Epistemolojik Alt Yapı ve Teorik Çerçevede Meşhur Kavramı ve Bu Bağlamda Meşhur Kıraatlerin Konumu

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 1, 79 - 97, 30.06.2025

İsrafil Demirhan

https://doi.org/10.71083/rusuhder.1628946

Öz

Kelam, hadis ve usulü, fıkıh usulü ve kıraat gibi İslami ilimlerde sıkça kullanılan meşhur kavramı İslam düşüncesinde haberin bilgi değeri bağlamında önemli bir yere sahiptir. Bu araştırmada, meşhur kavramının epistemolojik alt yapısı incelenerek metin ve senet eksenli haberler bağlamında konumu analiz edilecek ve kıraat alanında kullanılan meşhurun bu eksende nereye konumlandırıldığı tahlil edilecektir. Ayrıca Hanefi ve Şafii fakihlerin meşhur kavramına yaklaşımları karşılaştırmalı olarak ele alınacak, bu iki ekol arasındaki bilgi değeri farklılıkları ortaya konulacaktır. Klasik kaynaklara dayalı analiz yöntemiyle yürütülen bu çalışma, meşhur kavramının İslam epistemolojisindeki yerini ortaya koyarak kıraat alanında meşhur kıraatler anlayışına yeni bir perspektif kazandırmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Meşhur, , Kavram, , Haber, , Kıraat, , Epistemoloji, , Bilgideğeri,

