Kütüphȃne-yi Mûsikȋ’den Tedrȋsȃt-ı Mûsikȋ Adlı Eserin Kısm-ı Evvel Bölümünün Latinizasyonu ıe İncelenmesi

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 3, 1758 - 1768, 15.12.2017

Talha Günaydın

Öz

1826’da Sultan II. Mahmud’un Yeniçeri Ocağı’nı kaldırmasıyla 19.yüzyılda yenilikçi akım hareketleri başlamıştır. Bu hareketlerden mûsikî de etkilenmiş olup sistem ve metod değişimleri gerçekleşmiştir. Mehter’den Bando’ya geçiş amacıyla kurulan Muzıka-yi Hümâyun, ilk mûsikî talimlerine 1827 yılında başlamıştır. mûsikî eğitimi için yurt içinden ve yurt dışından hocalar tayin edilmiştir. İlk zamanlarda İtalyan ekolünün temsilcileri olan hocalar ders vermekteyken devam eden yıllarda eğitim sistemi yerini Fransız ekolüne bırakmıştır. II. Meşrutiyet dönemine yakın yıllarda Fransız ekolü dairesinde M. Zâtî Arca, Saffet Atabinen ve Zeki Üngör’ün şeflik yaptığı yıllarda mûsikî eğitimi çok daha sistemli bir şekilde yürütüldüğü bilinmektedir. Bu Makalede Muzıka-yi Hümâyun muallim muâvini Mehmed Zâtî Arca tarafından kaleme alınmış olan “Kütüphȃne-yi Mûsikȋ’den Tedrȋsȃt-ı Mûsikȋ” adlı eserin latinizasyonu üzerinden incelenmesi yer almaktadır. Kitabın oldukça hacimli olması ve temel özelliklerinin bu bölümde yer alması hasebiyle sadece kısm-ı evvel bölümü ele alınmaktadır. Eser günümüzde kullanılan nota sistemini temel alarak mûsikî eğitimi vermesi açısından önem arz etmektedir. Bu makalede eserin günümüz literatürüne kazandırılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Enderun, Muzıka-yi Hümâyun, Mûsikî Eğitimi, Maârif Nezareti, Zâtî Arca

Kaynakça

• Arca, M. Z. (1912/1913). Kütüphȃne-yi Mûsikȋ’den Tedrȋsȃt-ı Mûsikȋ, İstanbul: Mahmut Bey Matbaası. Atatürk Üniversitesi Merkez Kütüphanesi, Seyfettin Özege Koleksiyonu No: 0115932 Yer: 8053 SÖ 1328, 1912/1913 Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Maârif Nezâreti, Tedrîsât-ı Tâlîye Dairesi, 1/30. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Maârif Nezâreti, Tedrîsât-ı Tâlîye Dairesi, 497/40. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Maârif Nezâreti, Tedrîsât-ı Tâlîye Dairesi, 498/40. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Maârif Nezâreti, Tedrîsât-ı Tâlîye Dairesi, 499/59 Baykal, İ. H.(1953). Enderûn Mektebi, İstanbul: İstanbul Fetih Derneği Neşriyatı. Erdoğdu, T. (1996). “Maârif-i Umûmîyye Nezareti Teşkilatı”, Ankara Üniv. Siyasal Bilgiler Dergisi,c.51, 247-285. Gazimihal, M. R. (1955). Türk Askeri Mızıkaları Tarihi, İstanbul: Maârif Basımevi. Hasan Tahsin. (1906). Gülzâr-ı Mûsikî, İstanbul: Şirket-i Mürettebiye Matbaası. Koçak, B. (2010). “Mehmet Zâtî Arca ve Türk Müzik Eğitimindeki Yeri”, Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, IV, 42-47. Neyzen Kâmi Bey. (1888). İrâe-i Mûsikî, İstanbul: Cemal Efendi Matbaası. Oransay, G. (1965). Batı Tekniğiyle Yazan 60 Türk Bağdar, Ankara: Küğ Yayını. Özalp, M. N. (2000). Türk Mûsikîsi Tarihi I, İstanbul: MEB Yayınları. Özden, E; Toker, H. (2010). “Osmanlı’da Müzik Eğitimi”, IX. Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu Bildirisi, Marmara Üniversitesi, 309-322. Özden, E. (2013). Osmanlı Maârifinde Mûsikî. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Özden, E. (2013). “Osmanlı Maârifi’nde Okutulan Mûsikî Kitapları”, Rast Müzikoloji Dergisi, I, 78-104. Özden, E. (2014). “Osmanlı Maarifinde Mûsikî -1”, Rast Müzikoloji Dergisi, II, 89-107. Özden, E. (2015). Arşiv Belgeleriyle Dârülelhân, İstanbul: Dört Mevsim Yayınları. Özden, E. (2015). Osmanlı Maârif’inde Mûsikî, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Özden, E; Torun, S. (2016). “İstanbul Türk Millî Mûsikî Cemiyeti ve Talimatnâmesi”, Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl:3, Sayı:7, 26-38. Sahivzâde M. Şevket Bey. (1916). Telhis-i Mûsikî, İstanbul: Asaduryan Matbaası. Toker, H. (2016). Elhân-ı Aziz Sultan Abdülaziz Devrinde Sarayda Mûsikî, Ankara: TBMM Basımevi. Tuğlacı, P. (1986). Mehterhâne'den Bando'ya - Turkish Bands of Past and Present, İstanbul: Cem Yayınevi. Uslu, R. (2010). Selçuklu Topraklarında Müzik: (Hoca Ahmed Yesevîʹden Hz. Mevlânaʹya Kitap-CD), Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. Uz, K. (1896). Mûsikî, İstanbul: Mahmut Bey Matbaası. Uzunçarşılı, İ. H. (1977). “Osmanlılar Zamanında Sarayda Mûsikî Hayatı”, Belleten, c.XLI, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 161, 79-114.