Dünya'da ve Türkiye'de Yoksulluğun Genel Görünümü: 2002 Sonrası Döneme İlişkin Bir İnceleme

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 5, 41 - 79, 30.06.2017

Kemal Çelik , İstiklal Yaşar Vural , Güner Tuncer

Öz

Ekonomi biliminin temel
sorunsalı mevcut kıt kaynaklarla daha iyi bir yaşamı toplum bireylerine
sunmaktadır. Ancak yoksulluk sadece kaynakların kıtlığından değil paylaşımdaki
adaletsizliklerden de kaynaklanmaktadır. Günümüz dünyasında üç milyara yakın
insan Dünya Bankası’nın 3.10 ABD doları olarak belirlenen yoksulluk sınırı
altında yaşarken, iki milyara yakın insan günlük 1.90 ABD doları olan aşırı
yoksulluk sınırının altında yaşam mücadelesi vermektedir. Yoksulluğun şiddetini
hafifletici tedbirlerin alınması toplumsal huzurun da sağlanması açısından tüm
dünyada olduğu gibi Türkiye için de son derece önemlidir. Bu çalışmada yoksulluğun
kavramsal ve kuramsal analizi yapılarak tüm boyutlarıyla ele alınması
hedeflenmiş ve Dünya Bankası, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı ve Türkiye
İstatistik Kurumunun güncel verileri ışığında Dünya’da ve Türkiye’de
yoksulluğun genel görünümü üzerine bir değerlendirme yapılmıştır.  

