) Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 2009.
• Doğan, D. Mehmet, Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul: İz Yayıncılık, 1996.
• Draz, M. Abdullah, Kur’an Ahlakı (çev. Emrullah Yüksel- Ünver Günay), İstanbul: İz Yayıncılık, 1993.
• Er, İzzet, “Çağımızın İnanmış İdeal İnsan Tipinin Yetişmesine İslami Yaklaşım”, Türkiye Diyanet Vakfı, Hz. Muhammed ve Gençlik, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1995.
• Er, İzzet, Sosyal Gelişme ve İslam, İstanbul: Rağbet Yayınları, 1999.
• Erdem, Mustafa, “İslam’da İnsan Modeli”, Türkiye Diyanet Vakfı, İslam’da İnsan Modeli ve Hz. Peygamber Örneği, Ankara: TDV Yayınları, 1995.
• Erkal, Mustafa E. v.dğr., Ansiklopedik Sosyoloji Sözlüğü, İstanbul: Der Yayınları, 1997.
• Fichter, Joseph H. Sosyoloji Nedir (çev. Nilgün Çelebi), Ankara: Anı Yayıncılık, 2016.
• Günay, Ünver. Din Sosyolojisi, İstanbul: İnsan Yayınları, 2014.
• Hadislerle İslam, Ankara: DİB Yayınları, c. 1-7, 2014.
• Horozcu, Ümit, “Ruh Sağlığı ve Din” (edt. Mustafa Doğan Karacoşkun, Din Psikolojisi El Kitabı) Ankara: Grafiker Yayınları, 2017.
• Hökelekli, Hayati, “İslam’ın İnsan Görüşü Işığında İşçi Hakları”, Türkiye Diyanet Vakfı, İslam’da İnsan Modeli ve Hz. Peygamber Örneği, Ankara: TDV Yayınları, 1995.
• İbn Ebu Şeybe, Ebu Bekir Abdullah b. Muhammed b. Ebi Şeybe İbrahim el-Absi el- Kufi, el-Musannef, I-XVI, Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 2004.
• İbn Mace, Muhammed b. el-Kazvini, Sünen, Beyrut: Daru’l-Fikr, 2003.
• İbn-i Haldun, Abdurrahman bin Muhammed bin Haldûn Hadramî, Mukaddime (çev. Halil Kendir), Ankara: Yeni Şafak, 2004.
• İmam Nevevî, Riyazü’s-Salihin Peygamberimizden Hayat Ölçüleri (ter. ve şerh, M. Yaşar Kandemir ve dğr.), İstanbul: Erkam Yayınları, 2017.
• Kandemir, M. Yaşar, Örneklerle İslam Ahlakı, İstanbul: Nesil Yayınları, 1986.
• Kirman, M. Ali, Din Sosyolojisi Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2011.
• Kurt, Abdurrahman, Din Sosyolojisi, Bursa: Sentez Yayıncılık, 2019.
• Kutup, Muhammed, İslam’da Terbiye Metodu ve Ahlak Sistemi (trc. Ali Özek) İstanbul: Hisar, 1971.
• Malik b. Enes, Ebu Abdillah Malik b. Enes b. Ebi el-Asbahi el-Yemeni, el-Muvatta, Beyrut, Lübnan: Muessesetu’r-Risale, 2013.
• Muhiddin-i Nevevî, Riyazü’s-Salihin ve Tercemesi (çev. Kıvamüddin Burslan-Hasan Hüsnü Erdem), Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, y.y.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyn Müslim b. El-Haccac, Sahih, Daru’l-Fikr, Beyrut, Lübnan, 2003.
• Nesai, Ebu Abdurrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali, es-Sünen, Riyad: Daru’l-Hadara, 2015.
• Öz, Ahmet, Kur’an’ın Önerdiği Vasat Ümmet, İstanbul: Çıra Yayınları, 2011.
• Öz, Nedim, Ailenin Çözülmesi Süreci Olarak Boşanma Olgusu ve Din: Sosyolojik Bir Yaklaşım, Ankara: İlahiyat Yayınları, 2019.
• Paçacı, İbrahim, “Ef’al-i Mükellefin”, Fikret Karaman v.dğr, Dini Terimler Sözlüğü, İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2009.
• Paçacı, İbrahim, “Ehliyet”, Fikret Karaman v.dğr, Dini Terimler Sözlüğü, İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2009.
• Paçacı, İbrahim, “Mükellef”, Fikret Karaman v.dğr, Dini Terimler Sözlüğü, İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2009.
• Suyuti, Ebu’l-Fazl Celalüddin Abdurrahman b. Ebi Bekr b. Muhammed el-Hudayrı eş-Şafii, el-Cami’u-Sağır min Hadisi’l-Beşiri’n-Nezir, I-II, Beyrut: Lübnan, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2004.
• Şerif, Muzaffer, Sosyal Kuralların Psikoloji (çev. İsmail Sandıkçıoğlu), İstanbul: Alan Yayıncılık, 1985.
• Tirmizi, Muhammed b. İsa, Sünen, Riyad: Daru’l-Hadara, 2015.
• Uludağ, Süleyman, İslam’da Emir ve Yasakların Hikmeti, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1989.
• Zehra, Muhammed Ebu, İslamda Sosyal Dayanışma (çev. E. Ruhi Fığlalı-Osman Eskicioğlu), İstanbul: Yağmur Yayınları, 1976.