Kolorektal Kanser Hastalarında Ostomi Cerrahisi ve Hemşirelik Bakımı

Yıl 2025, Cilt: 4 Sayı: 2, 13 - 25, 31.08.2025

Büşra Emeksiz , Fatma İltuş

https://doi.org/10.59778/sbfdergisi.1461099

Öz

Kolorektal kanser, malign özellikteki bir kitlenin, kolonun veya rektumun herhangi bir bölümünde gelişim göstermesi ile karakterize bir kanser türüdür. Kolorektal kanserlerin tedavisi, karsinomun yerine, evresine, metastaz yapıp yapmadığına ve hastanın genel durumuna göre değişiklik gösterir. Temel tedavi seçeneği olan cerrahiye kemoterapi, immünoterapi ve radyoterapi gibi ek tedaviler de cerrahi işlem öncesi veya sonrası eklenebilmektedir. Karsinomun bulunduğu bölgeye göre yapılan cerrahi sonrasında ya dokular anastomoz yapılmakta ya da bireylerin daha sağlıklı, uzun bir yaşam sürebilmelerine yardımcı olmak için kolostomi açılmaktadır. Stoma, cerrahi yöntem ile iç organların karın duvarına açıldığı yapay bir delik oluşturulmasıdır. Kolostomi ise kolonun karın duvarına ağızlaştırılma işlemidir. Stomayla yaşamak genellikle bireylerin yaşam kalitelerini olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle stoma bakımı, bireylerin kaliteli ve hayatın içinde bir yaşam sürebilmesi için oldukça önemlidir. Kolostomi ile yaşama uyum, ameliyat öncesi dönemde başlayıp, taburculuk sonrası da desteklenmeye devam eden bir süreci içermelidir. Stoma bakım hemşireleri, bu kapsamda ameliyat öncesi hasta ve yakınlarına stomanın çeşitleri, görünümü ve fonksiyonları hakkında bilgilendirme yapmalıdır. Ameliyat sonrası ise yara yönetimi, stoma bakımı için gerekli teknik becerileri öğreterek hastanın ve ailenin bakıma katılımını sağlamalı, sosyal yaşama uyumlarını artırmak için eğitim programları geliştirmeli ve benlik kavramı, beden imajı ve cinsellik gibi konular hakkında hasta ile konuşarak duygularını açıklamasına yardımcı olmalıdır. Hemşireler, bakım rolünü yerine getirirken de stoma bakımı ile ilgili araştırmalar yapmalı, yeni araştırmaları desteklemeli ve mevcut kanıt temelli uygulamaları kullanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Kolorektal cerrahi , Hemşirelik bakımı , Kolostomi.

Destekleyen Kurum

Yok

Ostomy Surgery and Nursing Care in Colorectal Cancer Patients

Öz

Colorectal cancer is a type of cancer characterised by the formation of a malignant tumor in any part of the colon or rectum. The treatment of colorectal cancers varies depending on the location of the carcinoma, its stage, the presence or absence of metastatis, and the patient's general condition. Additional treatments, such as chemotherapy, immunotherapy, and radiotherapy, can be administered preoperatively or postoperatively, which is the primary treatment option. Depending on the location of the carcinoma, surgery may involve anastomosis of tissues or the creation of a colostomy to improve patients’ survival and quality of life. A stoma is an artificial hole created by surgical method in which internal organs are opened to the abdominal wall. A colostomy is the process of bringing the colon to the surface of the abdominal wall. Living with a stoma often has negative impact on patients' quality of life. Therefore, stoma care is crucial for individuals to maintain quality of life and social participation. Adapting to life with a colostomy should be a process that begins before surgery and continues with support after discharge. Stoma care nurses should inform patients and their relatives about the types, appearance, and functions of stomas before surgery. Postoperatively, they should ensure the patient and family participate in care by teaching the technical skills required for wound management and stoma care, developing educational programmes to enhance their adaptation to social life, and helping the patient express their feelings by discussing topics such as self-concept, body image, and sexuality. While fulfilling their care role, nurses should also conduct research on stoma care, support new research, and use current evidence-based practices.

Anahtar Kelimeler

Colorectal surgery , Nursing care , Colostomy.

