Fransa'nın Afrika Sömürge Politikasında: Dil Örneği

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 1, 34 - 50, 24.06.2023

Vugar Akifoğlu

https://doi.org/10.34086/rteusbe.1168061

Cited By: 2

Öz

Frankofon (AFRİKA) Ülkelerinde izlediği Fransız Dilini yayma politikaları çerçevesinde genç beyinleri kullanarak kara kıtayı sömürmesi konusu sosyo-politik bakış açısıyla incelenmeye çalışılacaktır. Avrupa kıtasının Atlantik Okyanusu kıyılarına hakim bölgesinde yerleşmiş olan Fransızlar, mavi sulara ve okyanusa yabancı bir ulus değildi. Tarihi süreci incelediğimizde Fransızların ticaret ve sömürge amaçlı Kuzey Afrika ve Batı Afrika kıyılarına hatta zaman zaman Güney ve Doğu Afrika’ya kadar indiklerini görmek mümkündür. İstanbul’un fethine kadar Fransızlar Avrupa’daki devletlerle birlikte daha çok doğuya ve XV. yüzyıldan itibaren de kara kıtaya seferler düzenlemeye başlamışlardır. Fakat doğuda başarısız olan Fransızlar, ülke içindeki ekonomik sıkıntılardan kurtulmak için yeni arayışlara girmişlerdi. Özellikle Avrupa’daki rakiplerine karşı bir an önce ekonomik sıkıntılarına çözüm üretmeleri gerekiyordu. Bu bağlamda Afrika’ya hâkim oldukları takdirde Avrupa’daki rakiplerine karşı güçlü olacaklardı. Zira Fransa’nın Afrika politikasının temelinde ekonomisine katkı sağlamak yatıyordu. Fransa’yı Avrupa’daki devletlere karşı güçlendirmek isteyen XVI. Louis ve Napolyon haleflerine Akdeniz ve Afrika’ya hâkim olmayı tarihi bir politik miras olarak bırakarak Fransa’nın kalkınmasına zemin hazırlamışlardı. Bilhassa Napolyon’un Akdeniz politikası çerçevesinde bölgeye giderek yayılan Fransa, XXI. yüzyılda 21 Afrika ülkesinde Fransız dilini zorunlu kılmış/dayatmış ve sömürgesi altına almıştır. Fransa’nın dünya lideri olması için uluslararası ticaretin kesiştiği nokta olan Akdeniz ve Afrika’da söz sahibi olması gerekiyordu. Söz konusu hedeflerine ulaşmak için Fransa 1921 yılına kadar bölgesel ve federasyon yönetimi ile Afrika’nın söz konusu bölgelerini yönetti. Ancak 1960 yılından itibaren söz konusu ülkelere sözde bağımsızlık tanısa da hala bilfiil sömürgeci politikasına devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Fransa, Afrika, Frankofon, Fransız Dili ve Avrupa.

Kaynakça

• Abia, Alin Laurent Aboa, “Document pour l’histoire du Français Langue Etrangère ou Seconde: La Francophonie Ivoirienne; Enjeux Politiques et Socioculturels”, 2008, s. 5/8, Erişim Tarihi: 05.04.2021.
• Akçay, Nazlı Ceren, Kamu Diplomasisi Aracı Olarak Kültürel Diplomasi ve Fransa’nın Afrika Ülkelerine Yönelik Uluslararası Öğrenci Programları Örneği, Uzmanlık Tezi, Ankara, 2014, s.51.
• Akifoğlu, Vugar, Fransa’nın Akdeniz ve Afrika Açılımı, Berikan Yayınevi, 2020, s. 38.
• Maïkorama, Zakari, Islam au Niger, in Civilisation en Afrique de l’Ouest, Dakar, 1996, s. 421.
• Monteil, Vincent, L’islam noir, Paris, Édit. du Seuil, 1964, s.138.
• Nacro, Aliou, La politique étrangère de la Haute-Volta, Mémoire de D.E.S.S., Bordeaux I, 1973.
• Newbury, Colin, “French Colonialism 1871-1914”, The Journal of African History, Vol. 7, Pall Mall Press, London, 1966.
• Labouret, H., Colonisation, Colonialisme, décolonisation, Paris, Édit. Larose, 1952.
• Kabore, Roger Bila, Histoire politique du Burkina Faso 1900-2000, Paris, Édit. L’Harmattan, 2002.
• Gayıbor, Nicoue Lodjou, Le Togo Sous Domination, Coloniale (1884-1960), Les Presses de l’UB, Lome, 1997, s.72.
• Gençoğlu, Halim, “Afrika'da Fransız Sömürgeciliği”, 2021, Erişim Tarihi: 12.11.2021, Erişim Adresi: https://www.indyturk.com/node/392851/türkiyeden-sesler/afrikada-fransız-sömürgeciliği. Gilbert, Erik ve Jonathan T.Reynolds, Dünya Tarihinde Afrika, Küre Yayınları, 2019, s.415.
• Gökgöz, Turgay, “Fransa’da Beur Edebiyatı” Şarkiyat Mecmuası, Sayı 30, 2017, s.30.
• Gouılly, Alphonse, L’islam dans l’Afrique occidentale française, Paris, Édit. Larose, 1952, s.234.
• Hamanı, Diori, République du Niger-Exposé de politique générale. Niamey 2 Août et 26 dec. 1968, s.76.
• Hubar,Gökçe, “Afrika’da Fransız Sömürgeciliğinin İzleri”, 2015, Akademik Perspektif, Erişim Tarihi: 12.08.2021, Erişim Adresi: http://akademikperspektif.com/2015/04/23/afrikada-fransiz-somurgeciliginin-izleri/. Hardy, Georges, Une conquête morale, l'enseignement en AOF, Colin, Paris, 1917, s.48.
• Roche, François, La Crise des İnstitutions Nationales D’échanges Culturels en Europe, L’Harmattan, Paris, 1998, s.32.
• Seillan, Jean-Marie, “La (Para) Lıttérature (Pré) Colonıale À La Fın Du Xıxe Sıècle”, n° 139, 2008, s. 33-45, https://www.cairn.info/revue-romantisme-2008-1-page-33.htm, Erişim Tarihi, 13.06.2021.
• Tocqueville, Alexis de, Sömürge ve Kölelik, Ayrıntı yayınları, 2016, s. 208.
• Uygur, Erdoğan, “Fransız Sömürgecilik Tarihi Üzerine Bir Araştırma”, TSA, 2013. s. 282.
• Vernet, Joël, Pays du Sahel, du Tchad au Sénégal, du Mali au Niger, Paris, Édit. Autrement, 1994.
• Yacono, Xavier, Histoire de la colonisation française, PUF, Paris, 1988, s.43.
• Tocqueville, Alexis de, (2016). Sömürge ve Kölelik, Ayrıntı yayınları, s. 208.
• Yacono, Xavier, (1988) .Histoire de la colonisation française, PUF, Paris, s. 43. https://tr.wikipedia.org, “Frankafon Ülkeler Listesi” Erişim Tarihi 05.07.2021.