Bir Ölçme Aracı Konusu Olarak Hayat Boyu Öğrenme

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 253 - 296, 15.07.2023

Menekşe Eskici , Bircan Özkır

https://doi.org/10.29250/sead.1272284

Öz

21. yy’ın yarattığı etki her alanda olduğu gibi eğitim üzerinde kendisini göstermiştir. Bireyin kendini gerçekleştirmesinin amaçlandığı çağdaş eğitim modellerinde, okul öğrenmelerinin dışında öğrenmenin devam etmesi gerektiği anlayışı hayat boyu öğrenme kavramının önemini ortaya koymaktadır. Bu çalışmada, alan yazında yer alan hayat boyu öğrenme ölçeklerinin çeşitli açılardan incelenmesi amaçlanmıştır. Hayat boyu öğrenme kavramına ait araştırmacılar tarafından geliştirilmiş/uyarlanmış ölçekler hakkında yeterli içerik analizi bulunmadığı ve çalışma sonucunda elde edilen bulguların ölçek geliştirme sürecinde diğer araştırmacılara bilimsel bilgi sağlaması açısından önemli olduğu düşünülmektedir. Araştırmanın çalışma grubunu TOAD (Türkiye Ölçme Araçları Dizini), YÖK-Ulusal Tez Merkezi, Dergipark ve Google Akademik veri tabanlarında yer alan, “hayat boyu öğrenme” üzerine geliştirilmiş ölçeklerin yer aldığı 29 adet makale ve lisansüstü tez oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Verilerin analizinde, nitel veri analiz tekniklerinden içerik analizi uygulanmıştır. Çalışma sonucunda, yıllara göre ölçek geliştirme/uyarlama çalışmasının en çok 2014 yılında (n=6) yürütüldüğü, geliştirme çalışmalarının (n=25) ağırlıkta olduğu, ölçeklerin madde sayısının en fazla 21-30 madde aralığında (n=10) olduğu, geliştirilen/uyarlanan ölçeklerin uygulama grubunun en çok üniversite öğrencisi (n=12) olduğu, geliştirilen/uyarlanan ölçeklerin yayın türlerinin en çok yüksek lisans tezi (n=14) olduğu ve 5’li Likert tipinde (n=26) geliştirildiği/uyarlandığı ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hayat Boyu Öğrenme, Ölçme Aracı, İçerik Analiz

Lifelong Learning as a Measurement Tool

Öz

The impact of the 21st century has shown itself on education as in every field. The understanding that learning should continue outside of school in contemporary education models, in which the individual is aimed at self-realization, reveals the importance of the concept of lifelong learning. In this study, it is aimed to examine the lifelong learning scales in the literature from various perspectives. It is thought that there is not enough content analysis about the scales developed/adapted by researchers of the concept of lifelong learning, and the findings obtained as a result of the study are important in terms of providing scientific information to other researchers in the scale development process. The study group of the research consists of 29 articles and postgraduate theses in TOAD, YÖK-National Thesis Center, Dergipark and Google Academic databases, including scales developed on "lifelong learning". Document analysis, one of the qualitative research methods, was used to collect data. Content analysis, one of the qualitative data analysis techniques, was used in the analysis of the data. As a result of the study, it was found that the scale development/adaptation studies by years were carried out mostly in 2014, the development studies were predominant, the number of items in the scales was between 21-30 at most, the application group of the developed/adapted scales was mostly university students, and that the scales developed/adapted were published. It has been revealed that these types are mostly master's thesis and developed/adapted in a 5-point Likert type.

