EĞİTİM KURUMLARINDA ÖRGÜTSEL SİNİZM ÜZERİNE YAPILAN LİSANSÜSTÜ TEZ ÇALIŞMALARININ İNCELENMESİ: "BİR META-SENTEZ ÇALIŞMA ÖRNEĞİ"

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 73 - 98, 30.06.2021

Yunus Emre Avcı İrfan Bilmez

Öz

Bu araştırmanın amacı 2015-2020 yılları arasında Türkiye’deki eğitim kurumlarında örgütsel sinizm konusunu
temel alan yüksek lisans ve doktora tezlerinin meta-sentez yöntemi kullanılarak analiz edilmesi ve
değerlendirilmesidir. Araştırma kapsamında önceden belirlenen anahtar kelimeler ve dahil edilme kriterleri göz
önünde bulundurularak YÖK Tez Merkezi veri tabanında yapılan literatür taraması sonucunda toplamda 62
lisansüstü tez çalışmasına ulaşılmıştır. Lisansüstü tezler sınıflandırılarak içerik analizine tabi tutulmuştur.
Araştırmaların amacı, yayın yılı, yöntemi, örneklemi, veri toplama araçları, kullanılan örgütsel sinizm ölçekleri,
örgütsel sinizm düzeyi, örgütsel sinizm ile ilişkili olan değişkenler ve elde edilen bulgular kısmı sınıflandırılarak
incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; çalışmaların büyük bir bölümü 2018-2019 yıllarında yayınlandığı, nicel
çalışmaların çoğunlukta olduğu, örneklem grubu olarak tamamına yakınında öğretmenlerin seçildiği, çalışmalarda
çoğunlukla anket/ölçeklerin tercih edildiği, veri toplamak amacıyla Brandes, Dharwadkar ve Dean (1999)
tarafından geliştirilmiş olan örgütsel sinizm ölçeğinin çoğunlukla kullanıldığı, çalışmaların çoğunda örgütsel
sinizm düzeyinin düşük görüldüğü, demografik ve örgütsel davranış değişkenleriyle örgütsel sinizmin ilişkisinin
incelendiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sinizm, Örgütsel sinizm, eğitim kurumlarında sinizm, meta-sentez, lisansüstü tezler

