An Examination of Bakery, Pastry, Dough, and Confectionery Products with Registered Geographical Indications: The Case of West Marmara (TR2) and East Marmara (TR4)

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 279 - 305, 31.08.2025

Zülal Büyük , Dilek Dülger Altıner

Öz

Geographically indicated products, which are products associated with a specific region or area, contribute to the economy, tourism, and culture. This study focuses on the provinces (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli, Çanakkale, Balıkesir, Bursa, Eskişehir, Bilecik, Kocaeli, Sakarya, Düzce, and Bolu) in the category of ‘bakery and pastry products, dough products, and sweets.’ Based on descriptive and content analyses conducted using data from the Turkish Patent and Trademark Office's Geographical Indications Portal, it was determined that there are 44 registered products in this category, with Bolu having the most registered products (9 products). In conclusion, the TR2 and TR4 regions have a notable potential in terms of the diversity of geographical indication products. These products not only contribute to the region's gastronomic tourism but also offer significant opportunities to support regional branding and the preservation of cultural heritage through their integration with sustainable local development strategies.

Anahtar Kelimeler

Geographical Indication , Bakery Products , Pastry , Gastronomy Tourism , Marmara Region

TESCİLLİ COĞRAFİ İŞARETLİ FIRINCILIK, PASTACILIK, HAMUR İŞLERİ VE TATLI ÜRÜNLERİNİN İNCELENMESİ: BATI MARMARA (TR2) VE DOĞU MARMARA (TR4) ÖRNEĞİ

Öz

Coğrafi işaretli ürünler, belirli bir yöre veya bölgeyle özdeşleşmiş ürünler olarak ekonomik, turistik ve kültürel katkılar sağlamaktadır. Bu çalışma, Türkiye istatistiki bölge sınıflandırmasına göre Batı Marmara (TR2) ve Doğu Marmara (TR4) bölümlerindeki illere (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli, Çanakkale, Balıkesir, Bursa, Eskişehir, Bilecik, Kocaeli, Sakarya, Düzce ve Bolu) ait coğrafi tescilli “fırıncılık ve pastacılık mamulleri, hamur işleri, tatlılar” kategorisindeki ürünleri incelemeyi amaçlamaktadır. Türk Patent ve Marka Kurumu Coğrafi İşaretler Portalı verilerine dayanarak yürütülen betimsel ve içerik analizleri sonucunda, bu kategoride 44 tescilli ürün olduğu ve Bolu’nun en çok tescilli ürüne (9 ürün) sahip olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak, TR2 ve TR4 bölgeleri, coğrafi işaretli ürün çeşitliliği açısından dikkat çekici bir potansiyele sahiptir. Bu ürünlerin, bölgenin gastronomi turizmine katkı sağlamasının yanı sıra, sürdürülebilir yerel kalkınma stratejileriyle entegrasyonu, bölgesel markalaşmayı ve kültürel mirasın korunmasını destekleyen önemli fırsatlar sunduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Coğrafi İşaret , Fırın Ürünleri , Pastacılık , Gastronomi Turizmi , Marmara Bölgesi

Etik Beyan

Bu çalışmanın etik kurul izni gerektirmeyen çalışmalardan olduğunu sorumlu yazar olarak beyan ederim

