An examination of the performance of the funeral Nawba, one of the forms of Turkish religious music: the case of Aleppo

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 1, 55 - 73, 30.03.2023

Safiye Şeyda Erdaş

https://doi.org/10.12975/rastmd.20231113

Öz

Until the last century, Nawba was one of the most active musical forms in Turkish religious music. However, its execution within the borders of Turkey in the post-Republic period was forgotten over time. On the other hand, it continues to be performed in geographies belonging to the same civilization outside Turkey's borders. This study aims to present and examine an example of Nawba, which is a form of performance that is rooted in the past. It is known for being performed in a certain place, but this time examples of Nawba will be discussed in motion and outdoors. How the funeral Nawba is performed is the main challenge of this research. In this research, the video recording of Ibrahim al-Kayali's funeral Nawba, which took place in Aleppo in 2011, was examined. First of all, it was determined how many chapters of the Nawba were performed and which works were read. After the literature review on the Nawba, and especially the funeral Nawba, the live performance recording was examined in the light of the available information. Shuguls read in Nawba have been determined and, as far as the recording allows, they have been included in the notes and presented in the study. Thus, an exemplary report of the funeral Nawba was presented. As a result of the examination, I see that this Nawba comprises seven chapters. This division has been made based on the Tashif text and Kerte. This Nawba performance is different from other Nawba performances. In addition to learning about the existence of common compositions, the knowledge that the funeral Nawba was performed in Istanbul in the past and that this tradition has survived to the present day in Aleppo increases the examples and evidence of the relationship between these two centers. As a result, by considering and examining an example of the funeral Nawba, the question of how this form was performed was answered, and an important contribution was made to the studies in the field by making an examination of the Ottoman music culture and Ottoman cultural heritage. In the next studies, methods of performing the Nawba in different geographies can be examined and comparisons can be made with studies of the performance of the Nawba. Thus, the Nawba form gains richness with increasing examples in terms of definition and content. In addition, new works on Ottoman music culture emerged in different repertoires.

Anahtar Kelimeler

Nawba, Funeral Nawba, Rifai, Aleppo, Turkish Religious Music

Türk din musikisi formlarından cenâze nevbesi icrasının incelenmesi: Halep örneği

Öz

Nevbe, Türk Din Musikisinde son yüzyıla kadar en aktif icra edilen formlardan biriydi. Fakat Cumhuriyet sonrası dönemde Türkiye sınırları içerisinde icrası zamanla unutulmuştur. Buna karşılık Türkiye sınırları dışında aynı medeniyete mensup coğrafyalarda icrasına devam edildiği görülmektedir. Bu çalışmada icra olarak geçmişte kalmış bir form olan nevbeye dair bir örneğin sunulması ve incelenmesi amaçlanmaktadır. Daha çok belirli bir mekânda icra edildiği bilinmekte olan nevbe bu kez hareket halinde ve dış ortamda bir örnek üzerinden ele alınacaktır. Cenaze nevbesinin nasıl icra edildiği sorusu bu araştırmanın ana problemi olarak belirlenmiştir. Bu araştırmada 2011 yılında Halep’te gerçekleşen İbrahim el-Keyyâli’nin cenaze nevbesine ait video kaydı incelenmiştir. Öncelikle nevbenin kaç fasılda icra edildiği ve hangi eserlerin okunduğu tespit edilmiştir. Nevbeye ve özellikle cenaze nevbesine dair yapılan literatür taramasının ardından eldeki bilgiler ışığında canlı performans kaydı değerlendirilmiştir. Okunan şuğuller kayıt elverdiği ölçüde tespit edilmiş, notaya alınmış ve çalışma içerisinde sunulmuştur. Böylece cenaze nevbesine dair icra edilmiş örnek bir repertuvarın sunulması amaçlanmıştır. Yapılan inceleme sonucu bu nevbenin yedi fasıldan müteşekkil olduğu görülmektedir. Bu bölümlendirme Tashîf metnine ve Kerte’ye binaen yapılmıştır. Bu nevbe icrasının diğer nevbe icralarından farklı olduğu gözlemlenmiştir. Cenaze nevbesinin İstanbul’da geçmiş dönemlerde icra edilmiş olduğu bilgisi, Halep’te bu geleneğin günümüze kadar ulaşması ve buna ilave olarak ortak bestelerin varlığını öğrenmek bu iki merkez arasındaki ilişkiye dair örnek ve delilleri çoğaltmaktadır. Sonuç olarak cenaze nevbesine dair bir örneğin ele alınması ve incelenmesi ile bu formun nasıl icra edildiği sorusu cevaplanmış, Osmanlı müzik kültürü ve mirasına yönelik bir inceleme yapılarak alandaki çalışmalara önemli bir katkı sunulmuştur. Bundan sonraki çalışmalar için farklı coğrafyalarda nevbenin icra ediliş şekli incelenerek, nevbe icrası üzerine yapılmış çalışmalarla karşılaştırmalar yapılabilir. Böylece nevbe formu tanım ve içerik olarak artan örnekleri ile zenginlik kazanmış olacaktır. Ayrıca farklı repertuvarlarda Osmanlı müzik kültürüne dair yeni eserler ortaya çıkmış olacaktır.

