Gıda Ambalajı Tasarımlarında Tüketici İhtiyaçları: Peynir Sektörüne Yönelik Bir İnceleme

Yıl 2025, Sayı: 36, 403 - 427, 27.06.2025

Damla Tuğrul , Serkan Güneş , Serra Erdem , Alper Çalgüner

https://doi.org/10.18603/sanatvetasarim.1632455

Öz

Ambalaj, gıda ürünleri ile tüketiciler arasında önemli bir iletişim aracıdır. Özellikle hızlı tüketim ürünlerinde, sayısız ürün ve marka çeşitliliği arasında ambalajın öne çıkması ve etkili bilgi iletmesi büyük önem taşımaktadır. Bu çalışma, peynir ambalajlarının tüketici beklentileri üzerindeki etkilerini anlamayı ve ambalaj tasarımındaki estetik, işlevsellik, tazelik algısı ile güvenilirlik unsurlarını incelemeyi amaçlamaktadır. Çevrimiçi anketle elde edilen sonuçlar, tasarım unsurlarının uyumlu ve amaca yönelik kullanımının satın alma kararlarını doğrudan etkilediğini göstermektedir. Yenilikçi kullanım ve sunum avantajları sunan tasarımlar tüketici memnuniyetini artırırken, etiket tasarımlarının doğru bilgilendirme ve okunabilirlik açısından büyük önem taşıdığı görülmüştür. Ayrıca, peynir kategorisinde renk ve görsel kullanımlarında belirli bir standardın olmadığı, erişilebilir tasarımların artması gerektiği ve çevresel farkındalığın düşük olduğu tespit edilmiştir. Çalışma, peynir ambalajları odağında sektör ve tasarımcılar için önemli öneriler sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Peynir Ambalajları Tasarımı , Tüketici Davranışları , Gıda Ambalajları , Tüketici İhtiyaçları

