60-72 Aylık Çocukların Dikkat Becerisinin ve Ebeveynin Kapsayıcılık İşlevlerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 1, 89 - 107, 30.06.2020

Merve Nur Yolcu , Betül Düşünceli

Öz

Araştırmada 60-72 aylık çocukların dikkat becerileri ve ebeveynlerinin kapsayıcılık işlevleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Katılımcılar Sakarya’nın Adapazarı ilçesinde bulunan Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı iki devlet okulunda okul öncesi öğrenimi gören 60-72 aylık 83 çocuk ve bu çocukların 83 ebeveyninden olmak üzere toplam 166 kişiden oluşmaktadır. Çalışmada, çocukların dikkat becerilerini ölçmek için Frankfurter Dikkat Testi, ebeveynlerinin kapsayıcılık işlevlerini ölçmek için Ebeveyn Çocuk Kapsayıcı İşlevler Ölçeği ve demografik bilgileri elde etmek amacıyla araştırmacılar tarafından oluşturulan Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Analizler SPSS 22.0 paket programı ile yapılmıştır. Araştırma ilişkisel tarama yöntemi ile ortaya konulmuştur. 60-72 aylık çocukların dikkat becerileri ve ebeveynlerinin kapsayıcılık işlevleri arasındaki ilişkinin incelenmesi için verilerin normal dağılması durumunda, Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon analizi; verilerin normal dağılmaması durumunda Spearman Sıra Farkları Korelasyon analizi kullanılmıştır. Ayrıca ebeveynlerin kapsayıcılık işlevlerinin anne ve babanın eğitim düzeyine farklılaşıp farklılaşmadığını belirmek amacıyla verilerin normal dağılması durumunda Tek Yönlü Anova; verilerin normal dağılmaması durumunda Kruskal Wallis Testi kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda, çocukların dikkat düzeyleri ile ebeveynlerin endişe-ayrılığa hassasiyet puanları arasında negatif yönde düşük düzeyde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Ayrıca ebeveyn kapsayıcılık işlevlerinin anne ve babanın eğitim düzeyine göre farklılaştığı araştırmanın bulguları arasında görülmektedir. Elde edilen bulgular ilgili literatür çerçevesinde tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

dikkat becerisi, kapsayıcı işlevler

Destekleyen Kurum

.

Proje Numarası

.

Teşekkür

.