Anahtar Kelimeler

cenaze nevbesi, nevbe, Rifâî, Türk din musikisi, Halep

Kaynakça

• Adorno, T. W. & Horkheimer, M. (2010). Sosyolojik açılımlar, sunular ve tartışmalar (M. S. Durgun & A. Gümüş, Çev.). BilgeSu Yayıncılık.
• Agayeva, S. (2007). Nevbe. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (33/37-38). TDV Yayınları.
• Alosh, H. (2016). Batıncıkî Zâviyesi Mevlid-i Nebî video kaydı. Halep. https:// www.youtube.com/watch?v=_R8wI9 kz8yk&list=PLpKIIJkmCzMjwEaz3Qw- hNhqe2MQvbOPn&index=6
• Devellioğlu, F. (2002). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lûgat. Aydın Kitabevi.
• Erdaş, S. Ş. (10 Ekim 2022). Mevlid-i Nebî video kaydı. Bursa.
• Erdaş, S. Ş. (2022). Türk Din Mûsikîsinde nevbe formu ve Keyyâlîyye Tarîkindeki icrasının incelenmesi. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 26, 101-120.
• Ergun, S. N. (1943). Türk musikisi antolojisi: dini eserler. İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Keyyâlî, H. (2011). İbrahim Keyyâlî’nin Cenâze Nevbesi video kaydı. Halep.
• Keyyâlî, H. (26 Mart 2022). Nevbe üzerine kişisel görüşme. Tekirdağ.
• Keyyâlî, M. B. (7 Kasım 2021). Nevbe üzerine kişisel görüşme. Bursa.
• Koç, M. (2021). Revnakoğlu’nun İstanbulu; Fatih. Fatih Belediyesi.
• Müslimani, İ. (16-18 Mayıs 2022). Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Antakya Devlet Konservatuvarı “19. ve 20. yüzyılda Orta Doğu’da Osmanlı müzik kültürü” başlıklı sempozyumda nevbe üzerine yapılan görüşmeler. Hatay.
• Pakalın, M. Z. (1993). Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Revnakoğlu, C. S. (2003). Eski sosyal hayatımızda tasavvuf ve tarikat kültürü (haz. Bayın, M. D. – Dervişoğlu, İ.). Kırkambar Kitaplığı.
• Sâmi Ş. (1989). Kamûs-ı Türkî. Enderun Kitabevi.
• Sevil, H. (2017). Keyyâlî Nevbe icrası video kaydı. İstanbul, Eyüp.
• Topaloğlu, B.- Karaman H. (1980). Arapça Türkçe yeni kâmus. İstanbul.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. baskı). Seçkin Matbaacılık.