Anahtar Kelimeler

Lifelong Learning, Measurement Tool, Content Analysis

Kaynakça

• Akcaalan, M. (2016). Yaşam boyu öğrenme ile sosyal duygusal öğrenme arasındaki ilişkilerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi], Sakarya Üniversitesi.
• Aksoy, M. (2013). Kavram hayat boyu anlama ve hayat boyu anlamanın avrupa serüveni. Bilig, 64, 23-48. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/234337
• Babanlı, N. & Akçay, R. C. (2018). Yetişkin eğitimindeki kursiyerlerin yaşam boyu öğrenme yeterlikleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(9), 87-104. DOI: 10.29129/inujgse.411354
• Bagnall, R. G. (2000). Lifelong learning and the limitations of economic determinism. International Journal of Lifelong Education, 19(1), 20-35. DOI: 10.1080/026013700293430
• Balcı, A. (2021). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler (15. Bs.). Pegem Akademi.
• Barry, A. E., Chaney, E. H., Stellefson, M. L. & Chaney, J. D. (2011). So you want to develop a survey: practıcal recommendatıons for scale development. American Journal of Health Studies, 26(2), 97-105. https://eds.p.ebscohost.com/eds/pdfviewer/pdfviewer?vid=0&sid=70525e10-7d60-4e54-a38d-3d9f7a54514c%40redis
• Boztepe, Ö. & Demirtaş, Z. (2016). The adaptation of lifelong learning scale intoturkish culture. Journal of Family, Counseling, and Education, 1(1), 10-17. DOI: 10.32568/jfce.238294
• Burman, N. J., Boscardin, C. K. & Van Schaik, S. M. (2014). Career-long learning: relationship between cognitive and metacognitive skills. Medical Teacher, 36, 715–723. DOI: 10.3109/0142159X.2014.909010
• Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: istatistik, araştırma deseni spss uygulamaları ve yorum (28. Bs.). Pegem Akademi.
• Cheallaigh, M. N. (2001). Lifelong learning-how the paradigm has changed in the 1990s. Descy, P & Tessaring M., (Eds), Training in Europe Volume 1 (pp. 265-318). Office for Official Publication of the European Communities.
• Coşkun, S. & Taneri, P. O. (2021). Öğretmen adaylarının eğitim yaklaşımlarının eğitim felsefeleri çerçevesinde değerlendirilmesi. Dört Öge, 19, 29-49. http://dergipark.gov.tr/dortoge.
• Council of Europe (2002). Implementing lifelong learning strategies in europe: progress report on the follow-up to the council resolution of 2002 on lifelong learning. https://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2002:163:0001:0003:EN:PDF
• Council of Europe (2018). On key competences for lifelong learning. https://eurlex.europa.eu/legalcontent/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32018H0604(01)&rid=7
• Çark, Ö. (2021). Dijital dönüşüm çağının kariyer yolculuğunda hayat boyu öğrenme yeterlikleri. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 56(3), 1683-1704. DOI:10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.21.08.1620
• Çatal, T. (2019). Geçmişten günümüze Türkiye’de yaşam boyu öğrenme [Yüksek Lisans Tezi], Hacettepe Üniversitesi.
• Çiftcibaşı, F., Korkmaz, Ö. & Karamustafaoğlu, S. (2019). Ortaokul öğrencileri için yaşam boyu öğrenme becerileri ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1). 211-226. DOI: 10.17556/erziefd.618167
• Çuhadar, E. (2017). Yerel gazetelerin yaşam boyu öğrenmeye katkılarının değerlendirilmesi (Bartın ili örneği) [Yüksek Lisans Tezi], Bartın Üniversitesi.
• DeVellis, R. F. (2003). Scale development: theory and applications (2nd ed.). Newbury Park: Sage Publications.
• Diker Coşkun, Y. (2009). Üniversite öğrencilerinin yaşam boyu öğrenme eğilimlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi [Doktora Tezi], Hacettepe Üniversitesi.
