Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarına Tahmin-Gözlem-Açıklama (TGA) Yöntemiyle Biyoloji Konularının Öğretiminin Başarı, Kalıcılık ve Bilimsel Süreç Becerilerine Etkisi

Yıl 2017, Sayı: 34, 1 - 29, 31.12.2017

Sema Güngör , Muhlis Özkan

Öz

Bu araştırma, Fen
bilimlerinden seçilmiş bazı biyoloji konularının
TGA yöntemine dayalı olarak öğretiminin, fen bilgisi öğretmen adaylarının
başarılarına, bilişsel ve davranışsal kazanımlarının kalıcılığına ve  bilimsel süreç becerilerine etkisini
belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yarı deneysel yöntemlerden eşitlenmemiş kontrol gruplu
modelin kullanıldığı çalışmanın örneklemini, 2014-2015 öğretim yılının bahar
döneminde Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi Öğretmenliği 2. sınıfında öğrenim gören
ve “Genel Biyoloji Laboratuvarı” dersini alan 75 öğretmen adayı (deney grubu
38, kontrol grubu 37) oluşturmaktadır. Konular 12 hafta süreyle deney grubunda
TGA yöntemine göre planlanmış laboratuvar uygulamalarıyla, kontrol grubunda ise
geleneksel laboratuvar yaklaşımıyla işlenmiştir.
Araştırmada veri toplama aracı olarak İki Aşamalı Kavram Başarı Testi (İKBT)
ve Bilimsel Süreç Beceri Testi (BSBT) kullanılmıştır. Verilerin analizinde
bağımlı ve bağımsız gruplar için t-testinden yararlanılmıştır.

Araştırma
sonuçları, TGA yöntemine dayalı laboratuvar yaklaşımı ile hazırlanan etkinliklerin,
fen bilgisi öğretmen adaylarının kavramsal başarılarına, bilimsel süreç
becerilerinin gelişimine ve kalıcılık üzerine olumlu etkisinin bulunduğunu ve kavram
yanılgılarını tespit etmede etkili olduğunu göstermiştir. Bu bağlamda uygun
olan konuların öğretiminde hem lisans düzeyindeki derslerde ve hem de öğretmen adaylarının mesleki yaşamlarında TGA
yöntemini daha etkin biçimde kullanmalarının yararlı olacağı
düşünülmektedir.   