Anahtar Kelimeler

Yoksulluk, Yoksulluk Profili, İnsani Gelişme

Kaynakça

• Agola, N. O. ve Awange, J. L. (2014), Globalized Poverty and Environment: 21 st Century Challenges and Innovative Solutions, Heildenberg: Springer, London.
• Akalın, Ş. H. vd., (2005), Büyük Türkçe Sözlük, 10 baskı, Türk Dil Kurumu, Ankara.
• Aktan, C. C. ve Vural, İ. Y. (2002), “Yoksulluk: Terminoloji, Temel Kavramlar ve Ölçüm Yöntemleri”, Yoksullukla Mücadele Stratejileri, Coşkun Can, AKTAN (Ed), Hak İşçi Sendikaları Konfederasyonu, Ankara, ss. 39 – 69.
• Altay, A. (2005), “Yoksulluk Sadece Devletin Sorunu mu? Kamu Harcamaları Açısından Bir Değerlendirme”, Sosyo Ekonomi, Yıl: 1, Sayı: 2, ss. 155 – 178.
• Barrıentos, A. ve Shepherd, A. (2003), “Chronic Poverty and Social Protection”, CPRC Conference on Chronic Poverty, University of Manchester.
• Baumol, W. J. ve Blinder, A. S. (1988), Economics: Principles and Policy. Fourth Edition, Harcourt Brace Jovanovich.
• Blank, R. M. (2010) “Selecting among anti-poverty measures, can an economist be both critical andcaring?”, Review of Social Economy, Vol. 61, No. 4, ss. 447–469.
• Çeştepe, H. ve Genç, Ö. (2011), “Bretton Woods Kuruluşlarının Yoksullukla Mücadele Yaklaşımları ve Stratejileri”, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 14, ss. 51 – 73.
• Davıs, E. P. (2007), A confrontation of economic and theological approaches to “ending poverty”in Africa, London School of Theology And Brunel University Working Paper 07-14, London.
• Davıs, E. P. ve Sanchez-Martinez, M. (2015), Economic Theories of Poverty, JRF (Joseph Rowntree Foundation) Report, https://www.jrf.org.uk/report/economic-theories-poverty (15.05.2017).
• Dumanlı, R. (1996), Yoksulluk ve Türkiye’deki Boyutları, Yayınlanmış DPT Uzmanlık Tezi, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, Ankara, 0 – 299.
• Erdem, T. (2006), “Yoksulluk”, Feodaliteden Küreselleşmeye Temel Kavramlar ve Süreçler, Tevfik ERDEM (Ed.), Lotus Yayınevi, Ankara.
• Erdem, T., Osmanoğlu, E., Kızılkaya, A. vd. (2010), Türkiye’de Yoksulluk Algısı, Cansuyu Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği, Ankara.
• Gajdosikienê I. (2004), “Oscar Lewis' Culture of Poverty Critique and Further Development”, Sociologija. Mintis ir veiksmas, No: 01 (2004).
• Gans, H. J. (1972), “The Positive Functions of Poverty”, American Journal of Sociology, Vol: 78, No: 2, ss. 275-289.
• Hatipler, M. ve Aytaç, A. (2011), Dünya’da ve Türkiye’de Yoksulluğun Özgün Yapısı ve Yoksullukla Mücadele, Kriter Yayınevi, 1. Baskı, İstanbul.
• Haughton, J. ve Khandker S. R. (2009), Handbook on Poverty And Inequality, The World Bank, Washington DC.
• Kaya, E. (2009), “Yoksullukla Mücadelede Avrupa’nın ve Türkiye’nin Sosyal Yardım Modeli”, Yayınlanmış Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi, TC Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Kesici, M. R., (2007), “Yoksulluk Şiddet Döngüsünün Sosyal Politika Açısından Analizi”, Çalışma ve Toplum, Cilt: 13, Sayı: 2, ss. 121 – 158.
• Kiliç, S. (2013), “Çevre Sorunları ve Yoksulluk”, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt:5, Sayı: 1, ss. 9 – 20.
• Kumar, T. K., Gore, A. P. ve Sitaramam, V. (1996), “Some Conceptual and Statistical Issues on Measurement of Poverty”, Journal of Statistical Planning And Inference, Vol: 49, No:1, pp. 53 – 71.
• Kule, H. ve Es, M. (2005), “Türkiye’de Kentsel Yoksulluk: Koceli Örneği”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Sayı: 50, ss. 26
• Lok-Dessallien, R (2000), “Review of Poverty Concepts and Indicators”, http://kambing.ui.ac.id/onnopurbo/library/liberalizminindin/ref-ind-1/application/poverty-reduction/Poverty/Review_of_Poverty_Concepts.pdf (20.04.2017).
• Loewen, G. (2009), Compendium of Poverty Reduction Strategies and Frameworks, Waterloo: Tamarack, Canada.
• Marshall, G. (2003), Sosyoloji Sözlüğü, Derya Kömürcü ve Osman Akınhay (Çev.), Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
• Önder, H. ve Şenses, F. (2005), “Türkiye’de Yoksulluk ve Yoksulluk Düşüncesi”, İktisat, Siyaset, Devlet Üzerine Yazılar – Prof. Dr. Kemali Saybaşlı’ya Armağan, Burak, ÜLMAN ve İsmet, AKÇA (Ed.), Bağlam Yayınları, ss. 199 – 221.
• Öztürk, M. ve Çetin, B. I. (2009), “Dünyada ve Türkiye’de Yoksulluk ve Kadınlar”, Journal of Yasar University, Vol: 3, No: 11, pp. 2661 – 2698.
• Öztürk, N. ve Öztürk, Y. (2010), Yoksullukla Mücadelede Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları, Palme Yayıncılık, 1. Baskı, Ankara. Sachs, J. D. (2005), The End of Poverty, Penguin, London.
• Sipahi, E. B. (2006), “Yoksulluğun Küreselleşmesi ve Kentsel Yoksulluk: Ekonomik ve Sosyal Boyutlarıyla Konya Örneğinde Yoksulluk”, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 11, ss. 173 – 189.
• Şenses, F. (2013), Küreselleşmenin Öteki Yüzü Yoksulluk, İletişim Yayıncılık, 6. Baskı, İstanbul.
• Tanzı, V. (1998), Fundamental Determinants of Inequality and the Role of Government. IMF Working Paper, WP/98/178.
• Taylor, P. G. (1991), Social Change, Social Welfare and Social Science, University of Toronto Press, Toronto.
• Thorbecke, E. (2004), “Conceptual Measurement Issues in Poverty Analysis”, UNU-WINDER Discussion Paper, No: 2004/04, pp. 1 – 15.
• Townsend, P. (1979) Poverty in the United Kingdom: A Survey of Household Resources and Standards of Living, Allen Lane and Penguin Books, London. TÜİK (2008), Tüketim Harcamaları, Yoksulluk ve Gelir Dağılımı: Sorularla Resmi İstatistik Dizisi–6, Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara.
• TÜİK (2014), Basın Odası Haberleri, Sayı: 2014/61.
• TÜİK (2015a), Yoksulluk Çalışması, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1013, (10.07.2017).
• TÜİK, (2015b), Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1013, (10.07.2017).
• TÜİK (2015c), Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması, 2014 Sonuçlarına İlişkin Değerlendirmeler, TÜİK Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği, No: 28.
• TÜİK (2015d), Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması, Haber Bülteni, Sayı: 21584.
• UNDP (1997), Human Development Report 1997, Oxford University Pres, New York, p. 15.
• UNDP (2014), Sustaining Human Progress: Reducing Vulnerabilities and Building Resilience, UNDP, New York.
• UNDP (2016), Human Development for Everyone, UNDP, New York.
• Uygur, S. ve Yıldırım, F. (2011), “Cinsiyete Bağlı İnsani Gelişme Endeks Yaklaşımları: Türkiye Örneği”, TİSK Akademi, Cilt:6, Sayı:11, ss. 30–59.
• Uzun, A. M. (2003), “Yoksulluk Olgusu ve Dünya Bankası”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 2, ss. 155 – 173.
• Veenhoven, R. (2004), “Subjective Measures of Well-being”, WIDER Discussion Paper, No: 2004/07, https://www.econstor.eu/dspace/bitstream/10419/52848/1/389142379.pdf. (28.06.2017).
• WORLD BANK (1993), Poverty Reduction Handbook, Washington D.C
• WORLD BANK (2000), World Development Report 2000/2001, Attacking Poverty, World Bank, Washington, D.C.