• Dirlik, E. M. (2014). Ölçek geliştirme konulu doktora tezlerinin test ve ölçek geliştirme standartlarına uygunluğunun incelenmesi. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 5(2), 62-78. DOI:10.21031/epod.63138
• Dunn, E. (2003). Life through learning; Learning through life, the lifelong learning strategy for Scotland: Summary (p. 3). The Scottish Government, Retrieved 2013 July 20, from: http://www.scotland.gov.uk/Resource/Doc/47032/0028820.pdf.
• Erdemir, E. (2018). Yönetim araştırmalarında ölçek kullanımı. Yönetim ve Organizasyon Araştırmaları Dergisi, 3(2), 5-32.
• Ergene, Ö. (2020). Matematik eğitimi alanında ölçek geliştirme ve ölçek uyarlama makaleleri: betimsel içerik analizi. Yaşadıkça Eğitim, 34(2), 360-383. DOI: 10.33308/26674874.2020342207
• Erkuş, A. (2019). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-ı: temel kavramlar ve işlemler (4. Bs.). Pegem Akademi.
• Ersoy, A. & Saban, A. (Ed.). (2019). Eğitimde nitel araştırma desenleri (3. Bs.). Anı Yayıncılık.
• Ersoy, A. & Yılmaz, B. (2009). Yaşam boyu öğrenme ve halk kütüphaneleri. Türk Kütüphaneciliği, 23(4), 803-834. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/814262
• Göktaş, Y., Hasançebi, F., Varışoğlu, B., Akçay, A., Bayrak, N., Baran, M. & Sözbilir, M. (2012). Türkiye’deki eğitim araştırmalarında eğilimler: bir içerik analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 443-460. https://www.researchgate.net/publication/284626064
• Güçlü, M. (Ed.). (2020). Yetişkin eğitimi ve hayat boyu öğrenme (2. Bs.). Pegem Akademi.
• Gül, Ş. & Sözbilir, M. (2015). Fen ve matematik eğitimi alanında gerçekleştirilen ölçek geliştirme araştırmalarına yönelik tematik içerik analizi. Eğitim ve Bilim, 40(178), 85-102. DOI:10.15390/EB.2015.4070
• Heggestad, E. D., Scheaf, D. J., Banks, G. C., Monroe Hausfeld, M., Tonidandel, S., & Williams, E.B. (2019). Scale adaptation in organizational science research: A review and best-practice recommendations. Journal of Management, 45(6), 2596–2627. https://doi.org/10.1177/0149206319850280
• Jozsa, K., & Morgan, G. A. (2017). Reversed items in Likert scales: Filtering out invalid responders. Journal of Psychological and Educational Research, 25(1), 7-25. https://www.researchgate.net/publication/317264817
• Karakoç, Y. & Dönmez, L. (2014). Ölçek geliştirme çalışmalarında temel ilkeler. Tıp Eğitimi Dünyası, 13(40), 39-49. DOI:10.25282/ted.228738
• Kirby, JR, Knapper, C., Lamon, P. ve Egnatoff, WJ (2010). Yaşam boyu öğrenmeyi ölçmek için bir ölçeğin geliştirilmesi. International Journal of Lifelong Education, 29(3), 291-302. DOI:10.1080/02601371003700584
• Koç, S. (2017). Çalışanların yaşam boyu öğrenme ölçeğinin türkçe uyarlaması [Yüksek Lisans Tezi], Bartın Üniversitesi.
• Köklü, N. (1995). Tutumların ölçülmesi ve likert tipi ölçeklerde kullanılan seçenekler. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 28(2), 81-93. DOI: 10.1501/Egifak_0000000299
• Mamurov, B. B. (2017). The need to prepare future teachers to design a student-centered educational process. Eastern European Scientific Journal, (4). DOI:10.12851/EESJ201606C05ART02
• Marjan Laal, M. D. & Peyman Salamati, M.D. (2012). Lifelong learning; why do we need it? Procedia-Social and Behavioral Sciences, 31, 399-403. DOİ:10.1016/j.sbspro.2011.12.073
• Maurer, T. J., & Pierce, H. R. (1998). A comparison of Likert scale and traditional measures of self-efficacy. Journal of Applied Psychology, 83(2), 324–329. DOI:10.1037/0021-9010.83.2.324
• MEB (2009). Hayat Boyu Öğrenme Strateji Belgesi. http://ecvet.ua.gov.tr/Uploads/f7699346-4182-4730-8282-a61938751493.pdf Erişim Tarihi: 22.02.2022.
