Ermenistan’da Okutulan Sekizinci Sınıf Tarih Ders Kitabının Derlem Temelli Söylem Analizi

Yıl 2024, Sayı: 49, 119 - 139, 27.08.2024

Ercan Cihan Ulupınar

Öz

Bu çalışmada Ermenistan Cumhuriyeti Eğitim, Bilim, Kültür ve Spor Bakanlığının onayı ile sekizinci sınıfta okutulan “Ermenilerin Tarihi” («Հայոց պատմություն») adlı ders kitabında üretilen tarihî ve siyasi söylemleri dilbilimsel açıdan incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda derlem temelli söylem analizi yöntemi kullanılmıştır. İncelenen ders kitabında ilk olarak en çok kullanılan kelimeler; ikinci olarak “savaş” ve “düşman” kelimeleri ve bu kelimelerin eş, yakın ve zıt anlamlılarının sıklıkları tespit edilmiştir. Üçüncü aşamada en sık kullanılan tarihler saptanmıştır. Son olarak Ermeniler dışındaki halklara gönderme yapan kelimelerin analizi yapılmıştır. “Öteki” bağlamında “Türk” ve “Osmanlı” kelimeleri ve bu kelimelerden türeyen farklı kelimeler bağlamlı dizinlerden örnekler ile gösterilmiştir. İncelenen ders kitabında en sık kullanılan kelimeler arasında “Türk” kelimesinin olması dikkat çekmektedir. 1917 ve 1918 tarihlerine odaklanan ders kitabında “savaş” anlamındaki kelimelerin “barış” anlamındaki kelimelere göre daha fazla kullanıldığı görülmüştür. Bağlamlı dizinler incelendiğinde ise “Türk” ve “Osmanlı” kelimelerinin olumsuz imge oluşturacak kelime türleri ile sistemli bir şekilde kullanıldığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim Materyali, Ermenilerin Tarihi, Osmanlı Devleti, "Öteki", Türkler

Corpus-Based Discourse Analysis of the Eighth Grade History Textbook Used in Armenia

Öz

This study aims to examine the historical and political discourses in the textbook titled “History of Armenians” («Հայոց պատմություն») used in the eighth grade with the approval of the Ministry of Education, Science, Culture and Sports in the Republic of Armenia. The study uses a corpus-based discourse analysis method for this purpose. In the textbook it examines, the study first determines the most used words, and, secondly, the words “war” and “enemy” and the frequencies of the synonyms, near-synonyms and antonyms of these words. At the third stage, it determines the most frequently used dates. It lastly analyzes the words that refer to peoples other than the Armenians. The study discusses the words “Turk” and “Ottoman” in the context of “the other”, different words derived from the afore-mentioned two words with examples from concordances. It is noteworthy that the word “Turk” is among the most frequently used words in the textbook. In the textbook, which focuses on the dates of 1917 and 1918, it can be seen that words meaning "war" are used more than words meaning “peace”. When concordances were examined, the study determines that the “Turkish” and “Ottoman” words are used systematically with word types that create negative images.