Kaynakça

• Abaslı, K. (2018). Örgütsel dışlanma, işe yabancılaşma ve örgütsel sinizm ilişkisine yönelik öğretmen görüşleri [Yayınlanmamış Doktora Tezi], Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Abraham, R. (2000). Organizational cynicism: Bases and consequences. Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 126(3), 269-292.
• Akbulut, A. (2020). Öğretmenlerin örgütsel adalet ve örgütsel destek algılarının örgütsel sinizm tutumuna yönelik etkisinin incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Andersson, L. M., & Bateman, T. S. (1997). Cynicism in the workplace: Some causes and effects. The Journal of Organizational Behavior, 18(5), 449-469
• Amasralı, A. (2016). Ortaokul ve lise matematik öğretmenlerinin örgütsel sinizm tutumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Akar, H. (2018). Meta-analysisi of organizational trust studies conducted in educational organizations between the years 2008-2018. International Journal of Educational Methodology, 4(4), 287-302.
• Arslan, N. (2018). Öğretmenlerin informal iletişim düzeylerinin örgütsel sinizm ile ilişkisi [YayınlanmamışYüksek Lisans Tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arslan, Ö. (2016). Okul yöneticilerinin paternalist liderlik düzeyleri ile öğretmenlerin örgütsel sinizm algıları arasındaki ilişki [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Başaran, O. (2020). Öğretmenlerin işe bağımlılık düzeyleri ile örgütsel sinizm arasındaki İlişki [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Başaran, S. (2020). Okul müdürlerinin algılanan dönüşümcü liderlik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeyine etkisi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bozbayındır, F., Kayabaşı, E. (2013). Ortaöğretim kurumlarında örgütsel sinizmin nedenleri ve etkileri, 8. Eğitim Yönetimi Kongresi.
• Cansever, S. (2017). Mobbing ve Örgütsel Sinizm İlişkisi: Gebze’deki ortaokul öğretmenleri üzerinde bir uygulama [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çağ, A. (2011). Algılanan örgütsel adaletin, örgütsel sinizme ve işten ayrılma niyetine etkisinin belirlenmesine yönelik bir araştırma [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çakıcı, D. (2017). Öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeyleri: Çankırı ili örneği [YayınlanmamışYüksek Lisans Tezi]. Başkent Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çalık, M., ve Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-Cartwright, S., Holmes, N. (2006). The meaning of work: The challenge of regaining employee engagement and reducing cynicism. Human Resource Management Review, 16, 199–208.
• Çillik, A. (2019). Öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri ile örgütsel sinizm algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi [YayınlanmamışYüksek Lisans Tezi]. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çopur, Z. (2018). Öğretim elemanlarının örgütsel demokrasi algıları ile örgütsel sinizm düzeyleri arasındaki ilişki [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Dawis, W. D., Gardner, W. L. (2004). Perceptions of politics and organizational cynicism: an attributional andlLeader–member exchange perspective. The Leadership Quarterly, 15, 439- 465.
• Dean Jr, J. W., Brandes, P. & Dharwadkar, R. (1998). Organizational cynicism. Academy of Management Review, 23(2), 341-352.
• Eaton, J. A. (2000). A Social motivation approach to organizational cynicism [Doctoral dissertation]. York University Toronto.
• Emre, R. (2018). Araştırma görevlilerinin örgütsel politika ve örgütsel destek algıları ile örgütsel sinizm düzeyleri [YayınlanmamışYüksek Lisans Tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Erdost, H.E., Karacaoğlu, K. & Reyhanoğlu, M. (2007). Örgütsel sinizm kavramı ve ilgili ölçeklerin Türkiye’deki bir firmada test edilmesi. 15. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Sakarya Üniversitesi, 25-27 Mayıs 2007, 514-524.
• Ergen, S. (2015). Öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeyleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki İlişki [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Yönetimi ve Denetimi Anabilim Dalı.
• Goktas, Y., Hasancebi, F., Varisoglu, B., Akcay, A., Bayrak, N., Baran, M. & Sozbilir, M. (2012). Trends in educational research in Turkey: A content analysis. educational sciences: Theory and Practice, 12(1), 455- 460.
• Hatipoğlu, G., Özkan Hıdıroğlu, Y. & Tok, N. T. (2018). Türkiye'de eğitim yönetimi alanındaki makalelere yönelik bir içerik analizi. Journal of Human Sciences, 15(2), 1362-1380.
