Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki Savunma ve Güvenlik Politikaları Çerçevesinde Muğla’nın Askerî Açıdan Stratejik Önemi

Yıl 2024, Cilt: 34 Sayı: 2, 125 - 136, 19.12.2024

Enes Mert Demir

https://doi.org/10.54078/savsad.1560908

Öz

Akdeniz, Türkiye ve dünya jeopolitiğinde stratejik ve vazgeçilmez önemdeki bölgelerden biridir. Bu kapsamda Doğu Akdeniz’e hâkim bir konumda bulunan Muğla da bölge jeopolitiğinde kritik bir yere sahiptir. Bu özelliğiyle Muğla, Türkiye’nin savunma ve güvenlik politikasının uygulama alanları arasında yer almaktadır. Nitekim son yıllarda aktif bir dış politika takip eden Türkiye’nin Akdeniz’deki hak ve menfaatlerini koruma gayretleri, Muğla’nın bu konuda önemli bir rol üstlenmesine neden olmuştur. Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki etkinliğini artırması, askerî faaliyetleri de yoğunlaştırmıştır. Dolayısıyla Türkiye’nin güneybatısında güvenliğini sağlamaya, hak ve çıkarlarını korumaya ve bu yöndeki politikasını gerçekleştirmeye yönelik Türk Deniz ve Hava Kuvvetleri büyük sorumluluklar üstlenmektedir. Şüphesiz bu durum Muğla’daki askerî faaliyetleri ve hareketliliği de artırmıştır.
Bu çalışmada, Türk Silahlı Kuvvetlerinin Muğla merkezli (Aksaz Deniz Üs Komutanlığı, Dalaman Deniz Hava Komutanlığı ve Dalaman Hava Meydan/Ana Jet Üs Komutanlığı) faaliyetleri ele alınmıştır. Böylece Türkiye’nin savunma ve güvenlik politikasının uygulama sahası olması bakımından buradaki askerî icraatların Akdeniz politikası bağlamındaki etkisi ve kapsamı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Konuya ilişkin hususi bir araştırmanın olmaması, çalışmaya ehemmiyet kazandıracak mahiyettedir. Nitel analiz yöntemiyle hazırlanan çalışmada Türk Deniz ve Hava Kuvvetleri kaynakları ile telif/araştırma eserlerden istifade edilmiş; tespit edilen bulgular disiplinler arası bir bakış açısıyla değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Muğla, Doğu Akdeniz, Türk Silahlı Kuvvetleri, Türk Deniz Kuvvetleri, Aksaz, Türk Hava Kuvvetleri, Dalaman.

The Strategic Military Importance of Muğla in The Framework of Turkey’s Defense and Security Policies in the Eastern Mediterranean

Öz

The Mediterranean is one of the regions of strategic and indispensable importance in Türkiye and world geopolitics. In this context, Muğla, which has a dominant position in the Eastern Mediterranean, also has a critical position in the geopolitics of the region. With this feature, Muğla is among the application areas of Türkiye’s defense and security policy. As a matter of fact, the efforts of Türkiye, which has been pursuing an active foreign policy in recent years, to protect its rights and interests in the Mediterranean have caused Muğla to assume an important role in this regard. Türkiye’s increasing influence in the Eastern Mediterranean has also intensified military activities. Therefore, the Turkish Naval and Air Forces assume great responsibilities in ensuring Türkiye’s security in the southwest, protecting its rights and interests, and realizing its policy in this direction. Undoubtedly, this situation has also increased military activities and mobility in Muğla.
This study focuses on the activities of the Turkish Armed Forces centered in Muğla (Aksaz Naval Base Command, Dalaman Naval Air Command and Dalaman Airfield/Main Jet Base Command). Thus, in terms of being the implementation area of Türkiye’s defense and security policy, it is tried to reveal the impact and scope of military actions in the context of the Mediterranean policy. The fact that there is no specific research on the subject lends importance to the study. In the study, which was prepared with a qualitative analysis method, Turkish Naval and Air Force sources and copyrighted/research works were utilized; the findings were evaluated from an interdisciplinary perspective.

Anahtar Kelimeler

Muğla, Eastern Mediterranean, Turkish Armed Forces, Turkish Naval Forces, Aksaz, Turkish Air Force, Dalaman.

Kaynakça

• Acer, Y. (2021). Uluslararası yargı kararları temelinde Ege ve Doğu Akdeniz’de sınırlandırma sorunları. SETA. https://www.setav.org/assets/uploads/2022/01/K81.pdf
• Aksaz Deniz Üs Komutanlığı. http://www.dzkk.tsk.tr/turkce/BunlariBiliyormuydunuz/AksazDenizUsKom/Aksazdenizuskom.php
• Arıdemir, H., & Allı, Ç. (2019). Doğu Akdeniz bölgesindeki münhasır ekonomik bölge tartışmalarının analizi. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, (10), 188-202. https://doi.org/10.25204/iktisad.610855
• Atmaca, G. (2023). Türk Deniz Kuvvetleri tarihi geçmişten günümüze Türk donanması. Deniz Kuvvetleri Dergisi, (652), 28-33.
• Ayman, S. G. (2021). Ege’den Doğu Akdeniz’e Yunan dış politikasında güç, tehdit ve ittifaklar. Coğrafya, tarih ve uluslararası hukuk boyutlarıyla küresel ve bölgesel denklemde Ege ve Doğu Akdeniz (pp. 323-362) içinde. İstanbul Üniversitesi Online Yayını. https://doi.org/10.26650/B/SS46.2021.008.12
• Bilgen, M. E. (2023). Türk deniz görev grupları. Mavivatan.net. https://mavivatan.net/turk-deniz-gorev-gruplari/
• Bostan, İ. (2021). Osmanlı Akdenizi üzerine. Coğrafya, tarih ve uluslararası hukuk boyutlarıyla küresel ve bölgesel denklemde Ege ve Doğu Akdeniz (pp. 145-165) içinde. İstanbul Üniversitesi Online Yayını. https://doi.org/10.26650/B/SS46.2021.008.07
• Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı. (2022). Türkiye’nin Doğu Akdeniz Stratejisi. https://www.iletisim.gov.tr/images/uploads/dosyalar/3TURKIYENIN_DOGU_AKDENIZ_STRATEJISI.pdf
• Cumhurbaşkanlığı. (2024, Ağustos 24). Topraklarımızda huzur içinde yaşamak için güçlü ve etkin bir donanmaya sahip olmalıyız. https://www.tccb.gov.tr/haberler/410/153293/-topraklarimizda-huzur-icinde-yasamak-icin-guclu-ve-etkin-bir-donanmaya-sahip-olmaliyiz-
• Çetin, Ş. (2020, Ağustos 24). Yunanistan ve GKRY Sevilla haritasıyla Türkiye’yi Antalya Körfezi’ne hapsetmeye çalışıyor. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/yunanistan-ve-gkry-sevilla-haritasiyla-turkiyeyi-antalya-korfezine-hapsetmeye-calisiyor/1982659
• Ergür, E. (2023). Bahr-i Sefid meselesi: Doğu Akdeniz meselesine güncel bir bakış. ASSAM Yayınları.
• Euronews. (2019, Aralık 16). Türkiye’den KKTC’ye ilk İHA indi. https://tr.euronews.com/2019/12/16/turkiye-den-kktc-gecitkale-havalimanina-ilk-iha-havalandi
• Genç, D. & Kesen, S. (2023, Ağustos 24). NATO’nun Deniz Kuvvetleri komutası bir yıl süreyle Türkiye’ye geçti. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/gundem/natonun-deniz-kuvvetleri-komutasi-bir-yil-sureyle-turkiyeye-gecti/2792016
• Habertürk. (2024, Ağustos 24). Oramiral Tatlıoğlu’ndan Türk savaş gemilerinin görevlendirilmesine ilişkin açıklama. https://www.haberturk.com/mugla-haberleri/35236369-oramiral-tatlioglundan-turk-savas-gemilerinin-gorevlendirilmesine-iliskin-aciklama?page=2
• Kaplan, K. (2021). “Coğrafyanın üstünlüğü” ve “jeopolitik önem” perspektifinden Doğu Akdeniz ve Adalar (Ege) Denizi. Coğrafya, tarih ve uluslararası hukuk boyutlarıyla küresel ve bölgesel denklemde Ege ve Doğu Akdeniz (pp. 31-54) içinde. İstanbul Üniversitesi Online Yayını. https://doi.org/10.26650/B/SS46.2021.008.03
• Kaya, Ş. (2007). Uluslararası deniz hukuku kapsamında Doğu Akdeniz sorunları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Menteş, T. (2019, Kasım 14). Akdeniz’in bekçileri. Yeni Şafak. https://www.yenisafak.com/gundem/akdenizin-bekcileri-3505069
• Millî Savunma Bakanlığı. (2020, Haziran 23). Deniz güvenliği mükemmeliyet merkezi, "Uluslararası askeri kuruluş" statüsüne ulaştı. https://www.msb.gov.tr/SlaytHaber/2362020-84834
• Millî Savunma Bakanlığı. (2021, Eylül 9). Adalar Denizi Ve Yunanistan ile Komşuluk İlişkileri Sorunları. [Sempozyum].
• Millî Savunma Bakanlığı. (2024, Ağustos 25). Millî Savunma Bakanı Yaşar Güler, Aksaz Tersanesi Komutanlığının açılış ve deniz platformları teslim töreni’nde konuştu. https://www.msb.gov.tr/SlaytHaber/ae390627b50d4e36928efb1bf56f5d07
