MATEMATİK ÖĞRETMEN ADAYLARININ RUTİN OLMAYAN PROBLEMLERİ ÇÖZME BECERİLERİNİN MATEMATİKSEL DEĞERLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 49 - 68, 30.04.2022

Ahmet Ozdemir Ahmet Salih Doğan

Öz

Matematik eğitiminde duyuşsal davranışlar ile ilgili olarak tutum, inanç ve motivasyon konuları sıklıkla ele
alınırken; duyuşsal alanın önemli bir bileşeni olan değerler ile ilgili araştırmalara pek sık rastlanmamaktadır. Bu
durumun en önemli sebebinin matematiğin değerlerden yoksun bir alan olduğu düşüncesidir. Matematik ve
değerler ile ilgili olarak yapılan az sayıda teorik çalışmada değerler genel eğitimsel, matematik eğitimi ve
matematiksel olmak üzere üç farklı kategoride ele alınmaktadır. Bu araştırmanın temelini oluşturan matematiksel
değerler birbirini tamamlayıcı niteliğe sahip üç çift değerde ele alınan rasyonellik-nesnelcilik, ilerleme-kontrol
ve açıklık-gizem değerleridir. Bu değerler matematiksel bilginin doğasından kaynaklanmaktadır. Bu bahsedilen
değerler matematik dersleri sırasında gizli veya açık bir şekilde öğrencilere aktarılmaktadır. Bu aktarımda önemli
rol oynayacak olan matematik öğretmen adaylarının bu konu ile ilgili olarak farkındalıklarının artırılması ve
mevcut durumun ortaya konulabilmesi amacıyla bu araştırma gerçekleştirilmiştir. Bu araştırma nitel araştırma
yöntemlerinden doküman analizi yöntemi kullanılarak yapılmıştır. Araştırmada katılımcı olarak 33 matematik
öğretmeni adayı bulunmaktadır. Veri toplama aracı olarak diziler-seriler konusu özelinde hazırlanmış rutin
olmayan problemler çalışma kâğıdı kullanılmış ve öğretmen adaylarının cevapları içerik analizi yöntemiyle analiz
edilmiştir. Araştırmada elde edilen verilere göre, matematik öğretmen adaylarının rutin olmayan problemlere
verdikleri cevaplarda rasyonellik, kontrol ve nesnelcilik değerlerine daha fazla vurgu yaptıkları sonucuna
ulaşılmıştır. Elde edilen bulguların öğretmen adaylarının matematiksel değerlerle ilgili olarak farkındalıklarının
artırılmasını sağlayacak çalışmaların yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Ayrıca öğretmen adaylarının sahip
oldukları matematiksel değerlerinin incelenmesinde içeriğin önemli olduğundan hareketle farklı içeriklerle de
çalışmalar yapılması gerektiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Matematiksel Değerler, Rutin olmayan problemler, Öğretmen adayları

