MOLLA HALİL’E (1754-1843) GÖRE MESİH/ İSA’NIN NÜZULÜ

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 11, 237 - 256, 29.06.2020

Serkan Tekin

https://doi.org/10.34086/rteusbe.716152

Cited By: 1

Öz

Molla Halil es-Siirdî, 1750-1843 yılları arasında yaşamış, hayatı, eserleri ve düşünceleriyle yaşadığı devrin ilim ve fikir hayatına yön vermiş önemli âlimlerden biridir. Yazdığı ilmi eserlerle kendi dönemindeki medrese mensuplarının ve ilmi çevrelerin dikkatini çekmiş, hoca ve talebelerin ilim ve fikir dünyalarının şekillenmesinde etkili olmuştur. Biz bu makalede, başta Molla Halil’in kendi eserleri olmak üzere, bu konuda yazılmış diğer kitap, tez, madde, makale vb. kaynaklardan yararlanarak, onun Mesih/İsa meselesine yaklaşımını inceleme konusu yaptık. Makalenin başında önce Molla Halil’in hayatı, tahsili ve eserleri konularında kısa bilgiler verdik. Sonra Mesih/İsa ve kavramlarının kelime ve terim anlamları ile mezheplerin bu konudaki görüşlerini tespite çalıştık. Daha sonra Molla Halil’in Mesih/İsa bağlamında görüşlerini ortaya koyduk. Böylece onun bu konudaki fikirlerini dikkate sunup günümüz bilim insanlarının istifadesine katkı sunmayı amaçladık.
Molla Halil’e göre, Mesih/İsa ahir zamanda kıyametten önce gökten inecek, cizyeyi kaldıracak, yeryüzündeki ehli kitabı (Hristiyan ve Yahudileri) İslam dinine dahil edecek, küfrün başı olan Deccalı öldürecek, Kur’an’la 7 yıl hüküm sürecek ve sonra vefat edip, Ravza-i Mutahhara’da Peygamberimizin yanına defnedilecektir. Hz. İsa’nın vefatından sonra kıyamet kopacaktır.
Anahtar kelimeler: Kelam, Molla Halil, Siirt, Mesih, Kıyamet, Deccal.

Anahtar Kelimeler

Kelam, Molla Halil

Kaynakça

• Atalay, Ömer, Siirt Târihi. İstanbul: Çeltut Matbaası, 1946. Baybal, Sami, İbrahimi Dinlerde Mesih'in Dönüşü, Yediveren Kitap, 2002. Bursalı Mehmet Tahir, Osmanlı Müellifleri, A. Fikri Yavuz - İsmail Özen, İstanbul, ts. el-Beyhakî, Ebu Bekir Ahmet b. el-Hüseyin b. Ali. el-Ba’s ve’n-Nuşur, Beyrut: 1988. el-Cevherî, Ebu Nasr İsmail bin Hammad. es-Sihah, Kahire: Dâru’l-Hadis, 2009. el-Firuzâbâdî, Mecîdüddin. El-Kamusu’l-Muhît, Kahire: Dâru’l-Hadis, 2008. el-Koği, Ahmet Hilmi, Rehber-i Avâm. İhsan Yayınları. ts. el-Meydanî, Abdurrahman Hasan Hanbeket. el-Akidetü’l-İslamiye ve Esâsuhâ, Dımaşk: Dâru’l-Kalem, 2016. er-Râzî, Fahreddin. et-Tefsirü’l-Kebîr, Mefâtihü’l-Gayb, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts. et-Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Bağdâdî. el-Câmiu’l-Beyan an Tevil-i Ayi’l-Kur’an, Mektebetü’l-Asriyye, Beyrut, ts. Fuat Abdu’l-Bakî. Muhhammed, el-Mucemü’l-Müfehres li Elfâzi’l-Kur’ani’l-Kerim, Kahire: Dâru’l-Hadis, 2001. Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed, ed-Dürretü’l-Fâḫire, nşr. M. Abdülkādir Ahmed Atâ Beyrut: 1407/1987. Harrânî, İbrahim, Tuhfetu’l-İhvâni’l-Medresiyye fî Terâcim-i Ba’zi Musannifi’l-Kütübi’d-Dirâsiyye, Tillo: h. 1427. İbn Kesîr, Şeyh İmam el-Celîl İmâdüddin b. Ebi’l-Fidâ İsmail. et-Tefsir, Dâru’r-Risaleti’l-Alemiye, ts. İbn Mâce, Ebu Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî. es-Sünen, İstanbul: 1992. İbni ebi’l-İz, Ebü’l-Hasen Sadrüddîn Ali b. Alâddin Ali b. Muhammed ed-Dımaşkî. Şerhu Akideti’t-Tahaviye, Müessesetü’r-Risale, ts. İmam-ı Rabbanî, Ahmet Fârukî Sirhindî, Mektubât, Fazilet Neşriyat, Nisan, 2018. İsfahânî. Râgıp, el-Müfredât li Elfâzi’l-Kur’an, “msḥ” md. Dârü’l-Marife. Jeffery, The Foreign Vocabulary of the Qur’ān, Baroda: 1938. Kazan, Faruk, Molla Halil’in Bilgi ve Varlık Anlayışı, Diyarbakır: 2013. Kestelî. Muslihuddin Mustafa, Haşiyetü’l-Kesteli Ala Şerhi’l-Akâit, İstanbul: Salah Bilici Yayınları, ts. Kitab-ı Mukaddes, Matta, İstanbul: Kitab-ı Mukaddes Şirketi, 2010. Komisyon. el-Mu’cemu’l-Vasît, Mısır: Mektebetu’ş-Şuruki’d-Devliye, 2011. Komisyon. el-Müncid fi’l-Luğati ve’l-A’lam, Beyrut: 2008. Komisyon. Kur'an Yolu Tefsiri, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2013. L. Koehler – W. Baumgartner. The Hebrew and Aramaic Lexicon of the Old Testament, Leiden: 1995-2000. Molla Fudayl. Terceme, Yazma Eser, Zokayt Medresesi Kütüphanesi, ns. Molla Halil. Nehcü’l-Enâm, İhsan Yayınları, Tarihsiz. Molla Halil. Tesisü Kavâidi’l-Akâid, tahkik ve tahriç Dr. Vecihi Sönmez, İstanbul: Nubihar Yayınları, 2013. Muhammed b. Resul Berzencî. el-İşâre li Eşrâti’s-Saat, Beyrut: Dâru’l-Minhâc, 2005. Müslim, Ebü’l-Hüseyin Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî. Sahih-i Müslim nşr. M. F. Abdulbaki, İstanbul: 1992. Nesefî, Ebu’l-Muîn. Bahru’l-Kelâm, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts. Ömer Pakiş. Molla Halil es-Siirdî ve Tefsirciligi, Basılmamış Yüksek Lisâns Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1996. Öztürk. Yaşar Nuri, Cevap Veriyorum, Yeni Boyut, 2001. Tirmizî, Ebu İsa Muhammed b. Sevre. es-Sünen İstanbul: 1992. W. Gesenius. A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament, trc. E. Robinson, ed. F. R. Brown v. dğr. Oxford: ts. Zemahşerî, Ebi Kasım Carullah, Muhmud b. Ömer b. Muhammed, el-Keşşâf an Hakâiki Gavâmidi’t-Tenzil ve Uyuni’l-Ekâvîl fi Vucuhi’t-Te’vil, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiye, ts.