Events in Athens After the Greek Army's Anatolian Disaster According to British Documents

Yıl 2024, Cilt: 34 Sayı: 2, 1 - 17, 19.12.2024

Resul Yavuz , Mehmet Okur

https://doi.org/10.54078/savsad.1558901

Öz

Greece, which has continuously expanded its territory in line with the idea of Megali Idea since its foundation, has experienced a turbulent political process due to the events that took place in domestic and foreign policy during the Balkan Wars and the First World War. These stages that the country was in brought chaos with the war in Greece in the following period. During the Paris Peace Conference, the Allies granted Greece the right to occupy Smyrna and its environs, which led to many changes in the history of Turkey and Greece. As a result of this occupation movement that took place between 1919-1922, the Turkish army put an end to the Greek army's occupation movement in Anatolia. The army, which withdrew from Anatolia, also seized power by changing the king in the country by coup d'état against the existing government, which it blamed for the defeat but in reality was the result of a political showdown. The military government that seized power tried the people it held responsible for the defeat in a military court and sentenced them to death. This political showdown brought chaos in the country that would last for many years. Britain followed these phases that Greece was going through from beginning to end. After the defeat, the putschist officers in Greece, despite all the insistence and threats of the British, carried out the executions and turned the political polarization in the country into a revenge.

Anahtar Kelimeler

Venizelos, Konstantin, coupe, Greece, Gounaris, British ambassador

İngiliz Belgelerine Göre Yunan Ordusunun Anadolu Faciası Sonrası Atina’da Meydana Gelen Olaylar

Öz

Kuruluşundan itibaren topraklarını Megali İdea düşüncesi doğrultusunda sürekli olarak genişleten Yunanistan, Balkan Savaşları ve II. Dünya Savaşı sırasında iç ve dış politikada meydana gelen olayların tesiri ile çalkantılı bir politik süreç yaşamıştır. Ülkenin içinde bulunduğu bu aşamalar, sonraki dönemde Yunanistan’da savaş ile birlikte kaosu beraberinde getirmiştir. Paris Barış Konferansı Dönemi’nde Müttefiklerin Yunanistan’a İzmir ve çevresini işgal hakkı tanıması Türkiye ve Yunanistan tarihinde birçok değişikliğe sebep olmuştur. 1919-1922 yılları arasında gerçekleşen bu işgal hareketi neticesinde Türk ordusu, Yunan ordusunun Anadolu’daki işgal hareketine son vermiştir. Anadolu’dan çekilen ordu, yenilgiden sorumlu tuttuğu ancak gerçekte bir siyasi hesaplaşmanın sonucunda mevcut hükûmete darbe yapmak suretiyle ülkede kralı değiştirerek iktidara da el koymuştur. İktidarı ele geçiren askerî yönetim, yenilgiden sorumlu tuttuğu kişileri askerî mahkemede yargılayarak idama mahkûm etmiştir. Bu siyasi hesaplaşma, ülkede uzun yıllar sürecek olan kaosu de beraberinde getirmiştir. İngiltere, Yunanistan’ın geçirmekle olduğu bu aşamaları başından sonuna kadar takip etmiştir. Yenilgiden sonra Yunanistan’daki darbeci subaylar, İngilizlerin bütün ısrar ve tehditlerine rağmen idamları gerçekleştirerek ülkede siyasi kutuplaştırmayı bir intikama dönüştürmüşlerdi.

