Havva’nın Doğa ile Diyalogu: John Milton’un Kaybolan Cennet (Paradise Lost) Şiirine Ekofeminist Bir Yaklaşım

Yıl 2023, Sayı: Ö12, 557 - 569, 23.07.2023

Volkan Kılıç

https://doi.org/10.29000/rumelide.1331503

Öz

Her ne kadar günümüzde Ekofeministler, kadının kültür/doğa ayrımında daha alçak bir hiyerarşik sırada doğayla eşleştirilmelerini ve erkeğin de kadına göre daha yüksek bir hiyerarşik sırayla kültürü temsil etmelerine karşı gelseler de, Milton, Kaybolan Cennet adlı şiirinde kadın ve doğa benzeşimiyle, hem kadının hem de doğanın erkek egemen toplum tarafından “dışlanma”, “sömürü” ve “tahakküm” altında olduğunun altını çizerek özcü (essentialist) bir görüşle kültür/doğa ayrımını yansıtmaktadır. Böylelikle, ekofeminist bakış açısıyla irdelendiğinde, Kaybolan Cennet şiiri hem kadının hem de doğanın erkeklerin fayda ve çıkarları doğrultusunda kolonize edildiği, kontrol altına alındığı ve sömürüldüğünü Havva karakteri bağlamında ortaya koymaktadır. Fakat eserde temsil edilen Havva karakteri, erkek egemen otoriteye ve baskıya karşı gelen ve kendisi için biçilen cinsiyet rolüne karşı gelen feminist bir tavır sergilemektedir. Bu çalışmanın amacı John Milton’un Kaybolan Cennet adlı şiirini ekofeminizm kuramı çerçevesinde irdelemektir. Şiirde Milton erkek egemen sistemin şiirdeki tek kadın karakter olan Havva’nın ataerkil sistemin yaratıcısı erkek Tanrı, erkek melekler, erkek İsa ve erkek Adem tarafından tahakküm ve kontrol altına alınmasıyla aynı şekilde doğanın da erkek egemen düzlemde insanoğlunun tahakkümü ve kontrolü altına bırakılmasıyla eşdeğerlilik göstermektedir. Bu bağlamda bazı ekofeministlerinde dile getirdiği kültür/doğa ve erkek/kadın ikili zıtlıklarını şiirde görebilmekteyiz.

Anahtar Kelimeler

John Milton, Kaybolan Cennet, Ekofeminizm, İngiliz Şiiri, Ekoeleştiri

Kaynakça

• Diamond, I. & Orenstein, G.F. (1990). Reweaving the World: The Emergence of Ecoftminism. San Francisco: Sierra Club.
• Donna Haraway (1987) A manifesto for Cyborgs: Science, technology, and socialist feminism in the 1980s, Australian Feminist Studies, 2:4, 1-42, DOI: 10.1080/08164649.1987.9961538
• Edwards, K.L. (1999). Milton and the Natural World: Science and Poetry in Paradise Lost. New York : Cambridge University Press.
• Eisler, R. (1988). The Chalice and the Blade. San Francisco: Harper & Row.
• Gaard, G. (2011). Ecofeminism Revisited: Rejecting Essentialism and Re-Placing Species in a Material Feminist Environmentalism. Feminist Formations, 23(2), 26–53. http://www.jstor.org/stable/41301655
• ---. (1993). Ed. Ecofeminism: Women, Animals, Nature. Philadelphia: Temple University Press
• Griffin, S. (1978). Woman and Nature: The Roaring Inside Her. New York and San Francisco: Harper & Row.
• Furman-Adams, W. & Tufte, V.J. (2011). Ecofeminist Eve: Artists Reading Milton’s Heroine. In: Munroe, J., Laroche, R. (eds) Ecofeminist Approaches to Early Modernity.
• Literatures, Cultures, and the Environment. Palgrave Macmillan, New York. https://doi.org/10.1057/9781137001900_4
• Hiltner, K. (2003). Milton and Ecology. Cambridge: Cambridge University Press.
• Kılıç, V. (2021). Orta Çağ’a Yeşil Bakmak: Sir Gawain ve Yeşil Şövalye’ye Ekoeleştirel Bir Yaklaşım. Kesit Akademi Dergisi, 7 (27), 363-377.
• King, Y. (1990). Healing the Wounds: Feminism, Ecology, and Nature/Culture Dualism. N. Tuana (Ed.), Feminism And Philosophy: Essential Readings In Theory, Reinterpretation, And Application (1st ed.). Routledge.
• Kümbet, P. (2012). Ekofeminizm : Kadın, Kimlik ve Doğa. S. Oppermann (Ed.), Ekoeleştiri : Çevre ve Edebiyat (ss. 171-206). Ankara : Phoenix.
• Milton, John. (2007). Paradise Lost. (2nd ed.). Edited by A. Fowler. London : Routledge.
• Ruether, R. R. (1975). New WomanlNew Earth: Sexist Ideologies and Human Liberation. New York: Seabury.
• McColley, D.K. (2007). Poetry and Ecology in the Age of Milton and Marvell (1st ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315246635
• Merchant, C. (1980). The Death of Nature: Women, Ecology, and the Scientific Revolution. New York: Harper & Row.
• Oppermann, S. (2012). Ekoeleştiri: Çevre ve Edebiyat Çalışmalarının Dünü ve Bugünü. S. Oppermann (Ed.), Ekoeleştiri: Çevre ve edebiyat (9-57). Ankara: Phoenix.
• Ortner, S. B. (1972). Is Female to Male as Nature Is to Culture? Feminist Studies, 1(2), 5–31. https://doi.org/10.2307/3177638
• Plumwood, V. (1991). Nature, Self, and Gender : Feminism, Environmental Philosophy. Hypathia VI (Spring), 3-27.
• ---. (1993). Feminism and the Mastery of Nature. London : Routlrdge.
• Pruitt, K.A. (2003). Gender and the Power of Relationship: "United as one individual Soul" in Paradise Lost. Pittsburgh: Duquesne University Press.
• Salleh, A. (1993). Class, race and gender discourse in the ecofeminism/deep ecology debate. Environmental Ethics, 15, 225-44.
• Spretnak, C. (1988). Ecofeminism: Our Roots and Flowering. Elmwood Newsletter 4 (Winter).
• Warren, K. J. (1987). Feminism and Ecology: Making Connections. Environmental Ethics 9, 3-21.
• ---. (1996). Ecological Feminist Philosophies. Bloomington : Indiana University Press.