RESMİN ZAMANI: İKİ BOYUTLU YÜZEY ÜZERİNDE ZAMANIN TEMSİL OLANAKLARI

Yıl 2025, Sayı: 15- Özel sayı, 273 - 293, 20.10.2025

Muhammet Fatih Gök

https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1804186

Öz

Bu makalede resmin zamanının bir kavram olarak resim analizinde ele alınmasının
olanakları araştırılmıştır. Bu bağlamda ilk olarak zaman kavramının tanımlaması
yapılmıştır. Zaman kavramı, mutlak ve göreceli zaman olarak kategorize edilmektedir.
Bu çalışmada ise resimde zaman kavramı, zamanı işaret etmenin tüm olanaklarıyla
incelenmiştir. 20. yüzyıl başlarından itibaren resim, bir şeyleri temsil etme aracı
olmasının yanı sıra kendi konumunu, amacını ve var oluşunu sorgulama aşamasına
gelmiştir. Resmin sınırlarının sorgulandığı bu dönem aynı zamanda bugünkü anlamda
çağdaş sanat düşüncesinin temellerini oluşturmuştur. Bu noktada resim alanında biçim,
içerik ve konular bakımından yaşanan değişimlerin dışında bir diğer önemli kırılma,
resmin zamanı üzerine yapılan yeni sorgulama olanaklarıdır. Bu makalede de özellikle
20. yüzyıl başlarında iki boyutlu yüzey üzerine yapılmış çalışmalardan günümüz
interaktif sanat çalışmalarına kadar farklılaşan yönleriyle resimde zaman kavramının
dönüşümü, sınırları ve olanakları ele alınmıştır. Çalışma sonucunda resmin zamanının
bir kavram olarak resmin analizinde ve anlam çerçevesinin ortaya çıkarılmasında önemli
bir araç olduğu görülmüştür. Resimde zaman kavramının çok katmanlı bir yapı olduğu
ve konusu zaman olmasa dahi, resmin zamanı üzerine düşünmenin mümkün ve önemli
olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yüzey resmi , Zaman , Eş zamanlılık , Çağdaş sanat , Resmin zamanı.

TIME OF PAINTING: THE POSSIBILITIES OF THE DEPICTION OF TIME ON A TWO-DIMENSIONAL SURFACE

Öz

In this article, the possibilities of considering the time of painting as a concept in painting
analysis are explored. In this context, the concept of time is first defined. The concept of time
is categorized as absolute and relative time. In this study, the concept of time in painting
is analyzed with all possible references to time. Since the early 20th century, painting has
come to the stage of questioning its own position, purpose, and existence as well as being a
means of representing something. This period, in which the limits of painting were questioned,
also laid the foundations of contemporary art thought in today’s sense. At this point,
apart from the changes in the field of painting in terms of form, content and subject matter,
another important development is the new questioning possibilities on the time of painting.
In this article, the transformation, limits and possibilities of the concept of time in painting
are discussed in different aspects, especially from the works made on two-dimensional surfaces
in the early 20th century to today’s interactive art works. As a result of the study, it is
seen that the time of painting as a concept is an important tool in analyzing the painting
and revealing its meaning framework. It has been understood that the concept of time in
painting is a multi-layered structure and that it is possible and important to think about the
time of painting, even if the subject is not time.

Anahtar Kelimeler

Surface painting , Time , Simultaneity , Contemporary art , Time of painting.

Kaynakça

• A Sunday on La Grande Jatte — 1884. (t.y.). Artic. 1 Mart 2025 tarihinde https://www.artic.edu/artworks/27992/a-sunday-on-la-grande-jatte-1884 adresinden erişilmiştir.
• Antmen, A. (2014). 20. yüzyıl batı sanatında akımlar. Sel Yayıncılık.
• Black Square. (t.y.). Wikipedia. 1 Mart 2025 tarihinde https://en.wikipedia.org/wiki/Black_Square adresinden erişilmiştir.
• Borst, A. (1997). Computus: Avrupa tarihinde zaman ve sayı. (Z. Aksu Yılmazer, Çev.). Dost Yayınevi.
• Concetto Spaziale, Attesa, 1964 - 1965. (t.y.). Guggenheim New York. 1 Mart 2025 tarihinde https://www.guggenheim.org/artwork/3482 adresinden erişilmiştir.
• Coşkun, R. (2004). Resimde zaman kavramı. [Sanatta yeterlik tezi, Anadolu Üniversitesi]. Anadolu Üniversitesi Kurumsal Akademik Arşiv. https://earsiv.anadolu.edu.tr/xmlui/handle/11421/6782
• Daniel Rozin. (t.y.). The Met Museum. 1 Mart 2025 tarihinde https://www.metmuseum.org/art/collection/search/778757 adresinden erişilmiştir.
• Elias, N. (2000). Zaman üzerine. (V. Atayman, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• En Eski Mağara Resmi. (t.y.). Atlas Dergisi. 1 Mart 2025 tarihinde https://www.atlasdergisi.com/kesfet/arkeoloji-haberleri/en-eski-magara-resmi.html adresinden erişilmiştir.
• Ertürk, S. (2003). Sanatsal yaratımda zaman bellek üzerine plastik araştırmalar. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Flint, L. (t.y.). Jackson Pollock Alchemy, Guggenheim. https://www.guggenheim.org/artwork/3482
• Freud, S. (2021). Rüyaların yorumu. (M. Dilman, Çev.). Say Yayınları.
• Giacomo Balla. (t.y.). Buffalo AKG Art Museum. 1 Mart 2025 tarihinde https://buffaloakg.org/artworks/196416-dinamismo-di-un-cane-al-guinzaglio-dynamism-dog-leash adresinden erişilmiştir.
• Graham-Dixon, A. (Ed.). (2010). Sanat atlası. (B. Kovulmaz vd., Çev.). Boyut Yayıncılık.
• Gürbüz, Y. & Aydın, P. A. H. (2012). Zaman kavramı ve yönetimi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (2), 1-20.
• Hodge, S. (2015). Gerçekten bilmeniz gereken 50 sanat fikri. (E. Gözgü, Çev.). Domingo.
• Hodge, S. (2022). Modern sanatın kısa öyküsü. (D. Öztok, Çev.). Hep Kitap.
• Jung, C. G. (2001). İnsan ruhuna yöneliş: Bilinçaltı ve işlevsel yapısı. (E. Büyükinal, Çev.). Say Yayınları.
• Little, S. (2008). İzmler: Sanatı anlamak. (D. N. Özer, Çev.). Yem Yayın.
• Ötgün, C. (2008). Sanat yapıtına yaklaşım biçimleri. Sanat ve Tasarım Dergisi, 1(2), 159-178. https://doi.org/10.18603/std.46187
• René Magritte. (t.y.). MoMA. 1 Mart 2025 tarihinde https://www.moma.org/collection/works/78456 adresinden erişilmiştir.
• Shatskikh, A. (2012). Black Square: Malevich and the origin of Suprematism. Yale University Press.
• Sontag, S. (2008). Fotoğraf üzerine. (O. Akınbay, Çev.). Agora Kitaplığı.
• Spatial Concept, New York 10 (Concetto Spaziale, New York 10). (t.y.). Guggenheim New York. 1 Mart 2025 tarihinde https://www.artbasel.com/catalog/artwork/26054/Lucio-Fontana-Concetto-Spaziale-Attesa adresinden erişilmiştir.
• Türk Dil Kurumu (t.y.). Zaman. Sozluk.gov.tr Güncel Türkçe Sözlük içinde. 1 Mart 2025 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
• Türkmen, B. (2017, 20 Aralık). Monet ve Empresyonizmin En Belirgin Örneği: Rouen Katedrali Resimleri, Wannart. https://wannart.com/icerik/8190-monet-ve-empresyonizmin-en-belirgin-ornegi-rouen-katedrali-resimleri
• Turani, A. (1975). Sanat terimleri sözlüğü. Toplum Yayınevi.
• Violon, 1911-1912. (t.y.). Kröller Müller. 1 Mart 2025 tarihinde https://krollermuller.nl/en/pablo-picasso-violin-1 adresinden erişilmiştir.
• White, A. (2011). Lucio Fontana: Between utopia and kitsch. The MIT press.
• Yenişehirlioğlu, F. (1993). Resimde zaman ve mekân kavramı. Anadolu Üniversitesi Yayınları Süreli sanat ve kültür dergisi, 4 (1), 197-205.