• Hıdıroğlu, A. (2018). Okul müdürlerinin öğretmenler tarafından algılanan liderlik stilleri ile örgütsel sinizm arasındaki ilişki: Tekirdağ örneği [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• James, M.S.L. (2005). Antecedents and conseguences of cynıcısm in organızatıons: An examınation of the potential posıtıve and negatıve effects on school systems. [Unpublished Doctoral Dissertation]. Available From Proouest Dissertations and Theses Database.
• Johnson, J. L., & O’Leary-Kelly, A. M. (2003). The effects of psychological contract breach and organizational cynicism: not all social exchange violations are created equal. Journal of Organizational Behavior, 24(5), 627- 647.
• Kahveci, G. (2015). Okullarda örgüt kültürü, örgütsel güven, örgütsel yabancılaşma ve örgütsel sinizm arasındaki ilişkiler [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kantarcıoğlu, J. (2016). Örgüt kültürü ile örgütsel sinizmin ilişkisi: Ermeni azınlık okulları [YayınlanmamışYüksek Lisans Tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Karacaoğlan, Ö. (2019). Okulların bürokratik yapısı, örgütsel sessizlik ve örgütsel sinizm arasındaki ilişki [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Karademir, M. (2016). Ortaokul öğretmenlerinin okul yönetiminde kayırmacılık algıları ile örgütsel sinizm arasındaki ilişkinin incelenmesi: İstanbul ili pendik ilçesi örneği [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kasalak, G. & Bilgin Aksu, M. (2014). The relationship between perceived organizational support and organizational cynicism of Research assistants. educational sciences: Theory and Practive, 14(1), 125-133.
• Kayaalp, E. (2019). Öğretmenlerin örgütsel sessizlik, örgütsel yalnızlık ve örgütsel yabancılaşma algılarının örgütsel sinizm düzeyleriyle ilişkisi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Koç, M. (2015). İlköğretim öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri ile sinizm arasındaki ilişki (Ağrı İli, Patnos İlçesi Örneği). [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Korkut, A. (2019). Öğretmenlerin örgütsel mutluluk, örgütsel sinizm ve örgütsel adalet algılarının analizi [Doktora Tezi]. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Koşar, D., Emre, E. R., Kılınç, A. Ç. & Koşar, S. (2017). Öğretmen liderliğine ilişkin yapılan çalışmaların incelenmesi: Bir içerik analizi çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(7), 29-46.
• Kuşçu, C. (2020). Öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Küçük, Ö. (2020). Okul müdürlerinin toksik liderlik davranışları ile okul etkililiği arasındaki ilişkide örgütsel sinizm ve psikolojik sermayenin aracılık etkisi [Doktora Tezi]. Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Mirvis, P. H. & Kanter, D. L. (1989). Cynicism: The new america malaise. Business and Society Rewiew, 4: 13-19.
• Polatcan M. & Titrek O. (2014) The relationship between leadership behaviors of school principals and their organizational cynicism attitudes. procedia - Social and Behavioral Sciences, 141, 1291-1303.
• Sargın, A. (2016). Öğretmenlerde kişilik özellikleri, örgütsel sinizm ve iş doyumu [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Sezgin, O.B., Tolay, Ebru. & Sürgevil, O. (2016). Örgütsel değişim sinizmi: Çalışanlarının değişime karşı tutumlarının incelenmesine yönelik nitel bir araştırma, Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 12 (45), 411-438.
• Sucu, G. (2019). Okul müdürlerinin kurumlarında oluşturdukları iletişim iklimi ile öğretmenlerin örgütsel sinizm arasındaki ilişki [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şenses, B. (2018). Örgütsel Sinizm: Liderin davranış tarzına göre ortaya çıkan bir tutum. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi, 1(1), 13-28.
• Tokgöz, N. & Yılmaz, H. (2008). Örgütsel sinizm: Eskişehir ve Alanya’daki otel işletmelerinde bir uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 238-305.
• Torun, Y. & Çetin, C. (2015). Örgütsel sinizmin kuşaklar bazında değerlendirilmesi: Kuşaklara göre örgütsel sinizmin hedefinde ne var. İş ve İnsan Dergisi, 2(2), 137- 146.
• Turner, J.H. & Valentine, S.R. (2001). Cynicism as a fundamental dimension of moral decisionmaking: A scale development. Journal of Business Ethics, 34(2), 123-136
• Uzun, T. (2015) Okul Müdürlerinin iletişim becerileri ile öğretmenlerin genel ve örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Giresun İli Örneği). [ Doktora Tezi]. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yalçınkaya, A. (2014). Türkiye’de örgütsel sinizm: 2007-2012 yılları arasındaki çalışmalar üzerine bir değerlendirme, “İşGüç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 16(3), 106-130
• Yılmaz, G. (2015). Türkiye’deki teknolojik pedagojik alan bilgisi çalışmalarının analizi: bir meta-sentez çalışması, Eğitim ve Bilim 40(178), 103-122.
• Yılmaz, Y. (2019). Öğretmenlerin algılarına göre örgütsel sinizm ile psikolojik sermaye arası ilişki [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.