Kaynakça

• Ampuero, O., & Vila, N. (2006). Consumer perceptions of product packaging. Journal of Consumer Marketing, 23(2), 100-112. https://doi.org/10.1108/07363760610655032
• Ares, G., Giménez, A., & Deliza, R. (2010). Influence of three non-sensory factors on consumer choice of functional yogurts over regular ones. Food Quality and Preference, 21(4), 361-367. https://doi.org/10.1016/j.foodqual.2009.09.002
• Atasever, N. (2019). 7-12 Yaş grubu çocukların gıda ambalaj tasarımı tercihleri (600045) [Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Barmaki, H. (2012). The role of design ın sustainable consumption: A study on sustainable food packaging (62730319) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. CORE. https://doi.org/10.13140/RG.2.1.2819.3040
• Barutçu, S., & Arslan, H. (2019). İleri dönüşümlü ambalaj tasarımlı ürünlere yönelik tüketici tutumu ve satın alma niyeti ilişkisi. Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies, 6(2), 92-110. https://doi.org/10.34232/pjess.643575
• Bone, P. F., & France, K. R. (2001). Package graphics and consumer product beliefs. Journal of Business and Psychology, 15(3), 467-489. https://doi.org/10.1023/A:1007826818206
• Bou-Mitri, C., Abdessater, M., Zgheib, H., & Akiki, Z. (2020). Food packaging design and consumer perception of the product quality, safety, healthiness and preference. Nutrition & Food Science, 51(1), 71-86. https://doi.org/10.1108/NFS-02-2020-0039
• Cakmakoglu Kuru, A., & Ceylan, H. B. (2019). Analysis of the impact of packaging designs on purchasing behaviors in preference of healthy products. Idil Journal of Art and Language, 8(64). https://doi.org/10.7816/idil-08-64-11
• Caleguer, V. de F., Minim, V. P. R., & Benassi, M. de T. (2007). Impact of package on the consumer purchase intention for a powdered orange flavoured soft drink. Brazilian Journal Of Food Technology, 10(3), 159-168.
• Cole, C. A., & Balasubramanian, S. K. (1993). Age differences in consumers’ search for information: Public policy implications. Journal of Consumer Research, 20(1), 157-169.
• De Vaus, D. A. (1990). Surveys in social research (6. bs). Allen & Unwin.
• Eldesouky, A., & Mesias, F. (2014). An insight into the influence of packaging and presentation format on consumer purchasing attitudes towards cheese: A qualitative study. Spanish Journal of Agricultural Research, 12(2), 305. https://doi.org/10.5424/sjar/2014122-5520
• Eldesouky, A., Mesías, F. J., Elghannam, A., Gaspar, P., & Escribano, M. (2016). Are packaging and presentation format key attributes for cheese consumers? International Dairy Journal, 61, 245-249. https://doi.org/10.1016/j.idairyj.2016.06.011
• Eldesouky, A., Pulido, A. f., & Mesias, F. j. (2015). The role of packaging and presentation format in consumers’ preferences for food: An application of projective techniques. Journal of Sensory Studies, 30(5), 360-369. https://doi.org/10.1111/joss.12162
• Fenko, A., Schifferstein, H. N. J., & Hekkert, P. (2010). Shifts in sensory dominance between various stages of user-product interactions. Applied Ergonomics, 41(1), 34-40. https://doi.org/10.1016/j.apergo.2009.03.007
• Gil, I., Rebollar, R., Lidón, I., & Martín, J. (2017). Study on the influence of fresh white cheese packaging design variables on users’ perception. Project Management and Engineering Research, 37-49. https://doi.org/10.1007/978-3-319-51859-6_3
• Gilaninia, S., Ganjinia, H., & Charmchi, K. (2013). Affecting factors of packaging milk production on guilan consumer behavior. Nigerian Chapter of Arabian Journal of Business and Management Review, 1(3), 29-40. https://doi.org/10.12816/0003623
• Gökkaya, H. (2022). Ambalaj tasarımında yenilik ve ileri dönüşümlü ambalaj tasarımına yönelik tüketici tutumu ile satın alma niyeti ilişkisi [Yüksek Lisans Tezi]. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hill, H., & Tilley, J. (2002). Packaging of children’s breakfast cereal: Manufacturers versus children. British Food Journal, 104(9), 766-777. https://doi.org/10.1108/00070700210443129
• Horská, E., Nagyová, Ľ., Šedík, P., Kiełbasa, B., & Krasnodębski, A. (2020). Evaluation of cheese packaging graphics design using eye tracking and consumer survey research. International Journal of Management Cases, 22(2), 38-45.
• İlisulu, T. İ. (2019). Gıda ambalajı tasarımlarında değişen tüketici beklentileri. Sanat Tasarım Dergisi, 10, 16-23. https://doi.org/10.35333/Sanat.2019.84
• Klimchuk, M. R., & Krasovec, S. A. (2007). Desain kemasan: Perencanaan merek produk yang berhasil mulai dari konsep sampai penjualan. Penerbit Erlangga.
• Lindh, H., Olsson, A., & Williams, H. (2016). Consumer perceptions of food packaging: contributing to or counteracting environmentally sustainable development? Packaging Technology and Science, 29(1), 3-23. https://doi.org/10.1002/pts.2184
• Malešević, M., & Stančić, M. (2021). Influence of packaging design parameters on customers’ decision-making process. Journal of Graphic Engineering and Design, 12, 33-38. https://doi.org/10.24867/JGED-2021-4-033
• Mayış, H. (2021). Pazarlama İletişimi Aracı Olarak Ambalajın Satın Alma Davranışına Etkisi [Yüksek Lisans Tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Miller, K. (2019). Got milk: Influences of packaging and symbolism on consumer buying behaviors [Thesis]. Wichita State University.
• Pirol, M. (2021). Tüketicinin markaya yönelik yaklaşımında ambalajın rolü [Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Plečko, M., Brozović, M., & Kovačević, D. (2023). Food product packaging adapted for visually impaired and elderly people. Journal of Applied Packaging Research, 15(1), 15.
• Roberto, C. A., Baik, J., Harris, J. L., & Brownell, K. D. (2010). Influence of licensed characters on children’s taste and snack preferences. Pediatrics, 126(1), 88-93. https://doi.org/10.1542/peds.2009-3433
• Robertson, G. L. (1990). Good and bad packaging: who decides? International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, 20(8), 37-40. https://doi.org/10.1108/09600039010005575
• Schifferstein, H. N. J., Fenko, A., Desmet, P. M. A., Labbe, D., & Martin, N. (2013). Influence of package design on the dynamics of multisensory and emotional food experience. Food Quality and Preference, 27(1), 18-25. https://doi.org/10.1016/j.foodqual.2012.06.003
• Sencer, M., & Sencer, Y. (1978). Toplumsal araştırmalarda yöntembilim. Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü.
• Spreafico, C., & Russo, D. (2021). A sustainable cheese packaging survey involving scientific papers and patents. Journal of Cleaner Production, 293, 126196. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2021.126196
• Swida, J., Halagarda, M., & Popek, S. (2018). Perceptions of older consumers regarding food packaging as a prerequisite for its improvement: A case study of Polish market. International Journal of Consumer Studies, 42(3), 358-366. https://doi.org/10.1111/ijcs.12427
• Van Birgelen, M., Semeijn, J., & Keicher, M. (2009). Packaging and proenvironmental consumption behavior: ınvestigating purchase and disposal decisions for beverages. Environment and Behavior, 41(1), 125-146. https://doi.org/10.1177/0013916507311140
• Velasco, C., Salgado-Montejo, A., Marmolejo-Ramos, F., & Spence, C. (2014). Predictive packaging design: Tasting shapes, typefaces, names, and sounds. Food Quality and Preference, 34, 88-95. https://doi.org/10.1016/j.foodqual.2013.12.005
• Vraneševic, T., & Stančec, R. (2003). The effect of the brand on perceived quality of food products. British Food Journal, 105(11), 811-825. https://doi.org/10.1108/00070700310511609
• Wang, H., Ab Gani, M. A. A., & Liu, C. (2023). Impact of snack food packaging design characteristics on consumer purchase decisions. Sage Open, 13(2), 21582440231167109. https://doi.org/10.1177/21582440231167109
• Wells, L. E., Farley, H., & Armstrong, G. A. (2007). The ımportance of packaging design for own‐label food brands. International Journal of Retail & Distribution Management, 35(9), 677-690. https://doi.org/10.1108/09590550710773237
• Wilkie, W. L. (1994). Consumer behavior (3. bs). Wiley.
• Woodworth, G. (2012, Kasım 30). Resealable packages: A frustration-free alternativeResealable packages: a frustration-free alternative: Food processing. resealable packages: A frustration-free alternative. https://www.foodprocessing.com.au/content/food-design-research/article/resealable-packages-a-frustration-free-alternative-928375256
• Wu, A. (2015). Food packaging design and ıts application in the brand marketing. Carpathian Journal of Food Science & Technology, 7(3), 5-15.