ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE BOŞ ZAMANI GEÇİRME ALIŞKANLIKLARI VE SOSYAL MEKÂNLAR: MERSİN ÖRNEĞİ

Yıl 2018, Sayı: 31, 345 - 359, 13.04.2018

İbrahim Bozkurt , Nazlı Geylani

https://doi.org/10.30794/pausbed.414977

Cited By: 2

Öz

Türkiye’de yaşanan modernleşme projesinin
boyutları, 19. yüzyılın ortalarından itibaren gerçekleşmeye başlamıştır. Ama
bunun radikal bir modernleşme projesi olarak uygulanması ve önceden temelleri
atılan veya düşünülen birçok yenilik hareketinin adının konulup geliştirilmesi Cumhuriyet
Türkiye’sine geçişle birlikte olmuştur. Cumhuriyet’in getirdiği yenilikler
sadece siyasal alanla ve ekonomiyle sınırlı kalmamıştır. Bu dönemde toplumsal
yaşam, gündelik hayat ve gündelik hayatın odağında olan boş zaman dilimi üzerinde
de Tanzimat’tan beri süregelen kısmî modernleşme sürecinin tam bir kararlılıkla
uygulandığı görülmüştür.

19. yüzyıldan itibaren Türkiye’de yaşanan bu değişim ve dönüşümlerin
belki de en somut göstergeleri kentlerde ve kentlerdeki yaşamda izlenmiştir.
1800’lü yılların ortalarından itibaren başlayan kentleşme süreci, Mersin’i 19.
yüzyılda önemli değişimler geçiren pek çok Osmanlı kentinden
farklılaştırmıştır. Çünkü Mersin, birçok Osmanlı kentinin geleneksel yapısına
modern unsurların eklendiği bir dönemde gelişmiş ve modernleşme süreci burada yepyeni
bir kentin oluşumunu gerçekleştirmiştir. Bu çalışmada sözü edilen yeni oluşumun
yani modernleşmenin, Mersin özelinde boş zaman algısına yansıması ele
alınacaktır. Ayrıca bu zamanın hangi mekânlarda tüketildiğine yer verilecek; böylelikle
boş zaman algısının Mersin’deki görünümü incelenmiş olacaktır. Dolayısıyla 1923-1950
yılları arasında kentte gündelik hayat içerisinde yer alan ve insanların boş
zamanlarını geçirdikleri mekânlara ve eğlence anlayışlarına da değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Modernleşme, Cumhuriyet, Mersin, Boş Zaman, Sosyal Mekânlar