Kaynakça

• Aktaş, F.N. (2014) “Matematiğe ilişkin değerler ve sınıftaki uygulamalara yansımaları”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 1-221.
• Altun, M. (2011). Eğitim fakülteleri ve lise matematik öğretmenleri için liselerde matematik öğretimi (17. Baskı). Bursa: Aktüel Alfa
• Altun, M., Sezgin-Memnun, D., & Yazgan, Y. (2007). Sınıf öğretmeni adaylarının rutin olmayan matematiksel problemleri çözme becerileri ve bu konudaki düşünceleri [Prospective elementary education teachers’ non-routine mathematical problem solving skills and their opinions about this subject]. _ İlköğretim Online, 6(1), 127–143
• Aslan, A. Esra (2002) “Yaratıcı problem Çözme” A. Esra Aslan (Ed) Örgütte Kişisel Gelişim (ss. 325- 370) Ankara: Nobel Yayıncılık
• Bishop, A. (2002). What values do you teach when you teach mathematics. Issues in mathematics teaching, 93-104. http//books.google.com adresinden 12 Mart 2014 tarihinde okunmuştur.
• Bishop, A. J. (1988) “Mathematical enculturation: A cultural perspective on mathematics education”, Dordrecht: KluwerAcademic Publishers, http://dx.doi.org/10.1007/978-94-009-2657-8 Son erişim tarihi: 18.06.2019
• Bishop, A. J. (1991). Mathematical Enculturation: A Cultural Perspective on Mathematics Education. The Netherlands: Kluwer Academic Publishers.
• Bishop, A. J. (1991a). The values of mathematical culture. Mathematical Enculturation: A culturel perspective on mathematics education. Netherlands: Kluwer Academic Publishers.
• Bishop, A. J. (1991b) Mathematical values in the teaching process. In A. J. Bishop, S. Mellin Olsen & J. van Dormolen (Eds.), Mathematical knowledge: Its growth through Teaching (pp.195–214). Dordrecht, Holland: Kluwer Academic Publishers.
• Bishop, A. J. (2008a) “Vaules in Mathematics and Science Education: similarities and differences”, The Montana Mathematics Enthusiast, 5(1), 47-58.
• Bishop, A. J. (2008b) “Teachers‟ Mathematical Values for Developing Mathematical Thinking in Classrooms: Theory, Research and Policy”, The Mathematics Educator, 11(1/2), 79-88.
• Bishop, A. J. (2008c) “Mathematics Teaching and Values Education- An Intersection in Need of Research. Critical Issues in Mathematics Education”, Clarkson, P., Presmeg, N. (Eds.), Springer, 1-4.
• Bishop, A. J., & Clarkson, P. (1998). What values do you think you are teaching when you teach mathematics? In J. Gough & J. Mousley (Eds.), Mathematics: Exploring all angles (pp.30-38). Melbourne: Mathematical Association of Victoria.
• Bishop, A. J., Clarkson, P., FitzSimons, G. & Seah, W. T. (2000). Why study values in mathematics teaching: Contextualising the VAMP project. www.education.monash.edu.au/project/vamp/ adresinden, Kasım 2019 tarihinde alınmıştır.
• Bishop, A. J., FitzSimons, G., Seah, W. T., and Clarkson, P. (1999) “Values in mathematics education: Making values teaching explicit in the mathematics classroom”,Paper Presented at the Combined Annual Meeting of the Australian Association for Research in Education and the New Zealand Association for Research in Education, Melbourne, Australia, 1-12.
• Bishop, A.J. (2004). Values in mathematics and science education: Researchers’ and teachers’ views on the similarities and differences. Paper to be presented at the Mathematics, Education and Society conference, Gold Coast, Australia.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40. Buchanan, N. K. (1987). Factors contributing to mathematical problem-solving performance: An exploratory study. Educational Studies in Mathematics, 18(4), 399-415.
• Clarkson, P., FitzSimons, G., Bishop, A. J. & Seah, W. T. (2000, December). Methodology challenges and constraints in the values and mathematics project. Paper Presented at the Annual Meeting of the Australian Association for Resarch in Education, Sydney, Australia, 4-7.
• Corbin, J. & Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Thousand Oaks: Sage.
• De Corte, E. (2004). Mainstreams and Perspectives in Research on Learning (Mathematics) From Instruction. Applied Psychology, 2(53), 279-310.
• Dede, Y. (2006a) “Lise matematik ders kitaplarında taşınan matematiksel değerler”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri: Theory & Practice, 6(1), 81-132.
• Dede, Y. (2007). Matematik öğretiminde değerlerin yeri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 12-25.