Kaynakça

• Akay, E. (2021). Kırşehir İlinin Coğrafi İşaret Almış Ürünlerinin Gastronomi Turizmi Kapsamında Değerlendirilmesi. Sivas Interdisipliner Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(2), 147-159.
• Akkaşoğlu, S. (2024). Türkiye’de Coğrafi İşaret Tescili Almış İçecekler Üzerine Bir İnceleme. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (65), 285-297.
• Akturfan, M., Sormaz, Ü. ve Çiftkaya, B. (2023). Unlu Mamul Üreticilerinde Hijyen ve Sanitasyon Uygulamaları: İstanbul İli Kent Merkezi Örneği. Türkiye Mesleki ve Sosyal Bilimler Dergisi, (11), 12-24.
• Altunsaban, S., Yay, Ö. ve Erdem, Ö. (2016). Yöresel Mutfak Kavramına İlişkin Şeflerin Bakış Açılarının Değerlendirilmesi (Antalya Örneği). II. Rize Turizm Sempozyumu, 237-261.
• Avcı, M. (1997). Marmara Bölgesi Ormanlarının Tortricidae (Lep.) Faunası. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University, 47(1), 111-138.
• Bakan, R. (2021). Türk Mutfağındaki Sütlü Tatlıların Değerlendirilmesi ve İnovasyonu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Baran, Z. ve Karaca, Ş. (2021). Coğrafi İşaretin Sürdürülebilir Gastronomi Turizminde Önemi. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 253-263.
• Bedir, G. (2018). Geleneksel Türk Mutfağı Tarifelerinin Üç Farklı Besin Ögesi Örüntü Profili ile Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bertan, S. (2024). Denizli Gastronomi Turizminde Geleneksel Ürün Olarak Denizli Tandır Kebabı. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 7(3), 469-478.
• Boğazcı, E. C. (2023). Türk Mutfak Kültüründe Helva ve Helva Gelenekleri. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 8(2), 191-200.
• Can, M. ve Keskin, E. (2025). Coğrafi İşarete Sahip Gıda Ürünlerinin Menülerde Kullanım Düzeylerinin Belirlenmesi: Gaziantep İli Örneği. Aydın Gastronomy, 9(1), 95-117.
• Cebeci, T. (2019). Türk Mutfağına Ait Tatlıların Bölge Temelinde Analizi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Costanigro, M., Dubois, M., Gracia, A. ve Cardebat, J. M. (2025). The Information Value of Geographical Indications. Food Policy, 130, 102769.
• Çalışkan, V. ve Koç, H. (2013). Türkiye’de Coğrafi İşaretlerin Dağılış Özelliklerinin ve Coğrafi İşaret Potansiyelinin Değerlendirilmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 17(28), 193-214.
• Çam, O. (2024). Tunceli İlinin Coğrafi İşaretli Ürün Potansiyeli Değerlendirmesi. Hafıza, 6(1), 1-19.
• Çam, O. ve Çılgınoğlu, H. (2024). Gastronomi Turizmi Kapsamında Coğrafi İşaretli Ürünlerin İncelenmesi: Ağrı Örneği. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 7(1), 107-128.
• Demirgül, F. (2018). Çadırdan Saraya Türk Mutfağı. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 105-125.
• Denk, E. (2021). Türkiye’de Gastronomi Turizmi Açısından Coğrafi İşaretli Ürünler. Journal of Silk Road Tourism Research, 1(1), 51-61.
• Denk, E. (2025). Türkiye’nin Uluslararası Düzeyde Tescillenen Gastronomik Ürünleri ve Ekonomik Etkileri. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 398-417.
• Denk, E. ve Oğan, Y. (2025). Gastronomi ve Coğrafi İşaretlerin Sistematik Derleme Tekniğiyle İncelenmesi. Kent Akademisi, 18(2), 999-1023.
• Dizlek, H. ve Gül, H. (2009). Kabartma Tozları ve Unlu Mamullerde Kullanımları. Gıda, 34(6), 403-410.
• Doğanlı, B. (2020). Coğrafi İşaret, Markalaşma ve Kırsal Turizm İlişkileri. İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 525-541.