Anahtar Kelimeler

Bilimsel süreç becerileri, fen eğitimi, kalıcılık, TGA yöntemi

Kaynakça

• Akgün, A., Tokur, F., & Özkara, D. (2013). TGA stratejisinin basınç konusunun öğretimine olan etkisinin incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 348-369.
• Anagün, Ş. S., & Yaşar, Ş. (2009) İlköğretim beşinci sınıf fen ve teknoloji dersinde bilimsel süreç becerilerinin geliştirilmesi. İlköğretim Online, 3(8), 843-865. Ayas, A., Çepni, S., Turgut, F., & Johnson, P. (1997). Kimya öğretimi. Yök/Dünya Bankası Milli Eğitimi Geliştirme Projesi-Öğretmen Eğitimi Dizisi, Ankara: YÖK.
• Bilen, K. (2009). Tahmin et-gözle-açıkla yöntemine dayalı lâboratuar uygulamalarının öğretmen adaylarının kavramsal başarılarına, bilimsel süreç becerilerine, tutumlarına ve bilimin doğası hakkındaki görüşlerine etkisi. Doktora tezi. Gazi Üniversitesi, 169s, Ankara.
• Bilen, K., & Aydoğdu, M. (2010). Fen Bilgisi öğretmen adaylarına bitkilerde fotosentez ve solunum kavramlarını öğretmede TGA (Tahmin Et-Gözle-Açıkla) stratejisinin kullanımı. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), 179-194.
• Bilen, K., & Aydoğdu, M. (2012). TGA (tahmin et-gözle-açıkla) stratejisine dayalı laboratuvar uygulamalarının öğrencilerin bilimsel süreç becerileri ve bilimin doğası hakkındaki düşünceleri üzerine etkisi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1),49-69.
• Bilen, K., & Köse, S. (2012a). Yapılandırmacı öğrenme teorisine dayalı etkili bir strateji: tahmin-gözlem-açıklama (TGA)“bitkilerde büyüme ve gelişme”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 123-136.
• Bilen, K., & Köse, S. (2012b). Kavram öğretiminde etkili bir strateji TGA (tahmin et-gözle-açıkla) “bitkilerde madde taşınımı”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 21-42.
• Burns, J. C., Okey, J. C., & Wise, K. (1985). Development of an integrated porcess skills test:TIPS II. Journal of Research in Science Teaching, 22(2), 169-177.
• Chen, Y. L., Pan, P. R., Sung, Y. T., & Chang, K. E. (2013). Correcting misconceptions on electronics: Effects of a simulation-based learning environment backed by a conceptual change model. Educational Technology ve Society, 16(2), 212-227.
• Chew, C. (2008). Effects of biology-infused demonstrations on achievement and attitudes in junior college physics. EdD Thesis, Education of Faculty, The University of Western Australian.
• Çimer, O. S., & Çakır, İ. (2008). Using the predict-observe-explain (POE) strategy to teach the concept of osmosis. XIII. IOSTE Symposium 21-26 September-Izmir.
• Çinici, A., & Demir, Y. (2013). Teaching through cooperative poe tasks: a path to conceptual change. The Clearing House: A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 86(1), 1-10.
• Demirelli, H., Özkaya, A., Demir, M., Altınkaynak, Ö., Akgül, P., & Başkurt, P. (2008). 6.Sınıf fen ve teknoloji dersinde ‘dolaşım sistemi’ konusunun analoji ve tahmin et-gözle-açıkla (TGA) yöntemleri ile işlenmesinin öğrenci başarısına ve tutumuna etkisi. VIII.Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Özetler, 27-29 Ağustos, Bolu.
• Fayakun, M., & Joko, P. (2015). The Effectiveness of physics course using contextual models (CTL) with POE (predict, observe, explain) methods toward high-order thinking skill. Jurnal Pendidikan Fısıka Indonesia-Indonesian Journal Of Physics Education, 11(1), 49-58.
• Geban, O., Aşkar, P., & Özkan, İ. (1992). Effects of computer similation and problem solving approaches on high school. Journal of Educational Research, 86(1), 5-10. George, D., & Mallery, P. (2010). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference 17.0 update. 10th Edition, Pearson, Boston.
• Göktürk, M. (2015). Fen ve teknoloji dersinde TGA stratejisi ile zenginleştirilmiş animasyon destekli öğretimin akademik başarıya, tutuma ve kalıcılığa etkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Grotzer, T. A. (2003). Transferring structural knowledge about the nature of causality: An emprical test of tree levels of transfer. Presented at the National association of research in science teaching (NARST) conferance Philadelphia, March 23-26.
• Gunstone, R. F., & Mitchell, I. J. (1988). Two teaching strategies for considering children’s science. Yearbook of the International Council of the Association for Science Education, 2, 1-12.
• Güngör, S. N. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarına tahmin-gözlem-açıklama (TGA) yöntemiyle biyolojik konu ve kavramların öğretiminin başarı, kalıcılık ve bilimsel süreç becerilerine etkisi. Yayımlanmış Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Güngör, S. N., & Özkan, M. (2017). TGA (tahmin-gözlem-açıklama) yöntemiyle bitkilerde oksin ışık ilişkisinin öğretimi üzerine bir çalışma. Cumhuriyet Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi (CFD), 38(2), 194-203.