• Muğla Yenigün. (2024, Ağustos 25). Dalaman’a yeni hava üssü: 16. Ana Jet Üs Komutanlığı kuruldu. https://www.muglayenigun.com/dalamana-yeni-hava-ussu-16-ana-jet-us-komutanligi-kuruldu/
• Özgen, C. (2013). Doğu Akdeniz’de enerji güvenliğine yönelik bir girişim: Akdeniz Kalkanı harekâtı. Akademik Orta Doğu, 8(15), 101-114. http://www.akademikortadogu.com/belge/ortadogu15makale/cenk_ozgen.pdf
• Phantomaviation.nl. (2024, Temmuz). Hava Kuvvetleri. https://phantomaviation.nl/Country/Europe/T%C3%BCrkiye/05-Wing-squadron-regiment.htm
• Resmî Gazete. (2012, 12 Temmuz). Türkiye Cumhuriyeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti arasında Akdeniz’de kıta sahanlığı sınırlandırılması hakkında anlaşmanın onaylanmasının uygun bulunduğuna dair kanun. 6344. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/07/20120712-3.htm
• Resmî Gazete. (2019, 7 Aralık). Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti ile Libya Devleti Ulusal Mutabakat Hükûmeti arasında Akdeniz’de deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasına ilişkin mutabakat muhtırasının onaylanmasının uygun bulunduğuna dair kanun.https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/12/20191207-2.htm
• Yürük, B. (2020). BM Türkiye ile Libya arasında yapılan deniz sınırı anlaşmasını tescil etti. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/yunanistan-ve-gkry-sevilla-haritasiyla-turkiyeyi-antalya-korfezine-hapsetmeye-calisiyor/1982659
• Yürük, B. (2020). BM Türkiye ile Libya arasında yapılan deniz sınırı anlaşmasını tescil etti. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/yunanistan-ve-gkry-sevilla-haritasiyla-turkiyeyi-antalya-korfezine-hapsetmeye-calisiyor/1982659
• Yürük, B. (2020). BM Türkiye ile Libya arasında yapılan deniz sınırı anlaşmasını tescil etti. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/yunanistan-ve-gkry-sevilla-haritasiyla-turkiyeyi-antalya-korfezine-hapsetmeye-calisiyor/1982659
• Yürük, B. (2020). BM Türkiye ile Libya arasında yapılan deniz sınırı anlaşmasını tescil etti. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/yunanistan-ve-gkry-sevilla-haritasiyla-turkiyeyi-antalya-korfezine-hapsetmeye-calisiyor/1982659
• Yürük, B. (2020). BM Türkiye ile Libya arasında yapılan deniz sınırı anlaşmasını tescil etti. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/yunanistan-ve-gkry-sevilla-haritasiyla-turkiyeyi-antalya-korfezine-hapsetmeye-calisiyor/1982659
• Yürük, B. (2020). BM Türkiye ile Libya arasında yapılan deniz sınırı anlaşmasını tescil etti. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/yunanistan-ve-gkry-sevilla-haritasiyla-turkiyeyi-antalya-korfezine-hapsetmeye-calisiyor/1982659
• Yürük, B. (2020). BM Türkiye ile Libya arasında yapılan deniz sınırı anlaşmasını tescil etti. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/yunanistan-ve-gkry-sevilla-haritasiyla-turkiyeyi-antalya-korfezine-hapsetmeye-calisiyor/1982659
• Yürük, B. (2020). BM Türkiye ile Libya arasında yapılan deniz sınırı anlaşmasını tescil etti. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/yunanistan-ve-gkry-sevilla-haritasiyla-turkiyeyi-antalya-korfezine-hapsetmeye-calisiyor/1982659
• Yürük, B. (2020). BM Türkiye ile Libya arasında yapılan deniz sınırı anlaşmasını tescil etti. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/yunanistan-ve-gkry-sevilla-haritasiyla-turkiyeyi-antalya-korfezine-hapsetmeye-calisiyor/1982659
• Yürük, B. (2020). BM Türkiye ile Libya arasında yapılan deniz sınırı anlaşmasını tescil etti. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/yunanistan-ve-gkry-sevilla-haritasiyla-turkiyeyi-antalya-korfezine-hapsetmeye-calisiyor/1982659
• Yürük, B. (2020). BM Türkiye ile Libya arasında yapılan deniz sınırı anlaşmasını tescil etti. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/yunanistan-ve-gkry-sevilla-haritasiyla-turkiyeyi-antalya-korfezine-hapsetmeye-calisiyor/1982659