• Durlu-Özkaya, F., Sünnetçioğlu, S. ve Can, A. (2013). Sürdürülebilir Gastronomi Turizmi Hareketliliğinde Coğrafi İşaretlemenin Önemi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 1(1), ss. 13-30.
• Ercelep, B. ve Akdemir, N. (2022). Tescilli Coğrafi İşaretli Gıda Ürünleri: Türk Tatlıları Örneği. Gastroia: Journal of Gastronomy And Travel Research, 6(3) (Special Issue: ICTEBS), 550-563.
• Ertaş Sabancı, A. ve Girgin, G. K. (2023). Destinasyon Pazarlamasında Coğrafi İşaretli Ürünler; Gaziantep Örneği. Boyabat İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergisi, 3(2), 237-264.
• Ertaş, Y. ve Gezmen Karadağ, M. (2013). Sağlıklı Beslenmede Türk Mutfak Kültürünün Yeri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1), 117-136.
• Esen, M. K. (2022). Yöresel Lezzetlerin Gastronomi Turizmi Açısından Önemi: Türkiye’deki Helvalar. Aydın Gastronomy, 6(2), 283-294.
• Korkmaz, H. U. (2021). KOP Bölgesi Coğrafi İşaretlerinin İncelenmesi ve Öneriler. Sivas Interdisipliner Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(2), 36-53.
• Köşker, H. (2022). Batı Karadeniz Bölümünün Coğrafi İşaretli Ürünlerinin Tespiti ve Bunların Turistik Önemi. Journal of Humanities and Tourism Research, 12(1), 22-35.
• Mani-López, E., Ramírez-Corona, N. ve López-Malo A. (2023). Advances in Probiotic Incorporation Into Cereal-Based Baked Foods: Strategies, Viability, and Effects–A Review. Applied Food Research, 3(2), 100330.
• Mertol, H. ve Yaylacı, S. (2021). Coğrafi İşaretli Ürünler ve Gastronomik Lezzetler: Tokat Örneği. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 313-334.
• Müfettişoğlu, N., ve Köşker, H. (2025). Coğrafi İşaretlerin Yerel Gıdaları Turizm Ürününe Dönüştürmedeki Önemi: Akçakoca Örneği. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 22(1), 230-252.
• Müfettişoğlu, N. ve Köşker, H. (2022). Karadeniz Bölgesi’ndeki Coğrafi İşaretli “Fırıncılık ve Pastacılık Mamulleri, Hamur İşleri, Tatlılar” Üzerine Bir Değerlendirme. ITCC'22 I. Internatıonal Tourısm And Culınary Conference, Amasya-Türkiya, Amasya Üniversitesi Yayınları.
• Olğac, İ. (2024). Batı Marmara Bölgesi (TR2)'De Nüfus ve İç Göç Hareketleri (2007-2023). Gelecek Vizyonlar Dergisi, 8(2), 164-182.
• Olğaç, İ. ve Doğan, M. (2024). Marmara Bölgesi’ndeki İllerin Sürdürülebilirlik Düzeylerinin Coğrafi Göstergelerle Belirlenmesi. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 365-380.
• Özaydın, G. ve Karakayacı, Z. (2023). Türkiye’de Un ve Unlu Mamuller Sanayinin Mevcut Yapısı ve Gıda Sanayi İçerisindeki Yeri. Wheat Studies, 12(1), 1-14.
• Özen, F. ve Arslan Hendekçi, E. (2016). Türkiye’de Eğitim Denetimi Alanında 2005–2015 Yılları Arasında Yayımlanan Makale ve Tezlerin Betimsel Analizi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 6(11), 619-650.
• Özdemir A. Türkiye’deki İBBS-1 Bölgelerinin Sağlık Hizmeti Sunum Etkinliğinin Veri Zarflama Analizi Kullanılarak Ölçülmesi. ADYÜ Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(2):231-242.
• Özsoy, T. (2015). Coğrafi İşaretlemenin Katma Değer Oluşturmada Bir Araç Olarak Kullanımı. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(2), 31-46.
• Rippon, M. J. (2014). What is The Geography of Geographical İndications? Area, 46: 154-162. https://doi.org/10.1111/area.12085
• Sartagoda, K. J. D., Tiozon, R., Jr. N. ve Sreenivasulu, N. (2024). Cereal-Based Proteins: Bridging Health, Sustainability, And Future Innovations For Food Industries. Journal of Food Composition and Analysis, 136, 106720.
• Saygılı, D., Demirci, H. ve Samav, U. (2020). Coğrafi İşaretli Türkiye Peynirleri. Aydın Gastronomy, 4(1), 11-21.
