COVID-19 DÖNEMİNDE SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA DAMGALAMA ve DAMGALANMA ALGISININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Sayı: 40, 172 - 197, 31.08.2021

Elmas Merve Malas , Hatice Malas

Öz

Amaç: COVID-19 ile mücadele eden sağlık çalışanlarının başkalarına ve kendilerine yönelik damgalama yaptıkları literatürde bahsedilmektedir. Çalışmada sağlık çalışanlarının COVID-19 ile ilgili başkalarına ve kendilerine yönelik damgalama yapıp yapmadıkları ayrıntılı olarak anket yoluyla değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Sağlık çalışanlarının COVID-19 ile ilgili başkalarına ve kendilerine yönelik damgalama algısını değerlendirmek amacıyla daha önceki çalışmalardanda yararlanılarak bu çalışmaya özgü anket oluşturulmuştur. Başkalarına yönelik ve kendilerine yönelik damgalama 2 farklı anketle (Form A ve Form B) değerlendirilmiştir. Araştırma web ortamında oluşturulan anket formu aracılığıyla online olarak gerçekleştirilmiş, toplamda 245 katılımcıya ulaşılmıştır (135 kadın, 110 erkek). Elde edilen veriler SPSS 24.0 paket programı ile analiz edilmiştir.
Bulgular: Sağlık çalışanlarının başkalarına ve kendilerine yönelik olumsuz tutumlarının olduğu görülmüştür. Faktör analizinde sağlık çalışanlarının başkalarına yönelik “sosyal damga” ve “başkalarına yönelik sosyal damgayı anlama” alt boyutu, Kendilerine yönelik ise “kendine yönelik ayrımcı yorumlar” ve “kendilerine yönelik olumsuz algı” alt boyutu olduğu belirlendi.
Toplam güvenilirlik değerleri Form A için 0,80 ve Form B için 0,79 şeklinde bulunmuştur.
Sonuç: Sağlık çalışanlarının başkalarına ve kendilerine yönelik olumsuz düşüncelere sahip olmalarının bir çok sebebi olabilir. Bu sebeplerin tespit edilmesi gerekmektedir. Ayrıca sağlık çalışanlarının COVID-19 pandemisi sürecinde psikolojik olarak destek verilmelidir.

Anahtar Kelimeler

covid-19, damgalama, damgalanma, algı, sağlık çalışanları

Evaluation of stigma and perception of stigma in healthcare workers during the COVID-19 period