Kaynakça

• Resmi Yayınlar C.H.F. Halkevleri Talimatnamesi, Hâkimiyeti Milliye Matbaası, 1932. Halkevlerinin Doğuşu, Halkevi Genel Merkezi Yayını, Ankara 1971. Sözlü Tarih Görüşmeleri DENİZHAN, Fethi, Mersin, 19.04.2011. DEVELİ, Şinasi, Mersin, 20.04.2011, 27.04.2011, 04.05.2011. GÜRLER, Zeki, Mersin, 30.05.2012. NASİF, Lina, Mersin, 07.06.2011. OKTAR, Turgay, Mersin, 11.04.2012, 23.05.2012. ÖZGÜR, Hüsniye, Mersin, 05.05.2011. TOROĞLU, Atilla, Mersin, 22.05.2012. TOROĞLU, Şarman, Mersin, 22.05.2012. YILDIRAN, Hüseyin, Mersin, 19.04.2011.
• Koleksiyonlar Ali Murat Merzeci Arşiv ve Koleksiyonu.
• Kitap, Makale ve Tezler Aktaş, G. (2017). “Kadın Açısından Kente İlişkin Mekân Pratikleri”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 27, s. 136-149. https://www.journalagent.com/pausbed/pdfs/PAUSBED-43154-RESEARCH_ARTICLE-AKTAS.pdf. Erişim Tarihi: (20.11.2017) Atalay, A. (2004). Spor Medya ve Serbest Zaman, Beta Yayınları, İstanbul. Bammel, G. ve Bammel, L. L. (1996). Leisure and Human Behavior, W. C.Brown, Dubuque, Iowa. Baykara, A. (2006). İki Savaş Arası (1856-1877) İstanbul’da Gündelik Hayat. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi. Blackshaw, T. (2010). Leisure, Routledge, London. Bozkurt, İ. (2012). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Mersin Tarihi (1847-1928), Mersin Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Mersin. Bozkurt, B.ve Bozkurt, İ. (2016). “Mersin Halkevinin Kuruluşu ve Tarihsel İşlevi”, Tarih Okulu Dergisi, Cilt 9, Sayı 27, s.369-421. Develi, Ş. (1993). “Eski Mersin’den Esintiler”, Mozaik Dergisi, Sayı 12,s. 4-35. Develi, Ş. (2007). Eski Mersin’de Yaşam, Avcı Ofset, Mersin. Develi, Ş. (2008). Dünden Bugüne Mersin, Mersin Büyükşehir Belediyesi Yayınları, Mersin. Develi, Ş. (2008). “Mersin’de Bir Kıraathane (Ziya Paşa Kıraathanesi)”. İçel Sanat Kulübü Dergisi, Sayı 157, s.7. Ersoy, U. (1997). Bir Zamanlar Mersin’de, Evrim Yayınları, İstanbul. Faroqhi, S. (2011). Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam, Ortaçağdan Yirminci Yüzyıla, (Çev: E. Kılıç), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul. Geylani, N. (2012). 1923-1950 Yılları Arasında Mersin’de Gündelik Hayatın ve Sosyal Mekânların Dönüşümüne Yönelik Bir Sözlü Tarih Çalışması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi. İçel-Mersin Atatürk Evi Müzesi, Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı, Erişim Tarihi: (05.11.2017) http://www.kultur.gov.tr/TR,96369/icel---mersin-ataturk-evi-muzesi.html. Khan, A.D. (1997). “Leisureandrecreationamongwoman of selectedhill-farming families in Bangladesh.” Journal of Leisure Research, Sayı 29, s. 5-20. Lewis, B. (1996). Modern Türkiye’nin Doğuşu. (Çev: M. Kıratlı), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara. Lewis, R. (1973). Osmanlı Türkiye’sinde Gündelik Hayat. (Çev: M. Paroy), Doğan Kardeş Yayınları, İstanbul. Öztürk, S. (2009). “ ‘Kültür Emperyalizmi’ ve ‘Modernleşme’ Kuramları Açısından Türkiye’de Sinema Üzerine Notlar (1896-1939)”, Kebikeç, Sayı 27, s.157- 158. Sevil, T. (2012). “Boş zaman ve Rekreasyon: Kavram ve Özellikler”, Boş Zaman ve Rekreasyon Yönetimi,( Ed. S. Kocaekşi), Anadolu Üniversitesi Yayını, Eskişehir. Tercüman, Ç. (2015). “Erken Cumhuriyet Dönemi Romanında Sinemanın İzleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Türkiyat Mecmuası, Sayı 25, s. 235-252. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/173163 . Erişim Tarihi: (18.11.2017) Thompson, E. P. (2004).İngiliz İşçi Sınıfının Oluşumu, İletişim Yayınları, İstanbul. Torkildsen, G. (2005). Leisure and recreation management, Taylor and Francis Group, Routledge. Tunca, E. (2010). “Sinemamızın Umutlu Tarihi”, Türk Sinemasında Yerli Arayışlar, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara, 13-32. Türkkahraman, M. (2006). Toplum ve Temel Toplumsal Kurumlar, Kurumlar Sosyolojisine Giriş, Alp Yayınevi, Ankara. Ünlü, T.S. (2007). 19. Yüzyılda Mersin’in Kentsel Gelişimi.( Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi. Ünlü, T.S., ve Ünlü, T. (2009). İstasyondan Fener’e Mersin, Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Yayınları, Mersin. Yavi, E. ve Yavi N. (1998). Türkiye Cumhuriyeti’nin 75. Yılında İçel, İçel Valiliği Türk Basın ve Basım Yayınları, Ankara. Yeşilkaya, N.G. (1999). Halkevleri: İdeoloji ve Mimarlık, İletişim Yayınları, İstanbul. Yiğit, R. (2001). Mersin Halkevi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi. Vaux, A. (1998). Social Support, Theory, Research and Intervention, Praeger, New York. Yorulmaz, Ş. (2002). “19.yy.da Doğu Akdeniz’de bir Osmanlı Liman Kenti Olarak Gelişen Mersin’de Yabancı Tüccarların Rolü ve Mersin’de Levanten Kültürü”, 19.Yüzyılda Mersin ve Akdeniz Dünyası Kolokyumu, Mersin Üniversitesi Yayınları, 2-14.