Bir Bunalım Çağında Toplum Felsefeleri

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 1, 273 - 287, 24.06.2023

Cem Tuna

https://doi.org/10.34086/rteusbe.1271133

Öz

P.A.Sorokin (1889-1968) tarafından yazılan ve Mete Tunçay tarafından çevrilen eser, Bilgi Yayınevi tarafından 1972’de Ankara’da yayınlanmıştır. Eser, toplumsal ilerleme ve tarih üzerine en canlı modern felsefeleri bütünlük içinde sunar. Yazar; son yüzyılın ileri gelen sekiz tarih felsefecileri olan A. Toynbee, O. Spengler, N. Danilevski, A. Schweitzer, F.S.C. Northrop, N. Berdyaev, A. Kroeber ve W. Schubart’ı ayrı ayrı inceler, kuramlarını çözümler, kuramları birbirleriyle ve kendi tarih felsefesiyle karşılaştırır, böylece kuram sayısı dokuza çıkar. Oldukça güç bir işe girişen Sorokin’in çalışması üç ayırımdan oluşur:1-Modern toplum felsefelerinin ana çizgileri, 2-Modern toplum felsefelerinin karşılaştırmalı ve eleştirici olarak çözümlenmeleri, 3-Geçerli bir toplum felsefesine doğru.
Sorokin, yukarıda adı geçen tarih felsefecilerin kuramlarını eleştirili olarak inceler. Sekiz tarih felsefecisinden üçünü bir grup halinde ele alır. Bunlar; Danilevski, Spengler ve Toynbee’dir. Sorokin’in karşılaştırdığı açılar şunlardır: Uygarlıklar kültür kümeleri midir, birleşmiş sistemler midir? Kültür ya da uygarlıkların doğumu, büyümesi, gelişimi, çözülmesi, ölümü, ömür süresi, yaratıcı etkenler, uygarlığın yaşam ve yaratıcılık devrelerinin tek veya çok oluşu, yaratıcılık merkezlerinin değişmesi problemleri. İkinci grup tarih felsefecileri; Northrop, Kroeber, Schubart, Berdyaev, Schweitzer’dir. Burada; kuramsal ve estetik kategoriler, felsefenin bilime bağımlı olup-olmaması, adı geçen felsefecilerin kuramlarının eleştirisi yapılır. Sorokin, adı geçen felsefecilerin kuramlarının haklılığını kabul eder ve sonra kendi modelini ortaya koyar.

Anahtar Kelimeler

Bunalım Çağı, Toplum Felsefeleri, Uygarlık, Kültür, Sorokin

Social Philosophy In An Age Of Decrease

Öz

Written by P.A.Sorokin (1889-1968) and translated by Mete Tunçay, it was published by Bilgi Publishing House in Ankara in 1972. The work presents in its entirety the most vivid modern philosophies on social progress and history. Writer; Eight leading philosophers of history of the last century, A. Toynbee, O. Spengler, N. Danilevski, A. Schweitzer, F.S.C. Northrop examines N. Berdyaev, A. Kroeber and W. Schubart separately, analyzes their theories, compares the theories with each other and with their own philosophy of history, so the number of theories increases to nine. Sorokin's work, which has undertaken a very difficult task, consists of three distinctions: 1- The main lines of modern social philosophies, 2- Comparative and critical analysis of modern social philosophies, 3- Towards a valid social philosophy.
Sorokin critically examines the theories of the above-mentioned philosophers of history. He treats three of the eight philosophers of history as a group. These; Danilevski, Spengler, and Toynbee. The angles Sorokin compares are: Are civilizations cultural clusters or unified systems? Problems of birth, growth, development, dissolution, death of culture or civilizations, life span, creative factors, single or multiple life and creativity cycles of civilization, change of creativity centers. The second group of philosophers of history; Northrop, Kroeber, Schubart, Berdyaev, Schweitzer. Here; theoretical and aesthetic categories, whether philosophy is Sorokin accepts the justification of the theories of the aforementioned philosophers and then puts forward his own model.dependent on science or not, and the theories of the aforementioned philosophers are criticized.

Anahtar Kelimeler

Age of Depression, Social Philosophies, Civilization, Culture, Sorokin

Kaynakça

• Atasoy, F. (1997). Sorokin’in tarih felsefesinde üst-kültür sistemleri. Gazi Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, Yıl 1997, 187–196. https://www.academia.edu/11311271/Sorokin_in_Tarih_Felsefesinde_%C3%9Cst_k%C3%BClt%C3%BCr_Sistemleri, Erişim: 26.03.2023
• Atasoy, F. (2023). Sorokin’in toplum felsefesi. Ankara: Net Kitaplık.
• Günay, M. (2011). Tarih bilinci bağlamında kültür, kriz ve birey. Kaygı, 2011, 17, 111-120.
• https://acikerisim.uludag.edu.tr/bitstream/11452/12831/1/2011_17_8.pdf, Erişim: 26.03.2023
• Karakaya, M. F. (2018). Bütünleşmiş kültürün toplumsal dinamikleri: Sorokin’in uygarlık(lar) okuması. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 38, 377-402. https://doi.org/10.26650/SJ.2018.38.2.0031 https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/679604, Erişim: 26.03.2023
• Karakaya, M. F. (2014). Pitirim Aleksandroviç Sorokin’in sosyoloji anlayışı ve Amerikan sosyolojisindeki yeri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü. http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/52030.pdf, Erişim: 26.03.2023
• Sorokin, P. A. (1972). Bir bunalım çağında toplum felsefeleri. (Çev. Mete Tunçay). Ankara: Bilgi Yayınevi.