• Gürçay, D., Bozkurt, A. İ., Kaptan, F., & Berberoğlu, G. (2000). Öğretmen adaylarının fen derslerinde değişik taksonomik düzeylerdeki başarılarının değerlendirilmesi. IV. Ulusal Fen Bilimleri Eğitimi Kongresi, 6-8 Eylul, HU Eğitim Fakültesi, Ankara, Bildiriler Kitabı, 131-134.
• Güven, E. (2011). Çevre eğitiminde tahmin-gözlem-açıklama destekli proje tabanlı öğrenme yönteminin farklı değişkenler üzerine etkisi ve yönteme ilişkin öğrenci görüşleri. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Güven, E. (2014). Tahmin–gözlem–açıklama destekli proje tabanlı öğrenme yönteminin çevre sorunlarına yönelik tutum ve davranışlara etkisi. Eğitim ve Bilim, 39(173), 25-39.
• Harman, G. (2014). Hücre zarından madde geçişi ile ilgili kavram yanılgılarının tahmin-gözlem-açıklama yöntemiyle belirlenmesi. Journal of Turkish Science Education, 11(4), 81-106.
• Harman, G. (2015). Tahmin gözlem açıklama (TGA) yöntemine dayalı bir laboratuvar etkinliği: hücre zarından madde geçişi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education (IJTASE), 4(1), 23-36.
• Haslam, F., & Treagust, D. F. (1987). Diagnosing secondary students’ misconceptions of photosynthesis and respiration in plants using a two-tier multiple choice instrument. Journal of Biological Education, 21(3), 203-211.
• Hong, J. C., Hwang, M. Y., Liu, M. C., Ho, H. Y., & Chen, Y. L. (2014). Using a “prediction–observation–explanation” inquiry model to enhance student interest and intention to continue science learning predicted by their Internet cognitive failure. Computers & Education, 72, 110-120.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Karataş F. Ö., Köse S., & Coştu B. (2003). Öğrenci yanılgılarını ve anlama düzeylerini belirlemede kullanılan iki aşamalı testler. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(13), 54-69.
• Karatekin, P., & Öztürk, M. (2012). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının genel biyoloji laboratuvarında TGA tekniğiyle işlenmiş “Hücre ve Dokular” ünitesinin öğrencilerin başarı ve bilimsel süreç becerileri üzerine etkisi. Celal Bayar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 111-136.
• Kawasaki, K., Rupert Herrenkohl, L., & Yeary, S. A. (2004). Theroy building and modelling in a sinking and floating unit: A case study of third and fourth grade students’ developing epistemologies of science. International Journals of Science Education, 26(11), 1299-1324.
• Kearney M., & Treagust, D. F. (2001). Constructivism as a referent in the design and development of a computer program using interactive digital video to enhance learning in physics. Australian Journal of Educational Technology, 17(1), 64-79.
• Kearney, M., & Wright, R. (2002). Predict-Observe-Explain. Eshell. Learning Designs Website, http://www.learningdesigns.uow.edu.au/tools/info/T3/ (December 2016)
• Kearney, M. (2004). Classroom use of multimedia supported predict-observe- explain tasks in a social constructivist learning environment. Research in Science Education, 34(4), 427-453.
• Keeratichamroen, W., Panijpan, B., & Dahsah, C. (2007). Using the predict–observe–explain (POE) to promote students’ learning of tapioca bomb and chemical reactions. Mahidol University Annual Research Abstracts, 35, 563.
• Kırılmazkaya, G., & Kırbağ-Zengin, F. (2015). Tahmin et-gözle-açıkla yönteminin ortaokul öğrencilerinin akademik başarılarına ve fene karşı tutumlarına etkisinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(4), 975-981.
• Köse, S., Coştu, B., & Keser, Ö. F. (2003). Fen konularındaki kavram yanılgılarının belirlenmesi: TGA yöntemi ve örnek etkinlikler. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(13), 43-53.
• Liew, C. (2004). The effectiveness of predict-observe-explain techniquein diagnosing students’ understanding of science and ıdentifying their level of achievement. Doctorate Thesis, Science and Mathematics Education Centre, Curtin University of Technology.
• MEB (Milli Eğitim Bakanlığı). (2013). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6,7 ve 8. sınıflar) öğretim programı [Primary education institutions (primary and secondary schools) curriculum of science course (3, 4, 5, 6, 7 and 8 classes)]. Ankara: MEB Yayınları.
• McGregor, L., & Hargrave, C. (2008). The use of “predict-observe-explain” with on-line discussion boards to promote conceptual change in the science laboratory learning environment. In K. McFerrin et al. (Eds.), Proceedings of Society for Information Technology and Teacher Education International Conference (pp. 4735-4740). Chesapeake, VA: AACE.
• Mthembu, Z. P. (2001). Using predict, observe and explain technique to enhance students’ understanding of chemical reactions (Short Report on pilot study). Paper Presented at the AARE Annual Conference, Fremantle.
• Mutlu, M., & Özel, M. (2008). Sınıf öğretmen adaylarının çiçekli bitkilerin büyüme ve gelişimi konuları ile ilgili anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 107-124.
