Derin Yeraltı Kömür Madenlerinde Metan Drenaj Etkinliğinin İncelenmesi: Örnek Bir Uygulama

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 173 - 189, 31.12.2024

Ergin Kahraman , Salih Tire

https://doi.org/10.53501/rteufemud.1569804

Öz

Artan hammadde talebi ve yüzeye yakın madenlerin tükenmesi, kömür madenciliğinde daha derinlere inilmesini ve mekanize sistemlerle üretim hızının artırılmasını zorunlu hale getirmiş, bu da metan emisyon oranlarının yükselmesine yol açmıştır. Kömür içerisinde bulunan bu tür yanıcı gazlar, madencilik operasyonlarının güvenlik süreçlerini doğrudan etkilemekte olup, özellikle metan gazı, yeraltı kömür madenciliğinde temel bir tehlike kaynağıdır. Ocak güvenliğinin sağlanabilmesi için metan gazının etkin bir şekilde kontrol altına alınması büyük önem taşımaktadır. Hazırlık ve üretim aşamalarında oluşan metan gazının çalışma ortamına karışmadan güvenli bir alana veya yeryüzüne yönlendirilmesi (metan drenajı) kritik bir faaliyettir. Bu çalışmada, metan gazının etkin ve güvenli yönetimi için alınması gereken önlemler belirlenmiş, Polyak Eynez A.Ş.’de derin kömür madeninde uygulanan metan drenaj sistemi analiz edilerek teknik değerlendirmeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

metan drenajı, maden havalandırması, yeraltı kömür madenciliği

Kaynakça

• Aydın, G., Karakurt, İ. (2009). Yeraltı kömür damarlarından üretilen metanın kullanım teknolojileri. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 5(1), 129-136. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pajes/issue/20510/218352
• Aydın, G., Kesimal, A. (2007). Kömür madenciliğinde metan drenajının uygulanabilirliğinin araştırılması. Madencilik, 46 (4), 11-20.
• Cliff, D., Rowlands, D., Sleeman, J. (2004). The Green Book - Spontaneous Combustion in Australian Coal Mines., Project Number: C18013, Queensland, Avustralya, 166s.
• ÇSGB (2016). Yeraltı Kömür Madenlerinde Sağlık ve Güvenlik-ILO Uygulama Kılavuzu, (Çeviren: Handan Uysal Sabır), ISBN 978-975-455-257-7, Ankara, Türkiye, 335s.
• Erbay, E. (2011). Metan Drenajı-Slovakya, Çin Halk Cumhuriyeti, Çek Cumhuriyeti ve Almanya’ da Metan Drenajı Uygulaması, TTK İş Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığı, Yayın No: 68., Zonguldak, Türkiye, 99s.
• Fişne, A. ve Rend, A.R. (2020). Polyak Eynez Kömür Ocağının Gaz Emisyon Tahmini (Danışmanlık Raporu), İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, 35.
• Kahraman, E., Kayabalı, N. (2022). Ocak İçi Metan Drenaj Sistemi Uygulaması: Polyak Eynez Örneği, Risk Yönetimi Sempozyumu, 29-30 Kasım 2022, Erişim Linki: https://www.youtube.com/watch?v=QzoyR1tQFZU.
• Kahraman, E., Ramazanirend, A. (2023). Yeraltı Madenciliğinde Gaz Kromatografi Kullanımı ve Önemi, 9. Uluslararası Maden Makineleri ve Teknolojileri Kongresi, 13-15 Eylül 2023, İzmir, Türkiye.
• Kutay, O., Öge, İ.F., Tuz, C., Erel, A., Kahraman, E. (2019). Sedimanter Zayıf Kaya Kütlesinde Reçineli Halat Saplamaların Uygulama Parametrelerinin Çekme Dayanımına Etkisi, Türkiye 26. Uluslarası Madencilik Kongresi, 16-19 Nisan 2019, Belek, Antalya, Türkiye.
• Maden İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği (2013). TC Resmi Gazete (Sayı: 28770), Erişim Linki: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/09/20130919-3.htm
• Mücke, G., vd. (Çeviri: Gündüz Yerebasmaz) (1987). Metan Drenajı-Kömür Madenciliği İçin El Kitabı, TTK İnsangücü Eğitim Şube Müd., No:55.
• Neuhauser (2005). Cradle-Mounted Drilling Machine-Operating Manual. Bochum, Almanya.
• Önce, G., Saraç, S. (2001). Madenlerde Havalandırma (2. Baskı), Osmangazi Üniversitesi Maden Mühendisliği Bölümü, Eskişehir, Türkiye, 266s.
• Polyak Eynez Enerji Elektrik San. ve Tic. A.Ş., Metan Drenaj Sistemi Uygulama Prosedürü, 2021, İzmir, 5.
• Szlazak N., Obracaj D., Swolkień J. (2018). Methods of Methane Control in Polish Coal Mines, Proceedings of the 11th International Mine Ventilation Congress. Beijing, China.
• Szlazak, N., Borowski, M., Obracaj, D., Swolkien, J. ve Korzec, M. (2014). Comprasion of methane drainage methods used in polish coal mines. Archives of Mining Sciences, 59 (30), 655-675.