Kaynakça

• Aksoy, N., Ay, S., Eryılmaz, M., Demirgül, R., Sevinç, B., & Karahan, Ö. (2014). Kolon ameliyatlı hastaların kolonoskopik bulguları ve anostomoz hattının değerlendirilmesi. Kolon Rektum Hastalıkları Dergisi, 24, 75-80.
• Almutairi, D., LeBlanc, K., Alavi, A. (2018). Peristomal skin complications: What dermatologists need to know. International Journal of Dermatology, 57, 257-264.
• Ambe, P. C., Kurz, N. R., Nitschke, C., Odeh, S. F., Möslein, G., & Zirngibl, H. (2018). Intestinal Ostomy. Dtsch Arztebl Int, 115(11), 182-187. doi:10.3238/arztebl.2018.0182
• Ayaz-Alkaya, S. (2019). Overview of Psychosocial Problems in Individuals With Stoma: A Review of Literature. Int Wound J, 16(1), 243-249. doi:10.1111/iwj.13018
• Ayaz, S. (2007). Stomalı bireylerde hemşirenin rolü. Türkiye Klinikleri J Med Sci, 27(1), 86-90.
• Bozkul, G., Celik, S. S., & Arslan, H. N. (2024). Nursing Interventions for the Self-Efficacy of Ostomy Patients: A Systematic Review. J Tissue Viability, 33(2), 165-173. doi:10.1016/j.jtv.2024.04.006
• Bray, F., Ferlay, J., Soerjomataram, I., Siegel, R. L., Torre, L. A., & Jemal, A. (2018). Global cancer statistics 2018: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA Cancer J Clin, 68(6), 394-424. doi:10.3322/caac.21492
• CDC. (2023). Centers For Disease Control and Prevention. Colorectal Cancer. Retrieved from https://www.cdc.gov/cancer/colorectal/
• Celasin, H., Karakoyun, R., Yılmaz, S., Elhan, A. H., Erkek, B., & Kuzu, M. A. (2011). Quality of life measures in Islamic rectal carcinoma patients receiving counselling. Colorectal Dis, 13(7), 170-175. doi:10.1111/j.1463-1318.2011.02649.x
• Cihan, E., & Vural, F. (2023). İntestinal Ostomiler ve Kanıta Dayalı Hemşirelik Uygulamaları. In Ö. Karayurt (Ed.), Gastrointestinal Sistem Cerrahi Hastalıkları Hemşireliğinde Kanıta Dayalı Uygulamalar (Vol. 1. Baskı, pp. 26-34). Ankara: Türkiye Klinikleri.
• Çakır, S. K., & Özbayır, T. (2018). Assessment of patient anxiety levels before and after stoma surgery. Turk J Colorectal Dis, 28, 159-163.
• Çavdar, İ. (2018a). Alt sindirim sisteminin cerrahi hastalıkları ve bakımı. In G. Aksoy, N. Kanan, & N. Akyolcu (Eds.), Cerrahi Hemşireliği II (2.baskı ed., pp. 203-228). İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
• Çavdar, İ. (2018b). Stoma bakımı. In Z. Durna (Ed.), İç Hastalıklar Hemşireliği (1.baskı ed., pp. 585-596). İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık.
• Diyanet İşleri Başkanlığı, Din İşleri Yüksek Kurulu. (2016). Stomalı hastalar ile ilgili sıkça sorulan sorular [Elektronik kitap]. Diyanet İşleri Başkanlığı. https://dijital.diyanet.gov.tr/File/Download?path=399_1.pdf&id=399
• Duluklu, B., & Şenol Çelik, S. (2019). Kolostomisi olan bireylerde yaşam kalitesi: sorunlar ve hemşirelik girişimleri. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 6(2), 111-119.
• Gök, A., Özgür, İ., Altunsoy, M., Üçüncü, M., Bayraktar, A., Bulut, M., & Keskın, M. (2019). Complicated or not complicated: Stoma site marking before emergency abdominal surgery. Turkısh Journal Of Trauma & Emergency Surgery, 25(1). doi:10.14744/tjtes.2019.48482
• Harputlu, D., & Özsoy, S.A. (2016). Stoma çevresi cilt komplikasyonları tanılanmasında bir araç: peristomal cilt aracı. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 24(1),38-48.
• Hsu, M.-Y., Lin, J.-P., Hsu, H.-H., Lai, H.-L., & Wu, Y.-L. (2020). Preoperative stoma site marking decreases stoma and peristomal complications: a meta-analysis. Journal of Wound Ostomy & Continence Nursing, 47(3), 249-256.