Kaynakça

• Abalı, O. (2012). Hiperaktivite ve Dikkat Eksikliği. İstanbul: Adeda Yayıncılık.
• Arkan, B. ve Güvenir, T. (2011). Ebeveynlik öğrenilebilir mi? Bir olgu sunumu. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 18(2), 135-144.
• Armstrong M.B., Nettleton S.K. (2004). Attention deficit hyperactivity disorder and preschool children. Seminars in Speech Language. 25, 225–232.
• Aydoğdu, F. ve Dilekmen, M. (2016). Ebeveyn tutumlarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11-2.
• Bağlanma Teorisi. (2017, 26 Aralık). Erişim adresi: https://www.dbe.com.tr/Cocukvegenc/tr/news/baglanma-teorisi/
• Balat, G. U. (2010). İlköğretime başlayan çocukların anne babalarının çocuk yetiştirme tutumlarının okul öncesi eğitimden yararlanma düzeylerine göre incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 32-143.
• Bion, W. R. (1962). Yaşayarak öğrenmek. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Kılıç, A., Yazıcı, B. ve Yoltar, C. (2009). Türkiye’de çocuk bakım hizmetlerinin yaygınlaştırılmasına yönelik bir öneri: mahalle kreşleri.  Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/317389031_Turkiye'de_cocuk_bakim_hizmetlerinin_yayginlastirilmasina_yonelik_bir_oneri_Mahalle_kresleri
• Bornstein, M. H. (1990). Attention in infancy and the prediction of cognitive capacities in childhood. In Advances in Psychology, 69, 3-19. Ercan, E.S., Mukaddes, N.M., Yazgan, Y., Pekcanlar-Akay, A. ve Yıldız-Gündoğdu, Ö. (2018). Ercan, E.S. (Yay. Haz.) Çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları. (s. 33) Ankara: HYB Basım Yayın.
• Davis-Kean, P. E. (2005). The influence of parent education and family income on child achievement: the indirect role of parental expectations and the home environment. Journal of Family Psychology, 19(2), 294.
• Gezgin, S. (2019). Cezaevinde çocukları ile birlikte bulunan annelerin çocukluk çağı ruhsal travmaları, kapsayıcılık işlevleri ve çocuklarının psiko-sosyal gelişim durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Erişim adresi: http://openaccess.maltepe.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12415/2919/10304220%20PDF.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Gogtay, N., Giedd, J. N., Lusk, L., Hayashi, K. M., Greenstein, D., Vaituzis, A. C. ve Rapoport, J. L. (2004). Dynamic mapping of human cortical development during childhood through early adulthood. Proceedings of the National Academy of Sciences, 101(21), 8174-8179.
• Gözüm, A. İ. C. ve Kandır, A. (2018). Beş yaş çocuklar için frankfurter konsantrasyon testinin güvenirlik çalışması. Değişen Dünyada Eğitim, 57-66.
• Gülkanat, G. (2019). Aile içi şiddet mağduru annelerin kapsayıcı işlevleri ile çocukların depresif semptomları ve saldırgan davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Erişim adresi: http://openaccess.maltepe.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12415/2920/10305605.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Güveli-Bozkurt M., Güney, E. (2018). İşeri, E., Güney, E. ve Taş-Torun, Y. (Yay. Haz.) Oyun dönemi ruh sağlığı ve hastalıkları içinde (s. 56). Ankara: Akademisyen Yayınevi.
• Hamurcu, P., Öner, C., Telatar, B. ve Yeşildağ, Ş. (2015). Obezitenin benlik saygısı ve beden algısı üzerine etkisi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 19(3), 122-128.
• Karasar, N. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kılıç, S. (2013). Örnekleme yöntemleri. Journal of Mood Disorders, 3(1), 44-6.
• Koç, F. (2019). Ergenlerde anne baba tutumları ile duygusal özerklik arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi (Düzce ili örneği). (Yüksek Lisans Tezi). Erişim adresi: http://dspace.marmara.edu.tr/handle/11424/55106
• Kuşçu, Ö. (2010). Orff-Schulwerk yaklaşımı ile yapılan müzik etkinliklerinin okulöncesi dönemdeki çocuklarının dikkat becerilerine etkisi (Doktora Tezi). Erişim adresi: http://acikerisimarsiv.selcuk.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/123456789/7379/261221.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Mahone, E.M. ve Scheneider, H.E., (2012). Assesment of attention in preschoolers. Neuropsychology review, 22(4), 361-383.
• Nakash-Eisikovits, O. R. A., Dutra, L. ve Westen, D. (2002). Relationship between attachment patterns and personality pathology in adolescents. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 41(9), 1111-1123.
• Neufeld, G., ve Mate, G. (2004). Çocuklarınıza tutunun. İstanbul: Hep Kitap Yayınevi.
• Özdemir, A. D. (2012). Bazı değişkenler açısından okul öncesi dönemdeki çocukların sosyal becerilerinin ve ailelerinin ebeveynliğe yönelik tutumları (Doktora Tezi). Erişim adresi: http://acikerisimarsiv.selcuk.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/123456789/1189/325860.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Palfrey, J. S., Levine, M. D., Walker, D. K., ve Sullivan, M. (1985). The emergence of attention deficits in early childhood: a prospective study. Journal of Developmental and Behavioral Pediatrics.
• Pekkarakaş, E. (2010). 3-6 yaş çocukların babalarının çocuk yetiştirme tutumları ile eğitime katılım düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Doktora Tezi). Erişim adresi: https://acikerisim.deu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12397/7083/265517.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Petersen, S. E. ve Posner, M. I. (2012). The attention system of the human brain: 20 years after. Annual Review of Neuroscience, 35, 73-89.
• Psikanalitik Çerçevenin Kapsama İşlevi. (2010). Erişim adresi: http://www.psikeistanbul.org/etkinlik-detay/nws01/psikanalitik-cercevenin-kapsama-islevi/TRMKL/21/
• Ruff, H. A. ve Capozzoli, M. C. (2003). Development of attention and distractibility in the first 4 years of life. Developmental Psychology, 39(5), 877.
• Santrock, J. W. (2012). Yaşam boyu gelişim: Gelişim Psikolojisi: Life-span development. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Saracaloğlu, A. S., Serin, O. ve Bozkurt, N. (2001). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü öğrencilerinin problem çözme becerileri ile başarıları arasındaki ilişki. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 14, 121-134.
• Seçer, Z. ve Kaymak-Özmen, S. K. (2015). Dikkat toplamayı geliştirici etkinliklerin içtepisel okul öncesi çocukların düşünme ve dikkat toplama becerilerine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(4), 1803-1816.
• Sertbaş, N. Ç. (2006). İlköğretim öğrencilerinde davranış problemleri ve yordayan değişkenler. (Doktora tezi). Erişim adresi: http://acikerisim.deu.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/20.500.12397/7466/189816.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Set, Z. (2019). Potential Regulatory Elements Between Attachment Styles and Psychopathology: Rejection Sensitivity and Self-esteem Zeynep SET. Archives of Neuropsychiatry Arsivi, 56, 3.
• Sonuga-Barke E.J.S., Koerting J., Smith, E., McCann, D.C. ve Thompson, M. (2011). Early detection and intervention for attention-deficit/hyperactivity disorder. Expert Reviews Neurotheapeutics. 11, 557–563. 
• Sümer, N., Ünal, S., Selçuk, E., Kaya, B., Polat, R. ve Çekem, B. (2009). Bağlanma ve psikopatoloji: Bağlanma boyutlarının depresyon, panik bozukluk ve obsesif-kompulsif bozuklukla ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 24(63), 38-45.
• Şahin, S., (2017). Baysal-Metin, N. (Yay. Haz.) Doğum öncesinden ergenliğe çocuk gelişimi içinde (s. 91). Ankara: Pegem Akademi.
• Uskan, C. (2011). Dikkat eksikliği bozukluğu olan 8-10 yaşındaki çocukların dikkat becerilerini geliştirmeye dayalı bir programın etkililiğinin sınanması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erişim adresi: http://openaccess.maltepe.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12415/456/296632.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Zabcı, N., Erol, E., Şimşek Ö.F. (2018). Ebeveyn çocuk kapsayıcı işlev ölçeği geliştirme. Türk Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Dergisi. 8(51), 190-212.
• Zeteroğlu, E. Ş. (2014). Altı yaşındaki çocukların anne baba tutumları ile çoklu zekâ alanları ve grup içi etkinlik düzeyleri arasındaki ilişki. (Doktora Tezi). Erişim adresi: https://acikerisim.uludag.edu.tr/bitstream/11452/5943/1/357812.pdf
• Yılmaz, M. T. (2009). Üniversite öğrencilerinin öz-anlayışları (self-compassion) ile anne baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Doktora Tezi). Erişim adresi: http://acikerisimarsiv.selcuk.edu.tr:8080/xmlui/handle/123456789/6824