• Odom, A. L., & Barrow, H. L. (1995). Development and application of a two-tier diagnostic test measuring college biaology students’ understanding of diffusion and osmosis after a course of instruction. Journal of Research in Science Teaching, 32(1), 45–61.
• Özsevgeç, T., & Çepni, S. (2006). Farklı sınıflardaki öğrencilerin yüzme ve batma kavramlarını anlama düzeyleri. Milli Eğitim Dergisi, 172, 297-311.
• Özyılmaz, G. A. (2008). İlköğretimde analojiler, kavram karikatürleri ve tahmin-gözlem açıklama teknikleriyle desteklenmiş fen ve teknoloji eğitiminin öğrenme ürünlerine etkisi. Doktora tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, 325 s., İzmir.
• Palmer, D. (1995). The POE in the primary school: An evaluation. Research in Science Education, 25(3), 323-332.
• Peterson, R. F., Treagust, D. F., & Garnett, P. J. (1989). Development and application of a diagnostic instrument to evaluate grade-11 and -12 students’ concepts of covalent bonding and structure following a course of instruction. Journal of Research in Science Teaching, 26(4), 301-314.
• Russell, D. W., Lusac, K. B., & Mcrobbie, C. J. (2004). Role of the microcomputer-based laboratory display in supporting the construction of new understandings in thermal physics. Journal of Research in Science Teaching, 41(2), 165-185.
• Sere, M. G. (1982). A study of some frameworks used by pupils aged 11 to 13 years in the interpretation of air pressure. International Journal of Science Education, 4(3), 299-309.
• She, H. C. (2005a). Promoting students’ learning of air pressure concepts: the interrelationship of teaching approaches and student learning characteristics. The Journal of Experimental Education, 74(1), 29-51.
• She, H. C. (2005b). Enhancing eighth grade students’ learning of buoyancy: the interaction of teachers’ instructional approach and students’ learning preference styles. International Journal of Science and Mathematics Education, 3, 609-624.
• Snir, J. (1991). Sink or float- what do the experts think?: The historical development development of explanations for floatation. Science Education, 75(5), 595-609. Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. 6th edition. Boston Pearson.
• Tatar, N. (2006). İlköğretim fen eğitiminde araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımının bilimsel süreç becerileri, akademik başarı ve tutuma etkisi. Doktora Tezi, Gazi Universitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tatlı, Z., & Ayas, A. (2011). Sanal kimya laboratuvarı geliştirilme süreci. 5th International Computer & Instructional Technologies Symposium, 22-24 September 2011 Fırat University, Elazığ.
• Teerasong, S., Chantore, W., Ruenwongsa, P., & Nacapricha, D. (2010). Development of a predict-observe-explain strategy for teaching flow injection at undergraduate chemistry. The International Journal of Learning, 17(8), 137-150.
• Tekin, S. (2006). Tahmin-gözlem-açıklama stratejisine dayalı fen bilgisi laboratuvar deneyleri tasarlanması ve bunların öğrenci kazanımlarına katkılarının irdelenmesi. VII. Fen Bilimleri Ve Matematik Eğitimi Kongresi Bildiriler Kitabı. Gazi Üniversitesi. 07-09 Eylül 2006 Ankara.
• Tekin, S. (2008). Tahmin-gözlem-açıklama stratejisinin fen laboratuvarında kullanımı: Kükürdün molekül kütlesi nedir? Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 173-184.
• Tiftikçi, H. İ., Yüksel, İ., Koç, A., & Çıbık, A. S. (2017). Tahmin gözlem açıklama yöntemine dayalı laboratuvar uygulamalarının elektrik akımı konusundaki kavram yanılgılarının giderilmesine ve başarıya etkisi. Journal of Kirsehir Education Faculty, 18(1), 19-29.
• Tokur, F. (2011). TGA stratejisinin fen bilgisi öğretmen adaylarının bitkilerde büyüme gelişme konusunu anlamalarına etkisi. Yüksek lisans tezi. Adıyaman Üniversitesi, 94 s., Adıyaman.
• Uğur, U. K. (2010). Lise öğrencilerinin sindirim sistemi ile ilgili kavram yanılgılarının iki aşamalı testler ile tespit edilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• White, R., & Gunstone, R. (1992). Probing understanding. London And New York: The Falmer Pres.
• Wu, Y. T., & Tsai, C. (2005). Effects of constructivist-oriented instruction on elementary school students’ cognitive structures. Journal of Biological Education, 39(3), 113-120.
• Yavuz, S., & Çelik, G. (2013). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin gazlar konusundaki kavram yanılgılarına tahmin et-gözle-açıkla tekniğinin etkisi. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 1, 1-20.
• Yıldırım, N., & Maşeroğlu, P. (2016). Kimyayı günlük hayatla ilişkilendirmede tahmin-gözlem-açıklamaya dayalı etkinlikler ve öğrenci görüşleri. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 7(1), 117-145.
• Yıldırım, P. (2016). Fiziksel ve kimyasal değişimler konusunda “tahmin-gözlem-açıklama” stratejisi kullanımının akademik başarı ve kalıcılığa etkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yip, D. Y. (1998). Teachers’ Misconceptions of the Circulatory System. Journal of Biological Education, 32(3), 207-216.