Kaynakça

• Babanzade Ahmed Naim. Tecrid-i Sarih Mukaddimesi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1976.
• Ebû Şâme, Ebû'l-Ḳâsım ʿAbdurrahman b. İsmail el-Maḳdisî ed-Dimeşḳî. el-Murşidu'l-vecîz ʿilâ ʿulûmin teteʿallḳu bi'l-kitâbi'l-ʿazîz. Beyrut: Dâru Sâdır, 1975.
• Ebû Şâme, Ebû'l-Ḳâsım ʿAbdurrahman b. İsmail el-Maḳdisî ed-Dimeşḳî. İbrâzu'l-meʿânî min hirzi'l-emânî. Yy: Dâru'l-Kutubi'l-ʿİlmiyye, ty.
• el-Bağdâdî, ʿAbdulḳâhir Ebû Manṡûr ʿAbdulḳâhir b. Ṭâhir et-Temîmî. Usûlu'd-dîn. nşr. İbrâhîm Muḥammed Ramaḍân. Beyrut: Mektebetu'l-Ḥilâl, 2003.
• el-Bulkînî, ʿAbdurrahmân b. ʿOmer, Mevâkıʿu'l-ʿulûm fî mevâkıʿi'n-nucûm, nşr. Enver Mahmûd el-Mursî, Tanta: Dârus-Sahâbe, ty.
• el-Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed b. el-Herevî Tehzîbu'l-luğa nşr. Muhammed ʿAvd Mirʿab, Beyrut: Dâru İhyâi't-Turâsi'l-ʿArabî, 2001.
• el-Ezherî, Ebû Manṡûr Muḥammed b. Aḥmed b. el-Herevî. Meʿânî'l-kırâʾât. Suudi Arabistan: Câmiʿatu'l-Melik, 1991.
• el-Ezherî, Ebû Manṡûr Muḥammed b. Aḥmed b. el-Herevî. Tehẑîbu'l-luğa. Beyrut: Dâru İḥyâi't-Turâŝi'l-ʿArabî, 2001.
• el-Hakûnî, Muhammed Bâkır Hân. Taksîmâtü’l-haberi'l-mütevâtiri beyne’l-usûliyyîn ve’l-muhaddisîn. pdf تصفح وتحميل كتاب تقسيمات الخبر المتواتر بين الأصوليين والمحدثين Pdf - مكتبة عين الجامعة
• el-Hemeẑânî, Munteceb Ebû Yûsuf el-Munteceb b. Ebû'l-ʿİzz. el-Kitâbu'l-ferîd fî iʿrâbi'l-Ḳurʾâni'l-Mecîd. Medine: Dâru'z-Zemân, 2006.
• el-MâlıKî, Ebû Muhammed ʿAbdulvâhid b. Muhammed el-Umevî ed-Durru'n-nesîr ve'l-ʿazbu'n-nemîr nşr. Ahmed ʿAbdullâh el-Mukrîʾ, Cidde: Dâru'l-Funûn, 1990.
• el-Vâsiṭî, Ebû Muḥammed ʿAbdullâh b. ʿAbdilmuʾmin b. el-Vecîh el-Mubârek. el-Kenz fi'l-kırâʾâti'l-ʿaşr. Kahire: Mektebetu's-Seḳâfeti'd-Dîniyye, 2004.
• eṭ-Ṭaberî, Ebû Caʿfer Muḥammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmilî. Câmiʿu'l-beyân ʿan teʾvîli ʾâyi'l-Ḳurʾân. Yy: Dâru Hicr, 2001.
• Ferrâʾ, Ebû Zekeriyyâ Yaḥyâ b. Ziyâd ed-Deylemî. Kitâbun fîhi luğâtu'l-Ḳur'ân. Yy: 1435h.
• Hansu, Hüseyin. Mütevâtir Haber -Bilgi Değeri ve İslam Düşüncesindeki Yeri-. Van: Bilge Adamlar Yayınları, 2008.
• İbn Cinnî, Ebû'l-Fetḥ ʿOŝmân b. Cinnî el-Mevsılî. el-Muḥteseb fî tebyîni vucûhi şevâẑi'l-kırâʾât ve'l-îḍâḥi ʿanhâ. Yy: Vezâratu'l-Evḳâf, 1999.
• İbn Ebî Meryem, Nasr b. ʿAlî b. Ebû Meryem. el-Muvḍaḥ fî vucûhi'l-kırâʾât ve ilelihâ. Cidde: el-Cemâʿatu'l-Ḫayriyye, ty.
• İbn Ḫâleveyh, Ebû ʿAbdullâh el-Ḥuseyn b. Aḥmed b. Ḫâleveyh. el-Ḥuccetu fi'l-kırâʾâti's-sebʿa. Beyrut: Dâru'ş-Şurûḳ, 1401h.
• İbn Ḥazm, Ebû Muḥammed ʿAlî b. Aḥmed el-Endelusî. el-Fasl fî'l-milel ve'l-ʾehvâʾi ve'n-niḥal. Ḳâhire: Mektebetu'l-Ḫâncî, ty.
• İbn Ḥazm, Ebû Muḥammed ʿAlî b. Aḥmed el-Endelusî. el-İḥkâm fî usûli'l-aḥkâm. Kahire: Dâru'l-Ḥadîŝ, 1404h.
• İbn Mucâhid, Aḥmed b. Mûsâ b. el-ʿAbbâs et-Temîmî Ebû Bekir el-Bağdâdî. Kitâbu's-sebʿa fi'l-kırâʾât. Mısır: Dâru'l-Maʿârif, 1400h.
• İbn Teymiyye, Takiyyüddin. İlmu'l-hadis. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1985.
• İbn Vehb el-Kâtib, Ebû'l-Ḥuseyn İsḥâḳ b. İbrâhîm b. Suleymân b. Vehb. el-Burhân fî vucûhi'l-beyân. Kahire: Mektebetu'ş-Şebâb, 1389h/1969.
• İbnu'l-Cezerî, Ebu'l-Ḫayr Şemsuddîn b. el-Cezerî Muḥammed. en-Neşr fi'l-kırâʾâti'l-ʿaşr. Yy: ty,
• Koçyiğit, Talat. Hadis Istılahları Sözlüğü, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1980.
• Nehhâs, Ebû Caʿfer Ahmed b. Muhammed el-Murâdî İʿrâbu'l-Kurʾân nşr. ʿAbdulmunʿim Halîl İbrâhîm, Menşûrât Muhammed ʿAlî Beydûn, Beyrut: Dâru'l-Kutubu'l-ʿİlmiyye, 1421/h.
• Nehhâs, Ebû Caʿfer Aḥmed b. Muḥammed el-Murâdî. İʿrâbu'l-Ḳurʾân. Beyrut: Dâru'l-Kutubu'l-ʿİlmiyye, 1421h.
• Nehhâs, Ebû Caʿfer Aḥmed b. Muḥammed el-Murâdî. Meʿânî'l-Ḳur'ân. Mekke: Câmiʿatu Ummu'l-Ḳurâ, 1409h. Seraḫsî, Muḥammed b. Aḥmed b. Ebû Sehl. Usûlu's-Seraḫsî. Beyrut: Kutubi'l-ʿİlmiyye, 1414h/1993.
• Subhi es-Salih. Ulumu’l-hadisi ve mustalahuhu. Lübnan: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 2009.
• Suyûtî, Celâlu'd-Dîn ʿAbdurraḥmân b. Ebî Bekr. el-İtḳân fî ʿulûmi'l-Ḳur'ân. Yy: Daru’l-Fiker, 1996.
• Şâfiʿî, Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. İdrîs. Cimâʿu'l-ʿilm. Dâru'l-Âsâr. yy. 1423h/2002.
• Şerîf el-Curcânî, ʿAlî b. Muḥammed b. ʿAlî eş-Şerîf. Kitâbu't-Taʿrîfât. Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-ʿArabî, 1405/h.
• Şîrâzî, Ebû İsḥâḳ İbrâhîm b. ʿAlî. Şerḥu'l-lumaʿ. Yy: Dâru'l-Ğarbi'l-İslâmî. ty.
• Tahânevî, Muḥammed b. ʿAlî b. el-Ḳâḍî Muḥammed Ḥâmid b. Muḥammed Sâbir el-Fârûḳî el-Ḥanefî. Keşşâfu ısṭılâḥâti'l-funûn ve'l-ʿulûm. Beyrût: Mektebetu Lubnân Nâşirûn, 1996.
• Tahir el-Cezâirî. Tevcîhu’n-nazar ilâ usûli’l-eser. Halep: Matabaatü’l-İslamiyye, 1995.