Anahtar Kelimeler

darbe, Venizelos, Konstantin, Yunanistan, Gounaris, İngiliz elçisi

Kaynakça

• Armaoğlu, F. (1997). 19. yüzyıl siyasi tarihi (1789-1914). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Bayur, Y. H. (1991). Türk inkılabı tarihi (Cilt I, Kısım I). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Bozkurt, A. (2014). Türk boğazlarında uluslararası kontrol (1918-1930). İdeal Kültür Yayınları.
• Bozkurt, A. (2021). İngiliz perspektifinden Türkiye ve Millî Hareketi 1918-1922. Ötüken Yayınları.
• Clogg, R. (2018). Yunanistan’ın kısa tarihi. (D. Şendil, Çev.). Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Çetinkaya, A., & Özalp, K. (2009). Direniş 1919. Örgün Yayınları.
• Demirhan, H. (2012). Yunanistan’da emperyalist kavga (1914-1918). İdil Yayınları.
• Erdem. N. (2010). Yunan tarihçilerinin gözüyle Anadolu hareketi (1919-1923). Derlem Yayınları.
• Hatipoğlu, M. (1988). Yunanistan’daki gelişmelerin ışığında Türk- Yunan ilişkilerinin 101 yılı (1821-1922). Türk Kültür Araştırma Enstitüsü Yayınları, (23), 75-102.
• Helmreich, C. P. (1996). Sevr entrikaları. (Ş. Erol, Çev.). Sabah Kitapları Yayınları.
• İngiliz Millî Arşivleri. (TNA. FO.). 286/809, No. 516.
• İngiliz Millî Arşivleri. (TNA. FO.). 286/809, No. 556.
• İngiliz Millî Arşivleri. (TNA. FO.). 286/810, No. 708.
• İngiliz Millî Arşivleri. (TNA. FO.). 476/36, Annual Report, Greece, No. 12246.
• İngiliz Millî Arşivleri. (TNA. FO.). 476/36, Annual Report, Greece, 1913.
• Kalelioğlu, O. (2008). Türk-Yunan ilişkileri ve Megali İdea. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, (41), 105-123.
• Karacan, A. N. (1971). Lozan (2. Baskı). Milliyet Yayınları.
• Miller, W. (1922). A History of the Greek people (1821-1921). Methuen & Co. Ltd.
• Moiras, L. (2006). 1909 Gudi darbesinin Türk ve Yunan kamuoyuna yansıması [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi İstanbul Üniversitesi].
• Özsüer, E. (2023). Eleftherios Venizelos’un hatıratında Paris Barış Konferansı ve İzmir’in Yunanlara bırakılma kararı. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (59 Cumhuriyet’in 100. Yılı Özel Sayısı), 284-295. https://doi.org/10.21563/sutad.1378269.
• Özsüer, E. Eleftherios Kyriakos Venizelos (1864-1936). https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/eleftherios-kyriakos-venizelos-1864-1936/
• Pallis, A. A. (1995). Yunanlıların Anadolu macerası (1915-1922). (O. Azizoğlu, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Rençberler, Ö. (2014). Küçük Asya felaketinin Yunan siyasetine etkisi (1919-1922) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi Ankara Üniversitesi].
• Simith, M. L. (2002). Yunan düşü (H. İnal, Çev.). Ayraç Yayınları.
• Thomson, S. B. (1931). The Allied Secret Service in Greece. Hutchinson & Co. Ltd.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi. Devre 1, Cilt 3, İçtima Senesi 1.
• Türsan, N. (1997). Yunan sorunu (Y.Y).
• Uçarol, R. (1995). Siyasi tarih (1789-1994). Filiz Kitabevi.
• Yavuz, R. (2021). Batı Anadolu’da Haziran 1920’de meydana gelen Yunan askerî ilerlemesinin İngiliz belgelerine yansıması. Z. Çevik, & A. Köç (Ed.), Karesi’den Balıkesir’e (ss. 92- 110) içinde. Nobel Yayınları.
• Yavuz, R. (2023) Lozan Barış Konferansı’nın ilk aylarında Türkiye ile Yunanistan arasındaki mübadelede yaşanan sıkıntıların İngiliz belgelerine yansıması. B. K. Yeşilbursa (Ed.), Lozan Barış Antlaşması 100. Yıl (ss. 503-527) içinde. Sentez Yayınları.
• Yavuz, R. (2023). Mudanya Mütarekesi’ne giden süreçte Çanakkale’ye yönelen Türk kuvvetlerini durdurmak için İngiliz ve Fransız hükûmetleri arasında yaşanan görüş ayrılıkları. T. F. Ertan, & H. Uzun (Ed.), Sakarya Zaferi ve Haymana V (ss. 521-546) içinde. Ankara Üniversitesi İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınları.