Okul Öncesi Dönemine İlişkin Türkiye’de Yapılan Duyu Eğitimi İle İlgili Araştırmaların İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 111 - 123, 30.04.2022

Fatma Alisinanoğlu Saadet Bartan

Bu makale için 31 Ekim 2023 tarihinde bir düzeltme yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/seader/issue/80540/1376855

Öz

Bu araştırma, Türkiye’de yapılmış olan okul öncesi dönemi kapsayan duyu eğitimi ile ilgili bilimsel
araştırmaları incelenmeyi amaçlamıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi benimsenmiş ve doküman
incelemesi modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, Ulakbim- Keşif, Google – Akademik, Ulusal
Tez merkezi veri tabanları taranarak ulaşılan 13 bilimsel araştırma oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında elde
edilen çalışmalar yapıldığı yıl, araştırmanın yöntemi, araştırmanın örneklem veya çalışma grubu, araştırmanın
veri toplama aracı ve verilerin analizi ile araştırmanın sonucu başlıkları altında incelenmiştir. Araştırma
sonuçlarına göre “Duyu eğitimi” ile ilgili çalışmaların az sayıda olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Duyu eğitimi,
Duyu temelli eğitim çalışmalarının çoğunlukla Özel eğitim, Ergoterapi, Fizyoterapi alanlarında öncelikli olarak
çalışıldığı görülmüştür. Erken çocukluk alanında yapılan çalışmaların hazırlanan duyu temelli eğitim
programının çocuklara uygulanması sonucu, gelişim alanlarına etkisinin belirlenmesine yönelik çalışmalar
olduğu belirlenmiştir. Araştırmacıların en fazla karma araştırma yöntemini tercih ettikleri ve çoğunlukla
deneysel modelin kullanıldığı araştırmalar olduğu belirlenmiştir. Sınırlı sayıda çalışılan bu çalışmaların
çocukların okuma yazma becerileri, yaratıcı düşünme becerileri, bilimsel süreç becerileri, kavram edinim
becerileri vb. etkisinin incelendiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Duyu eğitimi, okul öncesi, erken çocukluk

Kaynakça

• Abubakirovna, T. F. (2021). The ımportance of sensory educatıon ın the formatıon of the chıld. ResearchJet Journal of Analysis and Inventions, 2(06), 197-202.
• Akagündüz, D., Aksoy, A.B. (2020). Duyu Eğitimi Programı'nın Korunma ve Altındaki Bebeklerin Motor Gelişimine Etkisinin İncelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (1), 133-144.
• Aksoy, A. B., Bursa, G. Y. (2018). Sensory Development during Infancy. Educational Sciences Research in the Globalizing World, 475.
• Aksu, S. G. (2013). 5-6 yaş çocuklarının canlı-cansız kavramları edinimine duyu temelli eğitim programının etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi/Eğitim Bilimleri enstitüsü/ Antalya
• Albayrak Sidar, E. (2020). Duyu’lmak İstiyorum (9. Baskı). İstanbul: Sola Unitas
• Aydemir Özalp, T., İnan, H. Z.(2020). Türkiye’de Reggıo Emılıa yaklaşımı temelli uygulamalar yapan okullardaki öğretmenlerin deneyimleri: bir olgubilim çalışması. Ekev Akademi Dergisi, 24(83), 615-646
• Aydın, A. (2016). Eğitim psikolojisi: Gelişim-Öğrenme-Öğretim. Ankara: Pegem Akademi.
• Aydın, B. (2012). Gelişimin doğası. B. Yeşilyaprak (Ed.), Eğitim Psikolojisi: Gelişim ve Öğrenme-Öğretim içinde (s. 29-55). Ankara: Pegem Akademi
• Balıkçı, A., Kırteke, F., Dirgen, G. Ç., Gümüş, D. S. (2021). Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğu Tanılı Bir Vakada Ayres Duyu Bütünleme Temelli Ergoterapi Müdahalesinin Etkileri. Fenerbahçe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(2), 152-167.
• Bartan, M. (2021).Gelişim İle İlgili Temel Kavramlar. F. Alisinanoğlu (Ed.), Çocuk Gelişimi 1 içinde (s.1-17). Ankara: İzge Yayıncılık.
• Case-Smith, J., Bryan, T. (1999). The effects of occupational therapy with sensory integration emphasis on preschool-age children with autism. American Journal of Occupational Therapy, 53(5), 489-497.
• Ceylan, Ş.,Beşir,H., Sultan K. E. (2021). Duyu Gelişimini Destekleyici Materyaller ve Oyunlar: Bebeğimle 36 Ay Duyu Gelişimi. Ankara: Nobel
• Coulthard, H., & Sealy, A. (2017). Play with your food! Sensory play is associated with tasting of fruits and vegetables in preschool children. Appetite, 113, 84-90.
• Coulthard, H., Williamson, I., Palfreyman, Z., Lyttle, S. (2018). Evaluation of a pilot sensory play intervention to increase fruit acceptance in preschool children. Appetite, 120, 609-615.
• Cömert Ö. S. (2015). Okul Öncesinde Oyun Temelli Duyu Eğitimi. Ankara:Nobel.
• Çepni, S. (2014). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. (7. Baskı). Trabzon: Celepler Matbaacılık
• Çetin Sultanoğlu, S., Aral, N. (2015). Duyuların Gelişimi. M. Yıldız Bıçakçı (Ed.), Bebeklik ve İlk Çocukluk Döneminde (0-36 ay) Gelişim Duyuların Gelişimi ve Desteklenmesi içinde (s.205-225). Ankara: Eğiten Kitap.
• Deretarla Gül, E. (2020). Erken Çocuklukta Duyu Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Dunbar, S. B., Carr-Hertel, J., Lieberman, H. A., Perez, B., Ricks, K. (2012). A pilot study comparison of sensory integration treatment and integrated preschool activities for children with autism. Internet Journal of Allied Health Sciences and Practice, 10(3), 6.
• Er Sabuncuoğlu, M. (2015). Genetik, Çevre ve Gelişim. F. Turan ve A. İ. Yükselen (Ed.), Bebeklik Döneminde Gelişim içinde Ankara: Hedef CS.
• Fil, A., Armutlu, K., Salcı, Y., Aksoy, S., Kayıhan, H., & Elibol, B. (2014). Parkinson hastalarında duyu bütünlüğü eğitiminin postüral kontrol üzerine etkisi. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Tıp Dergisi, 28(3), 133-44.
• Goldstein Bruce, E. (2019). Duyum ve Algı (9. Baskı). Malkoç, G. Ve Girgin kardeş, F. (Çev.). Ankara: Nobel
• Huri, M., Kaya, S. (2015). Öğrenme güçlüğü olan çocuklarda duyu bütünleme eğitiminin duyu modülasyonu ve nöromotor performansa olan etkisinin incelenmesi: Öğrenci projesi. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 3(1), 27-33.
• Kandır, A., Keskin, H. K. (2020). Okuma Yazma Becerilerini Destekleyici Duyu Eğitimi Programı’nın etkililiğinin boylamsal olarak incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 4(2), 30-48.
• Kim, C. H., Kim, K. M., Chang, M. Y., Jung, H. (2021). Relationship between Smartphone Addiction and Sensory Processing Ability of Preschool Children. The Journal of Korean Academy of Sensory Integration, 19(2), 1-11.
• Kranowitz, C. S. (2014). Senkronize Olamayan Çocuk: Duyu Bütünleme Bozukluğunu Anlayabilme Ve Onunla Başa Çıkabilme. Baggio, E.Ş. (Çev.), İstanbul: Pepino Yayıncılık
• Mcdevitt, T. M., Ormrod, J. E. (2007). Child development and education (3rd ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson.
• Muhammadaminovna, P. S. (2020). Features of dıagnosıng the level of sensory development of preschool chıldren wıth hearıng ımpaırment. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences Vol, 8(5).
• Mustonen, S., Rantanen, R.,Tuorila, H. (2009). Effect of sensory education on school children’s food perception: A 2-year follow-up study. Food Quality and preference, 20(3), 230-240.
• Oğuz Atıcı, V., & Kurtay, A. (2020). Türkiye’de okul öncesinde duyu eğitimi alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 7(62), 3420-3427.
• Oğuz, V. ve Köksal Akyol, A. (2006). Çocuk eğitiminde Montessori yaklaşımı. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 243-256.
• Oktay, A. (2004). Yaşamın Sihirli Yılları: Okul Öncesi Dönem (5. Baskı). İstanbul: Epsilon.
• Ölekli Sönmez, N. (2021) 60-72 Ay Arası Çocukların Matematik Becerilerinin Desteklenmesinde Duyu Temelli Matematik Eğitimi Programının (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi/ Eğitim Bilimleri Enstitüsü , Ankara
• Özakın, S. (2018). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklarda Duyu Bütünleme Eğitiminin Proprioseptif Duyu, Motor Performans ve Duyu Profili Üzerine Etkisi (Master's thesis, Eastern Mediterranean University (EMU)-Doğu Akdeniz Üniversitesi (DAÜ).
• Park, M. R., Park, Y. Y., Kim, E. J. (2021). The Effect of Paired-Group Sensory Integration Therapy on Sensory Processing, Peer Interaction, and Play in Children With Developmental Delay: A Case Study. The Journal of Korean Academy of Sensory Integration, 19(1), 1-12.
• Pekçetin, S. (2015). Prematüre bebeklerde duyu bütünleme müdahale programının duyusal işlemleme, emosyonel ve adaptif cevaplar üzerine etkisi.(Yayımlanmamış doktora tezi).Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü/ Ankara
• Reverdy, C., Schlich, P., Köster, E. P., Ginon, E., & Lange, C. (2010). Effect of sensory education on food preferences in children. Food Quality and Preference, 21(7), 794-804.
• Senemoğlu, N. (2018).Gelişim, Öğrenme ve Öğretim: Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sultanoğlu, S. Ç., & Aral, N. Okul Öncesi Görsel Motor Bütünlemeyi Değerlendirme Aracının Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(5), 2167-2180.
• Taştepe, T., Başbay, M. (2015). Duyuların Gelişimi. M. Yıldız Bıçakçı (Ed.), Bebeklik ve İlk Çocukluk Döneminde (0-36 ay) Gelişim Duyuların Gelişimi ve Desteklenmesi içinde, (s.227-242). Ankara: Eğiten Kitap.
• Tekerci, H. (2015). 60-66 aylık çocukların bilimsel süreç becerilerine duyu temelli bilim eğitimi programının etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü,/Ankara.
• Tepeli K. (2021). Fiziksel Gelişim. M. E. Deniz (Ed.), Erken Çocukluk Döneminde Gelişim içinde (s. 54-87). Ankara: Pegem Akademi.
• Trawick-Smith, J. W. (2013). Erken çocukluk döneminde gelişim: Çok kültürlü bir bakış açısı. B. Akman (Çev. Ed.).Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Ünver Bağcıoğlu G. (2015). Gelişimle ilgili temel kavramlar, gelişimin temel ilkeleri ve gelişimi etkileyen faktörler. A. Ulusoy (Ed.), Gelişim ve öğrenme psikolojisi içinde (s.1-16). Ankara: Anı Yayıncılık
• Xu, M.,Wu, Q. (2021, July). Investigation and Research on Children's Sensory Education from the Perspective of Montessori and Sensory Integration. In 2021 International Conference on Public Health and Data Science (ICPHDS) (pp. 202-205). IEEE.
• Yazıcı, E., Kandır, A.,Yaşar, M. C. (2014). Duyu Eğitimi Programının Çocukların Yaratıcı Düşünme Becerilerine Etkisi. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (40).
• Yıldırım, A, Şimşek, H (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınları. Yılmaz, M. T. (2010). Bireyin gelişmesi. İ.YILDIRIM (Ed.), Eğitim Psikolojisi içinde ( s.17- 42). Ankara:Anı Yayıncılık.