• Karadağ, A. (2016). Peristomal cilt komplikasyonları: Tanılama, önleme, tedavi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 3(1), 72–83.
• Karadağ, M. (2019). Sindirim sistemi cerrahisinde bakım. In M. Karadağ & H. Bulut (Eds.), Kavram haritası ve akış şemalı cerrahi hemşireliği 2 (1.baskı ed., pp. 943-947). Ankara: Vize Yayıncılık.
• Kirkland-Kyhn, H., Martin, S., Zaratkiewicz, S., Whitmore, M., & Young, H. M. (2018). Ostomy Care at Home. AJN The American Journal of Nursing, 118(4), 63-68. doi:10.1097/01.NAJ.0000532079.49501.ce
• Krishnamurty, D. M., Blatnik, J., & Mutch, M. (2017). Stoma Complications. Clin Colon Rectal Surg, 30(3), 193-200. doi:10.1055/s-0037-1598160
• Ongün, P., Yılmaz, N. B., & Kırtıl, İ. (2021). Stomalı Bireylerde Anksiyete, Cinsellik ve Yaşam Kalitesi: Sistematik Derleme. Türk Hemşireler Derneği Dergisi, 2(2), 41-52.
• Özkan, M. (2018). Gastrointestinal sistem hastalıkları. In S. Çelik (Ed.), Güncel Yöntemlerle Cerrahi Hastalıklarda Bakım (pp. 326-336). Ankara: Çukurova Nobel Tıp Kitabevi.
• Pandiaraja, J., Chakkarapani, R., & Arumugam, S. (2021). A study on patterns, indications, and complications of an enteric stoma. J Family Med Prim Care, 10(9), 3277-3282. doi:10.4103/jfmpc.jfmpc_123_21
• Piras, S. E., & Hurley, S. (2011). Ostomy care: Are you -prepared? Nursing made Incredibly Easy, 9(5), 46-48. doi:10.1097/01.NME.0000403198.60545.dd
• Pittman, J., Colwell, J., & Mulekar, M. S. (2022). Ostomy Complications and Quality of Life of Ostomy Support Belt/Garment Wearers: A Web-Based Survey. J Wound Ostomy Continence Nurs, 49(1), 60-68. doi:10.1097/won.0000000000000843
• RNAO. (2019). Supporting Adults Who Anticipate or Live with an Ostomy. Toronto.
• Salomé, G. M., de Almeida, S. A., & Silveira, M. M. (2014). Quality of life and self-esteem of patients with intestinal stoma. Journal of Coloproctology, 34(4), 231-239.
• Saruhan, Ç. (2022). Kolerektal Kanserlerin Cerrahi Tedavi Süresinde Hemşirelik Bakımı Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(3), 637-656.
• Stelton, S. (2019). Stoma and peristomal skin care: A clinical review. American Journal of Nursing, 119(6), 38–45.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. (2021). Türkiye Kanser İstatistikleri 2017. Ankara.
• Türk Ostomi Cerrahi Derneği. (2009). Türk Ostomi Cerrahi Derneği. Kolostomi İle Yaşam. Retrieved from. https://www.yoihd.org.tr/userfiles/formlar/kolostomi_ile_yasam.pdf
• Vural, F., & Erol, F. (2013). Stomalı Hastalarda Yaşam Kalitesi Nasıl Yükseltilir? Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(1), 34-39.
• WCET. (2014). International Ostomy Guideline Recommendations.
• WCET. (2020). World Council of Enterostomal Therapists. International Ostomy Guidelines. Retrieved from https://wcetn.org/page/InternationalOstomyGuidelines
• WHO IARC. (2020). World Health Organization International Agency for Research on Cancer (WHO IARC). Retrieved from https://gco.iarc.fr/today/home
• WOCN. (2014). Stoma Complications: Best Practice for Clinicians. New Jersey.
• WOCN. (2018). Management of the Adult Patient With a Fecal or Urinary Ostomy-An Executive Summary.
• Yılmaz, G., Harputlu, D., Pala, M. İ., Mert, T., Çakıt, H., Sücüllü, İ., & Kuzu, M. A. (2021). Türkiye’de stoma açılan hastaların kesitsel değerlendirmesi. Turk J Colorectal Dis, 136-142. doi:10.4274/tjcd.galenos.2020.2020-10-10