Azərbaycan Muğami və Özbək Şaşmakomunun Müqayisəli Tədqiqi Məsələləri

Yıl 2016, Cilt: 4 Sayı: 2, 1205 - 1210, 15.08.2016

Gülnar Verdiyeva

Öz

Hər bir xalqda şifahi ənənəli professional musiqi sənəti qorunaraq, gələcək nəsillərə

ötürülür. Azərbaycan muğamı, Özbək-tacik şaşmakomu ümumi bir kökdən qidalanaraq,

ümumilikdə Şərq musiqisinin bünövrəsini təşkil edir. Eyni zamanda, bunların hər birinin

özünəməxsus inkişaf tarixi, ifaçılıq üslub xüsusiyyətləri vardır. Hər bir xalqda şifahi ənənəli

professional musiqi sənəti qorunaraq, gələcək nəsillərə ötürülür. Elmi tədqiqatlarda muğam,

məqam, makam mədəni-tarixi kontekstdə şərh olunur, hər bir halda makam sisteminə əsaslanır,

melodik və ritmik xüsusiyyətləri ilə, ifaçılıq tərzi ilə diqqəti cəlb edir. Muğamların oxunması bir

yaradıcılıq prosesi olub, ifaçının – yaradıcının ədəbi, fəlsəfi, estetik yanaşma tərzini özündə

cəmləşdirir. Şərqdə inkişaf etmiş digər şifahi ənənəli musiqi janrların əsasını ciddi modal

struktur, məqam/makam sistemi təşkil edir. Ayrı-ayrı regionlarda müxtəlif cür adlandırılsa da

(muğam, məqam, makam, mukam), mahiyyətcə, eyni mənanı kəsb edir və iri həcmli silsilə

şəkilli vokal-instrumental musiqi əsəri kimi yozulur.

Anahtar Kelimeler

muğam, şaşmakom, şifahi ənənələr, modal struktur, silsiləvi forma

Kaynakça

• 1.Hacıbəyli Ü. Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları. Bakı, 2010. http://musbook.musigi-dunya.az/az/history_inf.html 2. Джумаев А. Отражение взаимосвязей профессиональной музыки устной традиции Ближнего и Среднего Востока в средневековых письменных источниках. // Традиции музыкальных культур народов Ближнего, Среднего Востока и современность. М., Сов.композитор, 1987. с.164-168. 3. Вызго Т. К вопросу об изучении макомов. // История и современность. Проблемы музыкальной культуры народов Узбекистана, Туркмении и Таджикистана. М., Музыка, 1972. с.387-413. 4. Сайгун А. Основные принципы выразительности в музыке Среднего Востока. // Музыка народов Азии и Африки. II выпуск. М., Сов.композитор, 1973. с.326-331. 5. Zöhrabov R. Muğam. Bakı, 1991. 219 s.