• Dollah, M.U. (2005). Cabaran penerapan nilai matematik dalam pengajaran matematika sekolah menengah (challenges of inclucating mathematical values in teaching mathematics at secondary school). Jurnal Pendidikan Sains & Matematik Malaysia, 2(1): 38-50. Retrieved from https://ejournal.upsi.edu. my/article/2016AR000884.
• Durmuş, S., Bıçak, B. ve Çakır, S. (2008) “Fen ve teknoloji, matematik ve sınıf öğretmenlerinin sahip oldukları matematik ve matematik eğitimi değerlerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi”, Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 93-112.
• Efriani, A., Aisyah, N., & Indaryanti. (2017). Penggunaan lembar kerja siswa berbasis nilai kontrol dan nilai rasionalisme pada pembelajaran pemodelan matematika. IDEAL MATHEDU. 4(6): 379-388. Retrieved from http://idealmathedu. p4tkmatematika.org/ articles/V4-No6- AEfriani.pdf.
• Elia, I., van den Heuvel-Panhuizen, M. ve Kolovou, A. (2009). Exploring strategy use and strategy flexibility in non-routine problem-solving by primary school high achievers in mathematics. ZDM The International Journal of Mathematics Education, 41, 605-618
• English, L. D. (1996). Children's construction of mathematical knowledge in solving novel isomorphic problems in concrete and written form. The Journal of Mathematical Behavior, 15(1), 81-112.
• Ernest, P. (1992). Problem solving: Its assimilation to the teacher's perspective. J. P. Ponte, J. F. Matos, J. M. Matos, ve D. Fernandes (Ed.), Mathematical problem solving and new information technologies research in contexts of practice içinde (s. 287-300). Berlin: Springer-Verlag .
• Gunstone, D., Bishop, A., Corrigan, D., Clarke, B. (2007). Values in mathematics and science education. www. educationmonash. edu. au /research /groups /smte/ projects/ vamp/ adresinden, Aralık 2019 tarihinde alınmıştır.
• Indaryanti, I., Aisyah, N., Winarni, S. and Astuti, P. (2019) “On values in non-routine mathematical problems for senior high school students”, The 3rd Sriwijaya University Learning and Education International Conference, 1-4.
• Kıral, B . (2020). Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 8 (15) , 170-189 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/susbid/issue/54983/727462
• MEB (2018) “Ortaöğretim matematik dersi 9-12. sınıflar öğretim programı ve kılavuzu”, Ankara: Yazar.
• Pantziara , M., Gagatsis, A. ve Elia, I. (2009). Using diagrams as tools for the solution of nonroutine mathematical problems. Educational Studies in Mathematics, 72, 39–60.
• Polya, G. (1945). How To Solve It. Princeton, NJ: Princeton University Press.
• Schoenfeld, A. H. (1992). Learning to think mathematically: Problem solving, metacognition, and sense-making in mathematics. D. Grouws (Ed.), Handbook for research on mathematics Teachingand Learning içinde (s. 334-370). New York: MacMillan.
• Seah, W. T. (2002). Exploring teacher clarification of values relating to mathemayics Education. In C. Vale & J. Roumeliotis & J. Horwood (Eds.), Valuing Mathematics in Society (pp. 93-104). Brunswick, Australia: Mathematical Association of Victoria.
• Seah, W. T. and Bishop, A. J. (2000) “Values in mathematics textbooks: A wiew throught the Australasian regions”, Paper presented at the 81st Annual Meeting of the American Educational Research Association, New Orleans, LA, 1-21.
• Seah, W. T., Andersson, A., Bishop, A., and Clarkson, P. (2016) “What would the mathematics curriculum look like if values were the focus?”, For The Learning Of Mathematics, 36(1), 14-20.
• Sungur, Nuray (1992). Yaratıcı Düşünce. İstanbul: Özgür Yayın Dağıtım.
• Tavşancıl, E., ve Aslan, E. (2001) Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri, Epsilon Yayınları, İstanbul.
• Wach, E. (2013). Learning about qualitative document analysis.
• Wan Zah Wan Ali, vd., 2007. "Teachers’ Belief Towards the Principles Underlying the National Philosophy of Education in Malaysia." The International Journal of Learning: Annual Review 13 (9): 91-104. doi:10.18848/1447-9494/CGP/v13i09/4505
• White, L. A. (1959). The Evolution of Culture. New York: McGraw-Hill. (books.google.com.tr)
• Yaprakgül, S. (2019), Ortaöğretime geçiş sınavları (TEOG, LGS) ile PISA, TIMSS sınavları matematik sorularının matematiksel ve matematik eğitimi değerleri açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzincan.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.