Anahtar Kelimeler

Educational Material, Armenian History, Ottoman State, “Other”, Turks

Kaynakça

• “Հայո՞ց, թե՞ Հայաստանի պատմություն”. Ազատություն Ռադիոկայան, June 5, 2024, https://www.azatutyun.am/a/32788551.html.
• Chan, Hang and Hiu Ngai Jessica Cheuk. “Revisiting The Notion of ESL: A Corpus-Based Analysis of English Textbook Instructional Language.” Ampersand 7 (2020): 1-10, accessed December 28, 2020.
• Çomu, Tuğrul. “Video Paylaşım Ağlarında Nefret Söylemi: Youtube Örneği”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012.
• Durna, Tezcan ve Çağla Kubilay. “Söylem Kuramları ve Eleştirel Söylem Çözümlemeleri”. Medyadan Söylemler, der. Tezcan Durna. İstanbul: Libra Yayıncılık, 2010.
• Elbirlik, Tolga ve Ferhat Karabulut. “Söylem Kuramları: Bir Sınıflandırma Çalışması”. Dil Araştırmaları 9, no. 17 (2015): 31-50, https://dergipark.org.tr/tr/pub/dilarastirmalari/issue/59738/867745, accessed January 26, 2021.
• Fairclough, Norman. Discourse and Social Change. Cambridge: Polity Press, 1992.
• Frendo, Henry. Tarih Öğretiminde Çoğulcu ve Hoşgörülü Bir Yaklaşıma Doğru. Prepared by Özgür Sevgi Göral. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, 2003.
• Günay, V. Doğan. Söylem Çözümlemesi. İstanbul: Papatya Yayınları, 2013.
• Helsloot, Niels, Tony Hak. “Pêcheux's Contribution to Discourse Analysis”. Qualitative-Research.net, http://www.qualitative-research.net/index.php/fqs/article/view/242, accessed January 26, 2021.
• Kocaman, Ahmet. “Dilbilim Söylemi,” Söylem Üzerine, prepared by Ahmet Kocaman. Ankara: ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayınları, 2003.
• Leung, Ray C.H. “A Corpus-Based Analysis of Textbooks Used in the Orientation Course for Immigrants in Germany: Ideological and Pedagogic Implications”. Journal of Language and Cultural Education 4, no. 3 (2016): 154-177. https://content.sciendo.com/view/journals/jolace/4/3/article-p154.xml?language=en, accessed December 28, 2020.
• Meyer, Michael. “Between Theory, Method, And Politics: Positioning of the Approaches to CDA”. Methods of Critical Discourse Analysis, ed. Ruth Wodak and Michael Meyer. London: Sage, 2001.
• Oktar, Lütfiye. “Bilimsel Söylem ve Toplumsal Değişim”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İngiliz Dilbilimi Bölümü Yayınları, Ankara, 2001.
• Özer, Ömer. Haber Söylem İdeoloji, Eleştirel Haber Çözümlemeleri. Konya: Literatür, 2011.
• Pingel, Falk. Ders Kitaplarını Araştırma ve Düzeltme Rehberi. Translated by Nurettin Elhüseyni. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, 2004.
• Şenödeyici, Özer. “Üslûp Araştırmaları Açısından Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlük Çalışmaları Nâilî Örneği”. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature 3, no. 1 (2017): 282-306, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/277185, accessed January 26, 2021.
• Sinclair, Stéfan and Geoffrey Rockwell. “Voyant Tools”. Voyant-Tools.org, https://voyant-tools.org/?panels=corpusterms%2Creader%2Ctrends%2Csummary%2Ccontexts&corpus=c1318cceb5eb5be75db658d1ed899334, accessed February 11, 2023.
• Toruk, İbrahim ve Rengim Sine. “Haber Söylem Üretimindeki İdeolojik Etki: Wikileaks Haberleri.” Türkiyat Araştırmaları Dergisi, no. 31 (2012): 351-378, https://dergipark.org.tr/tr/pub/sutad/issue/26302/277195, accessed January 4, 2021.
• Wirth, Laurent. Tarihin Kötüye Kullanımı. Translated by Nurettin Elhüseyni. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, 2003.
• Yıldız, Funda Uzdu ve V. Doğan Günay. “Yazınsal Söylemin İdeolojik Boyutu”. Synergies-Turquie, no. 4 (2011): 153-167, https://gerflint.fr/Base/Turquie4/yildiz.pdf, accessed January 26, 2021.
• Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi (Turkish Council of Higher Education Thesis Centre), https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/, accessed December 26, 2022.
• Իրավական ակտերի նախագծերի հրապարակման միասնական կայք, Հայաստանի հանրապետության կառավարության 2010 թվականի ապրիլի 8-ի N 439-ն որոշման մեջ փոփոխություն կատարելու մասին. https://www.e-draft.am/projects/6771, accessed June 5, 2024.
• Մելքոնյան, Աշոտ, Արամ Սիմոնյան, Արամ Նազարյան, Հակոբ Մուրադյան. Հայոց պատմություն: Դասագիրք 8–րդ դասարանի համար. Երևան. «Զանգակ» հրատ., 2013.