• Senarathna, S., Mel, R. ve Malalgoda, M. (2024). Utilization of Cereal-Based Protein Ingredients in Food Applications. Journal of Cereal Science, 116, 103867.
• Sezen Doğancılı, O. (2020). GAP Turlarında Coğrafi İşaretli Ürünlerin Kullanıma İlişkin İçerik Analizi. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(2), 246-258.
• Sırıklı, İ., K. ve Sefa, Ş. (2024). Turizmin Gelişiminde Gastronomi Turizmi: Mutfak Kültürü ve Oluşumu. Saygı, Y., B. ve Yılmaz G. Ed., s:9-36. Efeakademi Yayınları.
• Şengül, S. ve Türkay, O. (2016). Yöresel Mutfak Unsurlarının Turizm Destinasyonu Seçimindeki Rolü Mudurnu Örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(29), 63-87.
• Tanrıkulu, M. ve Doğandor, E. (2021). Coğrafi İşaretleri ve Coğrafi İşaret Potansiyeliyle Bolu İli. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 223-257.
• Tapan, İ. (2023). Malatya İlindeki Coğrafi İşaretli Ürünlerin Değerlendirmesi. Fikriyat, 3(1), 41-64.
• Tekelioğlu, Y. (2019). Coğrafi İşaretler ve Türkiye Uygulamaları. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (8)15.
• Ulema, Ş., Karakaş, D. ve Semint, S. (2024). Coğrafi İşaretli Pastacılık ve Fırıncılık Ürünleri: Marmara Bölgesi Örneği. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 31(3), 573-596.
• Uygun, A. İ., Demiral, Y. M. ve Uslu, N. (2021). Antalya İlinin Coğrafi İşaret Almış Gastronomik Ürünlerinin Değerlendirilmesi. Medya ve Kültürel Çalışmalar Dergisi, 3(2), 91-104.
• Ültay, E., Akyurt, H. ve Ültay, N. (2021). Sosyal Bilimlerde Betimsel İçerik Analizi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 188-201.
• Yenipinar, U., Köşker, H. ve Karacaoğlu, S. (2014). Turizmde Yerel Yiyeceklerin Önemi ve Coğrafi İşaretleme: Van Otlu Peyniri. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 2(2), 13-23.
• Yılmaz, G. ve Akman, S. (2019). Osmanlıdan Günümüze Helvalar ve Helva-i Gazi’nin Gastronomik Değeri. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 3(3), 462-469.
• İnternet Kaynakçası İç İşleri Bakanlığı (2025). Türkiye’nin nüfus haritası. T.C. İç İşleri Bakanlığı Resmi Web Sitesi. https://www.icisleri.gov.tr/turkiyenin-nufus-haritasi [Erişim Tarihi: 10.03.2025].
• Kalkınma Ajansı (2025). Kalkınma planlamasında bölge birimleri sınıflandırması. Kalkınma Ajansı Resmi Web Sitesi https://ka.gov.tr/sayfalar/kalkinma-planlamasinda-istatistiki-bolge-birimleri-siniflandirmasi--24 [Erişim Tarihi: 10.03.2025].
• MARUF (2019). Marmara Bölgesi. MARUF Resmi Web Sitesi https://maruf19.marmaraurbanforum.org/marmara-bolgesi#:~:text=Marmara%20B%C3%B6lgesi%2C%20T%C3%BCrkiye'nin%20kuzeybat%C4%B1s%C4%B1nda,Kocaeli%20ve%20Yalova%20illerinden%20olu%C5%9Fmaktad%C4%B1r [Erişim Tarihi: 10.03.2025].
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018). MEGEP. Milli Eğitim Bakanlığı Resmi Web Sitesi http://www.megep.meb.gov.tr/ [Erişim Tarihi: 10.03.2025].
• TDK (2025). Türk Dil Kurumu Resmi Web Sitesi. https://sozluk.gov.tr/
• TÜİK (2025). Bölgesel istatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu Resmi Web Sitesi. https://biruni.tuik.gov.tr/bolgeselistatistik/degiskenlerUzerindenSorgula.do# [Erişim Tarihi: 06.03.2025].
• Türk Patent ve Marka Kurumu (2025). Coğrafi işaretli ürünler. Türk Patent ve Marka Kurumu Resmi Web Sitesi. https://ci.turkpatent.gov.tr/veri-tabani [Erişim Tarihi: 24.07.2025].
• Uzman (2016). Pastacılık ürünleri ve unlu mamuller. http://uzmanlab.com/tr/sektorel-3/gida-28/pastacilik-urunleri-ve-unlu-mamuller/ [Erişim Tarihi: 06.03.2025].