• Morgado, FF., Meireles, JF., Neves, CM., Amaral, A., & Ferreira, ME. (2017). Scale development: ten main limitations and recommendations to improve future research practices. Psikologia: Reflexão e Crítica, 30(3). DOI:10.1186/s41155-016-0057-1
• Öğretir Özçelik, A. D. & Tuğluk, M. N. (Ed.). (2020). Eğitimde ve endüstride 21. yüzyıl becerileri (4. Bs.). Pegem Akademi.
• Özdemir, Z. (2018). Sağlık bilimlerinde likert tipi tutum ölçeği geliştirme. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 5(1), 60-68. DOI: 10.31125/hunhemsire.431132
• Özkan, U. B. (2021). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yöntemi. Pegem Akademi.
• Özkoçak, V., Koç, F., & Gültekin, T. (2020). Pandemilere antropolojik bakış: Koronavirüs (Covid-19) örneği. Turkish Studies, 15(2), 1183-1195. DOI: 10.29228/TurkishStudies.
• Phillips, D. C. & Soltis, J. F. (2019). Öğrenme: perspektifler (5rd ed.). Nobel Yayıncılık.
• Sarıgöz, O. (2015). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin yaşam boyu öğrenme yaklaşımına ilişkin görüş ve farkındalıklarının değerlendirilmesi [Doktora Tezi], Yakındoğu Üniversitesi.
• Sarıgöz, O. (2022). Yaşam boyu öğrenme (1. Bs.). Anı Yayıncılık.
• Şahin, M. G. & Boztunç Öztürk, N. (2018). Eğitim alanında ölçek geliştirme süreci: bir içerik analizi çalışması. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(1), 191-199. DOI:10.24106/kefdergi.375863
• Tezbaşaran, A. (2008). Likert tipi ölçek hazırlama kılavuzu (3. Bs.). Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Topdağı, M. & Ersoy, M. (2021). Ortaokul öğrencilerinde bilişim teknolojileri kullanımının hayat boyu öğrenme tutumlarına etkisi. Journal of History School, 50, 541-569. DOI:10.29228/Joh.45152
• Tutar, M., Kurt, M. & Karamustafaoğlu, O. (2017). Fen bilimleri eğitimindeki beyin temelli öğrenme araştırmalarının incelenmesi 2000-2015 yılları arası. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 236-249. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kebd/issue/67222/1049163
• Uçak, S. & Erdem, H. H. (2020). Eğitimde yeni bir yön arayışı bağlamında “21 yüzyıl becerileri ve eğitim felsefesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 76-93. DOI:10.29065/usakead.690205
• Uzunboylu, H. & Hürsen, Ç. (2011). Yaşam boyu öğrenme yeterlik ölçeği (yböyö): geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 449-460. http://www.efdergi.hacettepe.edu.tr/shw_artcl-713.html
• Willits, F. K., Theodori, G. L., & Luloff, A. E. (2016). Another look at likert scales. Journal of Rural Social Sciences, 31(3), 6. https://egrove.olemiss.edu/jrss/vol31/iss3/6
• Yaman, E. (2016). Türkçenin güncel söz varlığı. Milli Eğitim Dergisi, 45(210), 85-91. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/441262
• Yaman, F. (2014). Öğretmenlerin yaşam boyu öğrenme eğilimlerinin incelenmesi (Diyarbakır ili örneği) [Yüksek Lisans Tezi], Dicle Üniversitesi.
• Yavuz Konokman, G. & Yanpar Yelken, T. (2014). Eğitim fakültesi öğretim elemanlarının yaşam boyu öğrenme yeterliklerine ilişkin algıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 267-281. http://www.efdergi.hacettepe.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/94-published.pdf
• Yazar, T. & Keskin, İ. (2018). Milli eğitim şuralarında yaşam boyu öğrenim, halk eğitimi, yetişkin eğitimi ve yaygın eğitimi ile ilgili kararların değerlendirilmesi. HAYEF Eğitim Dergisi, 15(1), 63-83. DOI:10.26650/hayef.2018.15.1.0002
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Nitel araştırma yöntemleri (11. Bs.). Seçkin Akademik.