Raymond Queneau’nun Zazie Metroda adlı yapıtında kız çocuk imgesi

Yıl 2022, Sayı: Ö11, 425 - 436, 21.07.2022

Eylem Aksoy Alp

https://doi.org/10.29000/rumelide.1146656

Öz

Oulipo oluşumunun öncülerinden ve Biçem Araştırmaları (1947) adlı yapıtın yazarı Raymond Queneau, 1959 yılında yayımlanan Zazie Metroda adlı yapıtı ile daha geniş kitleler tarafından tanınır oldu. Biçem konusundaki duyarlılığı ile bilinen yazar, çoğunlukla diyalog biçiminde yazdığı bu yapıtıyla gündelik konuşma diline yaklaşarak yeni bir yazma biçimi ortaya koymaya çalışmıştır. Yazarın modernitenin sonucunda ortaya çıkan dilsel ve biçemsel arayışını daha da iyi yansıtabilmek için başkişi olarak yaşadığı olumsuzluklar nedeniyle erken yaşta büyümüş ve çocukluğu çalınmış bir kız çocuğu olan Zazie’yi seçmesi, olayları onun arınmış dili ile yansıtma çabası dikkat çekicidir. Queneau, Zazie karakteri üzerinden kurguladığı yapıtında, Zazie’nin bakış açısı ve açık sözlülüğü aracılığıyla yeni bir dünya ve algılama biçimini yansıtmıştır. Zazie rahatsız edici sorularıyla yetişkinleri zora sokar, onların sınırlarını zorlar ve içinde bulunduğu dünyayı olduğu biçimiyle kabul etmeyi reddederek, her konunun hem romanın diğer kişileri, hem de okuyucu tarafından ayrıntılı bir biçimde sorgulanmasına katkıda bulunur. Bu açılardan Zazie karakteri, Gilles Deleuze ve Félix Guattari’nin ortaya koyduğu “oluş” kavramının gerçekleşmesi için gerekli minoriter durumların en temelini oluşturan ve dünyanın nasıl algılanacağı konusunda büyük bir öneme sahip olan “kız çocuk-oluş” kavramını anımsatmaktadır. Makalemizde, felsefi ve kuramsal bir kavram olan “oluş”un, yazınsal bir metin olan Raymond Queneau’nun Zazie Metroda adlı yapıtına nasıl yansıdığını Deleuze ve Guattari’nin felsefi kuramı çerçevesinde değerlendirmeye ve kız-çocuk imgesinin metne kattığı farklı anlamları ortaya koymaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Raymond Queneau, Zazie Metroda, Gilles Deleuze ve Félix Guattari, kız çocuk-oluş, kız çocuk imgesi

The image of the girl child in Raymond Queneau’s Zazie in the Metro

Öz

Raymond Queneau, one of the pioneers of the Oulipo literary group and the author of Exercises in Style (French version: 1947, English version: 1958), became more widely known with Zazie in the Metro, original version in French published in 1959. Known for his sensitivity to style, in this work, which he wrote mostly in the form of dialogue, the author tries to put forward a new way of writing by approaching the daily spoken language. In order to better reflect his linguistic and stylistic quest as a result of modernity, the author chose Zazie as the lead character, a girl who grew up at an early age and whose childhood was stolen due to the negativities she experienced. The author also made an effort to narrate the events with the purified language of Zazie. In his story, which he built on the character of Zazie, Queneau tries to reveal a new world and a way of perception through Zazie's point of view and frankness. Zazie puts adults in trouble with her disturbing questions, pushes their limits. By refusing to accept the world as it is, she also contributes to the questioning of all topics by characters of the novel as well as its readers. In these respects, the character of Zazie reminds us of the concept of "becoming a girl child", which is the most fundamental of the minoritaire conditions necessary for the realization of the concept of "becoming" put forward by Gilles Deleuze and Félix Guattari, and has a great importance in how the world is perceived. This article will evaluate how "becoming", a philosophical and theoretical concept, is reflected in Raymond Queneau's literary work Zazie in the Metro within the framework of Deleuze and Guattari's philosophical theory, and will try to reveal the different meanings added by the image of girl child.

Anahtar Kelimeler

Raymond Queneau, Zazie in the Metro, Gilles Deleuze and Félix Guattari, becoming a girl child, image of girl child

Kaynakça

• Aktulum, Kubilay (2021). İmgelem Çözümlemesine Giriş. İstanbul: Çizgi Kitabevi.
• Barthes, Roland (2018). Eleştirel Denemeler. (Çeviren: Esra Özdoğan). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
• Bethlenfalvay, Marina (1979). Les Visages de l’enfant dans la littérature française du XIXe siècle : esquisse d’une typologie. Genève : Librairie Droz.
• Braidotti, Rosi (2019). Kadın-Oluş – Cinsel Farkı Yeniden Düşünmek. (Çevirenler: Ece Durmuş, Münevver Çalik). İstanbul: Otonom Yayıncılık.
• Céline, Louis-Ferdinand (1987). Le style contre les idées. Bruxelles: Editions Complexe.
• Deleuze, Gilles; Guattari, Félix (1980). Mille Plateaux. Paris: Les Editions de Minuit.
• Drouin, Emilie (2017). Revisiter le mythe d’Alice – Le personnage d’enfant-femme chez Raymond Queneau et Marie-Sissi Labrèche. Mémoire de Maîtrise. Université de Montréal. Erişim tarihi: 10.05.2022 https://papyrus.bib.umontreal.ca/xmlui/bitstream/handle/1866/20116/Drouin_Emilie_2017_memoire.pdf?sequence=8
• Duras, Marguerite (1959). “Uneuravek” (1) (Entretien avec Raymond Queneau). L’Express 22 janvier 1959. pp. 27-28. Erişim tarihi: 09.05.2022 https://www.lettresvolees.fr/queneau/uneuravek.html
• Gilson, René (1960). Louis malle – Zazie? Vous connaissez? (Entretien avec Raymond Queneau). Cinéma 60, no 51. pp. 5-11. Erişim tarihi: 22.04.2022 https://www.lettresvolees.fr/queneau/gilson.html
• Hartmann, Marie (2013). Zazie dans le métro: Impertinences et désenchantements. Roman 20-50, 56, 157-167. https://doi.org/10.3917/r2050.056.0157
• Maurin Souvignet, Aurélie (2007). Zazie, une enfant moderne ?. La lettre de l'enfance et de l'adolescence, 67, 87-92. https://doi.org/10.3917/lett.067.0087
• Queneau, Raymond (2011). Zazie Matroda. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Queneau, Raymond (2017). Zazie dans le métro. Paris: Gallimard – Folio.
• Rousseau, J.-J. (2019). Emile. (Çeviren: Yaşar Avunç). İstanbul: İş bankası Kültür Yayınları
• Seyfrid, Brigitte (1996). Rhétorique des passions et romans d'enfance : l'exemple de Réjean Ducharme. Thèse de doctorat. Université d’Ottawa. Erişim tarihi: 05.05.2022 https://ruor.uottawa.ca/handle/10393/10027
• Stark, Hannah (2018). Deleuze’den Sonra Feminist Teori. (Çeviren: Yonca Cingöz). İstanbul: Otonom Yayıncılık.
• Vurm, Petr (2014). La création et la créativité de Réjean Ducharme : une redéfinition du roman québécois. Frankfurt: Peter Lang.