Öz

Anahtar Kelimeler

covid-19, healthcare workers

Kaynakça

• AŞKIN, R., BOZKURT, Y., ZEYBEK, Z. (2020). COVID-19 Pandemisi: Psikolojik etkileri ve terapötik müdahaleler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi COVID-19 Sosyal Bilimler Özel Sayısı, 37, Bahar (Özel Ek) 304-318.
• BAGCCHI S. (2020) Stigma during the COVID-19 pandemic. The Lancet. Infectious diseases, 20(7), 782.
• BANA, PE. (2020). COVID-19 Salgını sürecinde sağlık çalışanlarının sosyal damgalanma algısının değerlendirilmesi. PressAcademia Procedia (PAP), 11, 115-119.
• BAŞTERZI, AD., CESUR, E., GÜVENÇ, R., TAŞDELEN, R., ve YILMAZ, T. (2020). COVID-19 ve damgalanma. Türk Tabipler Birliği, COVID-19 Pandemisi Altıncı Ay Değerlendirme Raporu. 415-424.
• BAŞTERZI AD, CESUR E, GÜVENÇ R, TAŞDELEN R, YILMAZ T. (2020). Türkiye Psikiyatri Derneği Ruhsal Travma ve Afet Çalışma Birimi COVID-19 ve damgalama, önerileri. https://www.psikiyatri.org.tr/uploadFiles/243202003110-DamgalanmaCOVID.pdf. Adresinden erişilmiştir.
• BILGE, A., ÇAM, O. (2008). Ruhsal Hastalığa Yönelik İnançlar Ölçeği’nin Geçerliliği ve Güvenirliliği. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 9(2): 91-96.
• BOZKURT, O., TURAN, DB. (2020). Evaluation of the knowledge and stigmatization level of HIV/AIDS and related factors. J Psy Nurs, 11(1), 41-48.
• GÜVENÇ, R., BALTACI, E. (2020). COVID-19 ve sağlık çalışanlarının ruh sağlığı. Türk Tabipler Birliği, COVID-19 pandemisi altıncı ay değerlendirme raporu. 349-354.
• DICKERSON, F., SOMMERVILLE, JL., ve ORIGONI, AE. (2002). Mental Illness Stigma: An Impediment to Psychiatric Rehabilitation. Psychiatry Rehabilitation Skills, 6, 186-200.
• ERBAYDAR, N.P., ÇILINGIROĞLU, N. (2010). Tıp Eğitimi Geleceğin Hekimlerinin Ruh Sağlığı Sorunu Olan Bireylere Yönelik Tutumlarını Etkilemekte midir? Türk Psikiyatri Dergisi, 21(2), 114-125.
• GALBRAITH, N., BOYDA, D., MCFEETERS, D., ve HASSAN, T. (2020). The mental health of doctors during the COVID-19 pandemic. BJPsych Bulletin, 1-4, doi:10.1192/bjb.2020.44
• KAYA, B. (2020). Pandeminin ruh sağlığına etkileri. Klinik Psikiyatri, 23,123-124.
• KLUYTMANS-VAN DEN BERGH, MFQ., BUITING, AGM., . PAS, SD., BENTVELSEN, RG., BIJLLAARDT, W., OUDHEUSDEN, AJG., RIJEN, MML., VERWEIJ, JJ., KOOPMANS, MPG., VE KLUYTMANS, JJW. (2020). Prevalence and Clinical Presentation of Health Care Workers With Symptoms of Coronavirus Disease 2019 in 2 Dutch Hospitals During an Early Phase of the Pandemic. JAMA Netw Open, 3(5), e209673. doi:10.1001/jamanetworkopen.2020.9673.
• MALAS, E.M. (2019). Ruhsal Bozukluklara Karşı Stigma-Derleme. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 1170-1188.
• SOYGÜR, H., ÖZALP, E. (2005). Şizofreni ve damgalama sorunu. Türkiye Klinikleri, 1(12), 74-80.
• TAYLOR, L. (2020). COVID-19 Misinformation sparks threats and violence against doctors in Latin America. BMJ, 370 (August), m3088. doi: https://doi.org/10.1136/bmj.m3088
• MCALONAN, G. M., LEE, A. M., CHEUNG, V., CHEUNG, C., TSANG, K. W., SHAM, P. C., CHUA, S. E., & WONG, J. G. (2007). Immediate and Sustained Psychological Impact of an Emerging Infectious Disease Outbreak on Health Care Workers. The Canadian Journal of Psychiatry, 52(4), 241–247. https://doi.org/10.1177/070674370705200406
• TEKSIN, G., ULUYOL, Ö.B., ONUR, Ö.S., TEKSIN, M.G. VE ÖZDEMIR, H.M. (2020). Türkiye’de COVID-19 pandemisi süresince sağlık çalışanları üzerinde damgalanma ile ilişkili faktörlerin ve bunların etkilerinin incelenmesi: Çok merkezli araştırma. SETB, 54(3), 281-290.
• TUNCAY, FE., KOYUNCU, E., ÖZEL, Ş. (2020). Pandemilerde sağlik çalişanlarinin psikososyal sağliğini etkileyen koruyucu ve risk faktörlerine ilişkin bir derleme. Ankara Med J, 2, 488-501.
• Türkiye Psikiyatri Derneği Ruhsal Travma ve Afet Çalışma Birimi. (2020). Karantinanın ruhsal etkileri ve koruyucu önlemler. https://www.psikiyatri.org.tr/TPDData/Uploads/files/
• ÜÇOK A. (2007). Damgalama karşıtı kampanyalar ve etkileri. In: EO Taşkın (ed.). Stigma, ruhsal hastalıklara yönelik tutumlar ve damgalama. İzmir: Meta Yayınları. s.233-241.